توحید ورستان، بازار: بر اساس گزارش‌های متعدد منتشر شده، جنگ در اوکراین باعث تعلیق بخش مهمی از عرضه گاز طبیعی شده و در نتیجه پیش بینی می‌شود بحران جهانی گاز به سطح جدیدی منتقل شود. تلاش برای پر کردن این شکاف عرضه در حال تبدیل شدن به یک خواست جهانی است، چون کشورها برای تامین محموله‌های اندک گاز طبیعی مایع پیش از زمستان در نیمکره شمالی رقابت می‌کنند.
در اوایل ژوئن، آتش سوزی در کارخانه مایع سازی فری پورت در تگزاس روی داد که گاز طبیعی را از حوضه‌های شیل در ایالات متحده می‌گیرد. با گذشت بیش از سه هفته از این حادثه، تاثیر شوک مالی و سیاسی همچنان در سراسر اروپا، آسیا و فراتر از آن قابل مشاهده است، چون در حال حاضر گاز طبیعی مهم ترین کالا در جهان است. علاوه بر این، گاز طبیعی محرک اصلی تورم جهانی است و با جهش‌های شدید قیمت که از ابتدای سال گذشته در اروپا نزدیک به ۷۰۰ درصد رسیده و این قاره را تا آستانه رکود پیش برده است.
از همین روی، گاز طبیعی در کانون رویارویی بین قدرت‌های بزرگ قرار دارد و این امر منجر به عقب‌نشینی طرح‌های مقابله با تغییرات اقلیمی در کشورهای غربی شده است. آلمانی‌ها ادعا می‌کنند کمبود گاز می‌تواند منجر به بحرانی مانند Lehman Brothers شود، چون این قدرت اول اقتصادی اروپا با چشم‌انداز بی‌سابقه‌ای برای کمبود برق کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان مواجه است.خط لوله اصلی نورد استریم که گاز روسیه را به آلمان می‌رساند، در ۱۱ جولای به مدت ۱۰ روز برای تعمیر و نگهداری بسته شد و نگرانی‌های فزاینده‌ای وجود داشت که مسکو احتمالا آن را از سرنگیرد. بنابراین، رهبران G۷ به دنبال راه‌هایی برای محدود کردن درآمدهای گاز روسیه و حمایت از سرمایه گذاری‌های جدید LNG هستند.
اگرچه به نظر می‌رسد جهانی شدن در بخش بزرگی از اقتصاد جهانی رو به افول است، اما تجارت گاز در جهت مخالف آن حرکت می‌کند و به سرعت در حال جهانی شدن است، شاید به اندازه کافی سریع نباشد. در این میان، بسیاری از کشورها در راستای گذار به انرژی‌های پاک به گاز طبیعی روی آورده‌اند، چون آنها به دنبال حذف تدریجی استفاده از سوخت‌های فسیلی مانند زغال سنگ و در برخی موارد انرژی هسته‌ای هستند.
تولیدکنندگان بزرگی مانند ایالات متحده که به سرعت به رتبه نخست صادرکنندگان LNG رسید و با قطر به عنوان بزرگترین صادرکننده LNG جهان رقابت می‌کنند، شاهد افزایش تقاضا برای تولید خود هستند. باید توجه داشت که در سال گذشته ۴۴ کشور بعنوان واردکننده LNG بودند یعنی دو برابر یک دهه قبل، اما انتقال گاز در سراسر کره زمین بسیار دشوارتر از حمل و نقل نفت است، چون باید در مکان‌هایی مانند ترمینال فری پورت در تگزاس مایع شود. به همین دلیل است که یک انفجار کوچک در ترمینال فری پورت ایالات متحده چنین تأثیر عظیمی داشت.
تحلیلگران بر این باورند که شیوع اپیدمی کووید-۱۹ و جنگ در اوکراین باعث آشفتگی در واردات همه کالاها از گندم گرفته تا آلومینیوم و روی شده است، اما این اختلال در مقایسه با نوسان قیمت‌های متلاطم جهانی گاز ناچیز است. در آسیا، قیمت سوخت در حال حاضر ۳ برابر بیشتر از یک سال گذشته است و در اروپا، مهمترین مولفه در رسیدن تورم به یک رکورد جدید است. گاز طبیعی هنوز در ایالات متحده نسبتا ارزان‌تر است، اما تولیدکنندگان آمریکایی هشدار می‌دهند که فروش بیشتر در خارج از کشور به معنای هزینه‌های بالاتر در داخل خواهد بود.
