بازار-گروه استانها: مرز «باجگیران» به دلیل کمترین فاصله با عشق‌آباد در کشور ترکمنستان و هم‌چنین مرز «دوغارون» به دلیل نزدیک‌ترین نقطه به شهر هرات در کشور افغانستان از گذشته تاکنون موردتوجه بسیاری از فعالان اقتصادی و هم‌چنین پیله وران بوده است و فعالیت اقتصادی این بازارچه‌ها توانسته برای افزون بر دو هزار خانوار کار موقت و اشتغال ایجاد کند.
خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با جمهوری ترکمنستان و از شرق به طول حدود ۳۰۲ کیلومتر مرز مشترک با جمهوری اسلامی افغانستان دارد.
هشت شهرستان شامل قوچان، درگز، کلات، سرخس، صالح‌آباد، تربت‌جام، تایباد و خواف با مجموع جمعیت ۸۶۶ هزار نفر از مجموع ۲۹ شهرستان استان خراسان رضوی واقع در نوار شرقی این استان با کشورهای جمهوری ترکمنستان و جمهوری اسلامی افغانستان هم‌مرز هستند.
مرز مشترک شهرستان‌های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد با کشور جمهوری ترکمنستان و شهرستان‌های تربت‌جام، تایباد و خواف با جمهوری اسلامی افغانستان است.
بازگشایی مرز باجگیران از ابتدای هفته جاری آن هم پس از دو سال تعطیلی روزنه‌ای از امید در دل تاجران و همین‌طور افراد محلی ایجاد کرده است اما از آن‌طرف کاهش حجم تبادلات تجاری در مرز دوغارون موجب نارضایتی بسیاری از تجار و افراد شاغل در این منطقه شده است.
به منظور بررسی فعالیت های بازارچه های مرزی با رضا حقیقی مدیر بازارچه های مرزی خراسان رضوی ساعتی را به گفت و گو نشستیم.
* در حال حاضر چند بازارچه مرزی و مشترک در استان خراسان داریم؟
خراسان رضوی تعداد دو بازارچه مرزی فعال هم مرز با ترکمنستان و افغانستان و یک بازارچه مرزی غیرفعال در مرز افغانستان دارد که هنوز راه اندازی نشده است.
بازارچه مرزی باجگیران مشترک با مرز ترکمنستان و بازارچه مرزی دوغارون هم بصورت یک طرفه با افغانستان از بازارچه های فعال و بازارچه«سنگان خواف» نیز از بازار های غیر فعالی است که البته از ابتدا به مرحله راه اندازی نرسید.
* معیشت چند نفر از مرزنشینان در این استان به فعالیت این بازارچه ها گره خورده است؟
عمدتا روستاهای همجوار با بازارچه های مرزی درگیر فعالیت ها و اشتغال بازارچه مرزی هستند و در بازارچه مرزی دوغارون بیش از ۱۷۰۰ نفر روزانه به صورت مستقیم و غیرمستقیم درگیر کار هستند.
در بازارچه مرزی باجگیران نیز تا قبل از انسداد بیش از ۴۰۰ نفر روزانه به صورت مستقیم و غیرمستقیم فعالیت داشتند.
* چه کالاهایی معمولا به کشور های همسایه صادر می شود و چه کالاهایی وارداتی هستند؟
تمامی اقلامی که مجوز صادرات دارند و می توان از مرزها صادر شوند در مرز دوغارون و باجگیران مورد استقبال تجار قرار دارد و به طور عمده نیز شامل محصولات غذایی و انواع و اقسام مصالح ساختمانی است.
در خصوص واردات از بازارچه دوغارون وارداتی نداریم اما از باجگیران به صورت مشخص محصولات تولید کشور ترکمنستان اعم از پارچه متقال نخی و روفرشی و پتو به صورت مسافری وارد می شود.
