یک کمربند_یک جاده؛ کلید توسعه تجارت آینده چین و اروپای مرکزی و شرقی

تهمینه غمخوار؛ بازار: توسعه چین در مشارکت با کشورهای اروپای مرکزی و شرقی (CEEC) از زمانی که این سازوکار برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ با اقتصاد و تجارت بین چین و کشورهای منطقه آغاز شد، نتایج مثمر ثمری به همراه داشته ضمن اینکه موجب رشد تاریخی آنها تحت مکانیزم همکاری و طرح یک کمربند_ یک جاده پیشنهادی چین که شرق و غرب را به هم متصل می‌کند، با وجود اختلالات خارجی مرتبط با عوامل متعدد از جمله همه‌گیری، تجارت و پیچیدگی سیاسی می شود.

پس از گذشت ده سال از آغاز همکاری چین و کشورهای اروپای شرقی و مرکزی، یک پلت فرم مشترک بین منطقه ای که مبتنی بر اراده مشترک در جهت توسعه همکاری برد_برد بود، نتایج محکمی به بار آورده است.

بر همین اساس، کارشناسان معتقدند که این پلتفرم با چالش‌های جدید نیز مقابله می‌کند، زیرا اروپا به نقطه‌ای رسیده که ایالات متحده و متحدینش تسلط سیاسی خود را بر امور منطقه‌ای تشدید کرده‌اند و موجب چالش‌های بی‌سابقه و اختلال بالقوه در همکاری‌های اقتصادی و تجاری عادی بین این منطقه و چین به عنوان شریک تجاری اصلی آنها شده است که نمونه آن کشورهای بالتیک، لتونی و خروج اخیر استونی از همکاری‌های چین و کشورهای این منطقه از اروپا است.

لیتوانی، لتونی و استونی در ۱۱ آگوست تصمیم خود را مبنی بر عدم شرکت در همکاری چین و کشورهای اروپای شرقی و مرکزی یا همکاری ۱۶+۱ اعلام کردند؛ اقدامی که کارشناسان و نمایندگان تجاری اعلام کرده اند که با هدف اساسی ایالات متحده برای برچیدن اتحاد منطقه ای مطابقت دارد در حالی که به متزلزل کردن اعتماد گروه های تجاری در منطقه و همچنین ایجاد عدم اطمینان در سراسر توسعه اقتصادی و تجاری بین قاره ای کمک خواهد کرد.

کارشناسان بخش مطالعات اروپایی در موسسه مطالعات بین‌المللی چین معتقدند که ایالات متحده قطعاً نقش خود را در تلاش برای از بین بردن همکاری چین و کشورهای اروپای شرقی و مرکزی به دلیل نگرانی های به اصطلاح امنیت ملی و همچنین وعده های پوچ خود از ورودی های اقتصادی از طریق تعدادی از طرح های زیرساختی ایفا کرده که همگی با هدف اساسی امریکا در ارتباط هستند.

در بیانیه جداگانه ای که توسط دو کشور منطقه بالتیک صادر شد، هر دو تمایل قوی خود را جهت تلاش برای روابط سازنده و عملگرایانه با چین به صورت دوجانبه و همچنین از طریق همکاری اتحادیه اروپا و چین ابراز کردند که کارشناسان گفته اند برخلاف موضع آمریکا و لیتوانی است.

نگرش دو کشور در این مورد نیز کاملاً در تضاد با موضع تحریک آمیز لیتوانی است که در ماه مه گذشته تصمیم خود را مبنی بر توقف مشارکت در سازوکار همکاری با چین اعلام کرد در حالی که در عین حال آمریکا در حال آسیب رساندن به روابط خود با چین به ویژه در مواردی مانند اجماع جهانی جامعه بین المللی، است.