پاسخگویی به تقاضای جدید گاز طبیعی مستلزم موج عظیمی از سرمایه گذاری در سمت عرضه است. از همین روی در ۶ ژوئیه، رهبران گروه ۷ متعهد شده‌اند از سرمایه‌گذاری عمومی در پروژه‌های گازی حمایت و اعلام کردند که این سرمایه‌گذاری برای مقابله با بحران فعلی ضروری خواهد بود.
هشدارهای رکودی
حدود یکماه پیش، دولت آلمان اعلام کرد که در حال مذاکره برای نجات یونیپر است که روزانه حدود ۳۰ میلیون یورو (۳۱ میلیون دلار) ضرر می‌کند. چون باید گاز از دست رفته روسیه را با قیمت‌های بالا در بازار جبران دهد. همچنین شرکت‌هایی مانند غول شیمیایی BASF اعلام کرده‌اند که ممکن است مجبور به کاهش تولید شوند و دویچه بانک نسبت به خطرات فزاینده رکود قریب الوقوع آلمان، ایتالیا و فرانسه هشدار داده است.
عواقب آن برای برخی از اقتصادهای نوظهور که باید با کشورهای ثروتمند مانند آلمان در رقابت برای به دست آوردن محموله‌های گاز طبیعی مایع سخت‌تر است. در پاکستان که سیستم برق خود را با استفاده از گاز طبیعی مایع ساخته است، خاموشی‌های برنامه ریزی شده مناطق مختلفی را در ماه‌های سوزان تابستان در تاریکی فرو برده است. مراکز خرید و کارخانه‌ها در شهرهای بزرگ دستور تعطیلی زودهنگام داده‌اند و مقامات دولتی روزانه چند ساعت کار می‌کنند.
همچنین تایلند واردات LNG را به دلیل قیمت‌های بالا محدود کرد که می‌تواند کشور را در معرض خطر کمبود سوخت قرار دهد. در میانمار که تحت تاثیر بی‌ثباتی سیاسی قرار گرفته بود، در اواخر سال گذشته و با شروع افزایش قیمت‌ها، تمام خریدهای LNG متوقف شد. البته هند و چین نیز واردات خود را کاهش داده‌اند.
رویکرد جدید به آفریقا
بخش نفت و گاز آفریقا که به دلیل هزینه‌ها و پیامدهای مبارزه با تغییرات آب و هوایی نادیده گرفته شده بود، یک شبه خود را به عنوان جایگزینی برای منابع روسیه، امید و راه نجات کشورهای تشنه سوخت اروپا یافت. کشورهای آفریقایی از جمله نامیبیا، آفریقای جنوبی، اوگاندا، کنیا، موزامبیک و تانزانیا در حال حاضر تولید نفت و گاز طبیعی کمی دارند یا اصلا تولید نمی‌کنند، ممکن است در سال‌های آینده شاهد سرمایه گذاری در بخش انرژی باشند. بر اساس برآوردهای شرکت‌های دولتی و خصوصی، شرکت‌های بزرگ انرژی جهانی در حال بررسی سرمایه گذاری‌های بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار در پروژه‌های نفت و گاز در آفریقا هستند.
بطوریکه بر اساس تخمین‌ها، نامیبیا به تنهایی می‌تواند حدود نیم میلیون بشکه در روز تولید نفت جدید را به لطف چاه‌های اکتشافی امیدوارکننده در ماه‌های اخیر تامین کند. همچنین بر اساس برآوردهای آژانس بین المللی انرژی (IEA)، مجموع عرضه نفت و گاز آفریقا می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ جایگزین یک پنجم گاز صادراتی روسیه به اروپا شود، یعنی سالانه ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز آفریقایی می‌تواند تا آن زمان به اروپا سرازیر شود.