* چرا تعطیلی بازارچه مرزی باجگیران تا این حد به طول انجامید؟
از زمان شیوع کرونا کشور ترکمنستان در مبادله با کشورهای همسایه سختگیری های ویژه ای قائل شد و ما هم به تبع آن با توجه به اینکه روزانه اتباع دو کشور به بازارچه های یکدیگر رفت و آمد داستند توقف تمامی فعالیت ها در دستور کار قرار گرفت که در حال حاضر با برچیده شدن بیماری کرونا و مهار آن امکان فعالیت مجدد بازارچه مرزی باجگیران فراهم شده است.
خوشبختانه ترکمنستانی ها بعد از مذاکرات ریاست جمهوری در تهران و در سفری که به کشورهای آسیای میانه داشتند موافقت بازگشایی مجدد مرز و بازارچه مرزی باجگیران را دادند.
* چرا کشور های همسایه مانند افغانستان و ترکمنستان رغبت چندانی برای راه اندازی مشترک بازارچه های مرزی نشان نمی دهند؟
ماهیت بازارچه مرزی رویکردی دوجانبه در کشورهای پیرامون می باشد و نوعی تجارت را از طریق مرزها و بازارچه ها داریم که بیشتر شامل مرزنشینان می شود و به همین دلیل کشورهای همسایه در سیستم کشورهایشان توجه آن چنانی به مرزنشینان ندارند.
در کشور ما قانون گذار بحث ویژه ای را برای مرزنشنینان قائل شده است و شاید به همین دلیل در سایر کشورها به صورت جدی به بازارچه مرزی مشترک توجهی نمی شود و موضوع معیشت مرزنشینان در کشور مت تا این حد پر رنگ است.
یکی دیگر از نکاتی که باید به آن توجه کرد اینست که کشور افغانستان از واردات محصولات سیار کشور ها عوارض دریافت می کند لذا در مکان هایی که بازارچه های مرزی امکان استقرار گمرک را ندارند این کشور تمایلی برای راه اندازی بازارچه مرزی مشترک ندارد.
به نظر اینجانب به همین دلیل با توجه به اینکه بازارچه مرزی دوغارون در مکانی احداث شده که امکان دریافت عوارض وجود دارد لذا همکاری افغانستان برای تجارت بین مرزنشینان بیشتر به چشم می خورد.
* آیا برنامه ای برای کمک به معیشت و اوضاع اقتصادی مرزنشینان در زمانی که این بازارچه ها تعطیل می شوند در دستور کار قرار دارید؟
برنامه ریزی هایی شده که حتما فعالیت مرزنشنینان پررنگ تر شود و مبادلات در این مرزها توسط مرزنشینان انجام شود لذا به دنبال این موضوع هستیم تا بتوانیم زمینه را برای مبادلات مرزنشینی در بازارچه ها بیش از گذشته فراهم کنیم.
* چند نفر از مرزنشینان کارت تردد دارند؟
ما تردد به کشورهای همسایه را نداریم فقط کارت مبادلات مرز نشینی هست و کارت پیله وری برای فعالیت های تجاری در بازار.
* آیا پیشنهاد و یا راهکاری برای بهبود وضعیت اقتصادی مرزنشینان دارید؟
یکی از مهم ترین و اثرگذار ترین موضوعات برای بهره مندی مرزنشنینان از فعالیت های مرزی موضوع توجه به واردات مرزنشینان است با هدف بهره مندی مرزنشنیینان از سهمیه های وارداتی است.
در همین راستا استاندار خراسان رضوی مکاتباتی را با وزیر صنعت معدن و سازمان توسعه تجارت داشتند تا نهایت بهره برداری از مرز و تخفیفات و هم چنین معافیت های گمرکی برای اقلام وارداتی توسط مرزنشنینان در دستور کار قرار گیرد.
کشورهایی مانند افغانستان توانمندی ویژه ای در تولید محصولات کشاورزی دارند و ترکمنستان در محصولات نساجی در این راستا پیشتاز است لذا این اقلام قابلیت واردات و تجارت توسط مرزنشنینان را دارد.
نظر شما