نگرانی از اختلال در روابط

کارشناسان چینی بخش مطالعات اروپایی خاطرنشان کرده‌اند که توسعه منطقه‌ای به همکاری بیشتری نیاز دارد؛ به‌ویژه زمانی که اروپا در میانه تنش‌های شدیدی است که درگیری‌های روسیه و اوکراین ادامه دارد و نتایج مربوطه با رویکرد تحریک آمیز ایالات متحده در منطقه شعله‌ور شده است.

از طریق همکاری چین و کشورهای مرکزی اروپا، تجارت دوجانبه به رشد قابل توجهی دست یافته است. به عنوان شاهد مستقیم این تغییر، شیا شیائولی، نایب رئیس اجرایی فدراسیون هموطنان چینی خارج از کشور لتونی، گفته که این همکاری نه تنها هزینه ها را کاهش داده و تحویل محموله و همچنین تبادل کارکنان را در دو کشور افزایش داده، بلکه کالاهای تجاری را نیز متنوع کرده است.

شیا معتقد است که خروج لتونی از همکاری چین و کشورهای اروپای شرقی و مرکزی یک انتخاب بسیار غیرمنطقی و غیرعاقلانه است که می تواند در آینده ابهامات مختلفی را برای تجارت ایجاد کند. مقاومت لتونی در برابر کالاهای روسی به دنبال درخواست اتحادیه اروپا برای تحریم روسیه، هزینه‌های زندگی داخلی را افزایش داده و نگرانی‌هایی را در مورد کمبود انرژی ایجاد کرده است. خروج این کشور از مکانیزم همکاری با چین ممکن است فقط به اقتصاد رو به وخامت آن بیافزاید.

در حالی که هنوز برای گفتن نتایج دقیق احتمالی زود است، این اطمینان وجود دارد که برخی از شرکت‌های محلی در لتونی پس از خروج این کشور باید با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم کنند و انتظار می‌رود تغییرات اساسی در تجارت دوجانبه رخ دهد.

کارشناسان عقیده دارند که تا جایی که به کسب‌وکارها مربوط می‌شود، این تغییرات ممکن است نتایج بدتری را به همراه داشته باشد. به گفته صاحبان صنعت، در حالی که خروج لتونی و استونی از شراکت چند جانبه ممکن است نتیجه نامطلوب فوری نداشته باشد، اعتماد سرمایه گذاران و برنامه برای همکاری های آینده در منطقه بالتیک ممکن است از بین برود.

نماینده تجاری یک شرکت زیرساختی دولتی نیز اعلام کرده که شرکت های چینی نسبتاً دیر وارد بازارهای کشورهای اروپای مرکزی و شرقی در مقایسه با سایر بازارهای اروپا شده اند و بیشتر سرمایه گذاری ها در بازارهای نسبتاً بزرگی مانند مجارستان متمرکز شده است. نتیجه اکتشاف دیرهنگام بازار، فقط پروژه های محدود در منطقه اروپا دارد.

همکاری چین و کشورهای این بخش از اروپا حلقه تکمیلی برای روابط اقتصادی کلی چین و اروپا است، اما برخی از کشورهای این منطقه تحت فشار ایالات متحده یکپارچگی اقتصادی عادی را سیاسی کرده اند که می تواند بر اعتماد سرمایه گذاران به این کشورها تأثیر بگذارد

همکاری چین و کشورهای این بخش از اروپا حلقه تکمیلی برای روابط اقتصادی کلی چین و اروپا است، اما برخی از کشورهای این منطقه تحت فشار ایالات متحده یکپارچگی اقتصادی عادی را سیاسی کرده اند که می تواند بر اعتماد سرمایه گذاران به این کشورها تأثیر بگذارد.

در همین راستا هائو نینگ، یکی از مدیران شرکتی در لتونی نیز اعلام کرده که این کشور به استقبال از بازار چین ادامه خواهند داد، بازاری که با وجود پیچیدگی های جهانی در حال باز شدن و به اشتراک گذاری فرصت های توسعه با جهان است.