گیل هولزمن، مدیر عامل شرکت کانادایی اکتشاف نفت اکو آتلانتیک اویل اند گاز، گفت: از آنجایی که جهان به دنبال جایگزینی حجم نفت و گاز روسیه است، صنعت اکنون بر تولید منحصر به فرد آفریقا متمرکز شده است. وی با اشاره به اینکه در حوضه‌های نفتی نامیبیا و آفریقای جنوبی فعالیت وجود دارد، گفت: شرکت‌های بزرگ در حال ساخت مراکز بزرگ و ارائه پیشنهادات رقابتی برای اکتشاف، توسعه و تولید نفت و گاز در آفریقا هستند.
اخیراً تانزانیا قرارداد گاز طبیعی مایع را با شرکت نروژی اکوینور و غول نفتی انگلیسی-هلندی شل امضا کرد که توسعه پایانه صادراتی ۳۰ میلیارد دلاری را تسریع می‌کند.
پاتریک پویان، مدیرعامل توتال انرژی، در جریان بازدید از ماپوتو، پایتخت موزامبیک در ژانویه امسال، گفت: اگر وضعیت امنیتی بهبود یابد، این شرکت قصد دارد پروژه گاز طبیعی مایع ۲۰ میلیارد دلاری را در سال جاری از سر بگیرد. همچنین پویان در ماه می اعلام کرد که توتال انرژی باید کاهش تولید را جبران کند، تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کرده و در تلاش است تا فعالیت‌های خود در نامیبیا را سرعت بخشد.
گونکالو فالکائو، شریک شرکت حقوقی جهانی مایر براون، به فعالیت قابل توجه تلاش برای پیشبرد پروژه های نفت و گاز در آفریقا اشاره کرد. شرکت معتقد است که ارزش پروژه های گازی در شرق آفریقا ده ها میلیارد دلار برآورد شده است.
چشم اروپا و شرکت‌های انرژی به آفریقا
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، دولت‌های اروپایی و شرکت‌های بزرگ انرژی مانند توتال، شل و انی تلاش‌های هماهنگی برای قرار دادن شمال آفریقا و گروهی از کشورهای جنوب صحرای آفریقا در نقشه انرژی انجام داده‌اند.
بر اساس داده‌های شرکت مشاوره و تحقیقات انرژی ریستاد انرژی، به نظر می‌رسد که نیاز گازی اروپا به آفریقا باعث شود تولید گاز این قاره تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰۰ میلیارد مترمکعب برسد که این رقم در سال ۲۰۲۲ تقریباً نصف آن ۲۶۰ میلیارد متر مکعب خواهد بود. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد که اوج تولید گاز طبیعی در «سناریوی آفریقای پایدار» در سال ۲۰۲۴، ۳۰۰ میلیارد متر مکعب باشد.
انتظار می‌رود تولید نفت در این دهه به اوج خود در حدود ۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۲ برسد. باید توجه داشت که بیش از نیمی از تولید نفت انی از آفریقا می‌آید و بیش از نیمی از سرمایه گذاری های آن در ۴ سال گذشته در این قاره بوده است. این شرکت از زمان افزایش قیمت نفت که به دلیل جنگ اوکراین آغاز شد، به تلاش‌ها برای افزایش تولید در آنجا ادامه داده است. علاوه بر این، کلودیو دسکالزی، مدیرعامل انی با هیئت‌های بلندپایه دولتی در ماه آوریل به الجزایر، گابن و آنگولا سفر و توافقنامه‌هایی را برای تقویت صادرات به اروپا امضا کرد.
همچنین آلمان، بزرگترین واردکننده گاز اروپا، با سفر دولتی اولاف شولتز، صدراعظم خود در ماه می، تلاش‌های خود را برای جذب سنگال تشدید کرد و پیشنهاد کمک به بهره برداری از منابع عظیم گاز را داد. در این میان، عبدالسلام ولد محمد صلاح، وزیر نفت، معادن و انرژی موریتانی - که یک میدان گاز بزرگ با کشور همسایه سنگال دارد، گفت: «اولین کاری که آلمان و اروپا می‌توانند انجام دهند خرید گاز ما است.»
نظر شما