نقاشی فرودگاه بین المللی داکسینگ پکن، یک دستاورد بزرگ زیرساختی در چین که سال گذشته تکمیل شد، به یک برند کمتر شناخته شده از لتونی، کشوری که پیش از این در چین چندان شناخته شده نبود، تهیه شد. این مثال به تنهایی نشان دهنده صداقت چین در گشودن درهای خود و به اشتراک گذاشتن فرصت رشد خود با جهان است.این نوع صداقت در دنیای امروز نادر است.

خروج از این پلتفرم قطعا به معنای از دست دادن فرصت های خاص خواهد بود به طوری که مزایای مربوط به طرح یک کمربند-یک جاده و سود سهام اکنون از روی میز خارج شده است.

این پلتفرم‌ها با پول واقعی از دولت‌های مرکزی و محلی چین ساخته می‌شوند و برای کسب‌وکارها ارزش واقعی دارند و به شرکت‌ها منابعی را که قبلاً غیرقابل دسترس بودند ارائه می‌دهند.

علیرغم تنش های ژئوپلیتیکی، شرکت های لتونی به عنوان حامی، شاهد و مشارکت کننده در یک کمربند_یک جاده، همکاری که به نفع همه باشد را خواهد داشت و بر رویارویی غلبه خواهد کرد ضمن اینکه این شرکتها در حال برنامه ریزی برای راه اندازی کارخانه تولید و مرکز تحقیق و توسعه برای گسترش ردپای خود در چین است.

در حالی که تحرکات اخیر کشورهای منطقه بالتیک سایه‌ای از نگرانی را بر شرکت‌کنندگان صنعت انداخته است، پایه محکم روابط اقتصادی و تجاری بین چین و اروپای مرکزی و شرقی همچنان مستحکم است که در شتاب رشد مداوم و تجارت چندجانبه منعکس می‌شود.

در سال ۲۰۲۱، حجم تجارت بین چین و کشورهای این منطقه از اروپا روندهای جهانی را کاهش داد و به رکورد ۱۲۴.۰۲ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل آن به میزان ۲۹.۷ درصد افزایش داشت که بسیار بیشتر از نرخ رشد حجم تجارت چین با اتحادیه اروپا در مدت مشابه است علیرغم اینگه داده‌های گمرک نشان داد که شیوع همه‌گیری COVID-۱۹ در آن سال وجود داشت .

بر همین اساس، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس مطبوعاتی در ماه ژوئن گفت که حقایق بیشتر از کلمات صحبت می کنند، درحالی که دستاوردهای ذکر شده در بالا تنها گوشه ای از همکاری مثمر ثمری است که توسط مکانیزم همکاری چین و کشورهای اروپای شرقی و مرکزی در ۱۰ سال گذشته انجام شده است.

ده سال پیش، زمانی که همکاری چین و اروپای مرکزی و شرقی برای اولین بار آغاز شد، بسیاری از کشورهای اروپایی با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کردند که به دلیل بحران بدهی اروپا شعله ور شده بود و آنها چشم انداز توسعه مثبت چین و منطقه آسیا و اقیانوسیه را ارزشمند می دانستند.

حال پس از گذشت ده سال، شرایط اساسی تغییر نکرده است زیرا خود اروپا نیز با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه است و آسیا و اقیانوسیه به ویژه چین همچنان مرکز توسعه اقتصادی جهان است.

برخی از کشورهای اروپایی به دلیل افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی در منطقه، رنگ‌های سیاسی قوی را به روابط اقتصادی و تجاری تزریق کرده‌اند.

در حالی که فرصت‌هایی برای همکاری بین چین و لتونی و استونی وجود دارد، اما این همکاری بیشتر بر اساس شرایط دوجانبه به جای روابط چندجانبه است ضمن اینکه این روابط به عنوان پلت فرم کلیدی برای آزادسازی پتانسیل‌های کامل بین چین و منطقه اروپا ایجاد شده و پنجره آن مطمئنا بازتر است.