مهدی ابراهیم زاده پژوهشگر؛خبرگزاری بازار- طبق آخرین گزارش منتشر شده توسط آژانس بین المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، ایرِنا (Irena)، در سال ۲۰۱۸ توربین‌های بادی در حدود یک چهارم (۵۰ میلیارد دلار) از بازار سیستم‌های انرژی بادی به خود اختصاص داده بود. در رتبه‌های بعدی تیغه‌ها یا پروانه‌های توربین و سپس گیربکس و ژنراتور قرار می‌گیرند (Irena, ۲۰۱۹). تولید کنندگان اروپایی رتبه اول فناوری توربین بادی را در اختیار دارند. در سال ۲۰۱۸، ۳۷ شرکت تولید کننده بزرگ توربین بادی در جهان نزدیک به ۲۱ هزار توربین بادی را نصب و راه اندازی کرده‌اند.
در سال ۲۰۱۸ نیز شرکت وستاس دانمارکی بزرگترین تامین کننده توربین بادی در جهان است به طوری که تعداد توربین‌های نصب شده آن از ۶۰ هزار عدد فراتر رفته است که مجموع ظرفیت تولیدی آن‌ها بیش از ۱۰۰ گیگاوات است. این رقم را باید با ظرفیت تولید برق ایران که در سال ۱۳۹۸ به ۸۱ گیگاوات رسید مقایسه کرد. از هر پنج توربین بادی نصب شده در جهان یکی از آن‌ها برند وستاس را دارد. شرکت آلمانی-اسپانیایی زیمنس گامزا (Siemens Gamesa) در حدود ۱۲ درصد بازار را در اختیار دارد. دیگر تولید کنندگان آلمانی به دلیل کاهش سطح تقاضا در آلمان بازار خود را از دست می‌دهند. تولیدکنندگان چینی توربین بادی به سرعت در حال افزایش سهم بازار خود هستند. به طوری که شرکت چینی گلدویند (Goldwind) به دومین تامین کننده بزرگ جهان تبدیل شده است.
نمودار ۱. ظرفیت تولیدی نصب شده توسط شرکت‌های مختلف در سال ۲۰۱۸
ظرفیت تولیدی انرژی بادی در خشکی‌ها
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از سال ۲۰۱۰ سرعت گرفته است، به طوری که تولید آن در برخی مناطق از انرژی‌های سنتی پیشی رفته است. از بین تمام فناوریهای انرژی تجدیدپذیر، انرژی بادی یا برق بادی، پس از برق آبی، صنعت انرژی تجدیدپذیر را تسخیر کرده است. در آخر سال ۲۰۱۸، ظرفیت برق بادی نصب شده در خشکی‌ها (onshore) به ۵۴۲ گیگاوات رسید (irena, ۲۰۱۹). این میزان چیزی در حدود ۷ برابر ظرفیت تولید برق ایران است. از سال ۲۰۰۰ تا به امروز، انرژی بادی به طور متوسط سالیانه ۲۱ درصد رشد داشته است.
با توجه به منابع وسیع، پتانسیل بازاری بزرگ و مزیت هزینه‌ای، انرژی بادی در خشکی (onshore) حداقل تا یک دهه آینده به رشد خود ادامه خواهد داد. در سه دهه آینده نصب توربین بادی باید رشد سالانه حداقل ۷ درصدی را شاهد باشد. به این معنی که ظرفیت بادی جهان در خشکی‌ها تا سال ۲۰۳۰ نسب به سال ۲۰۱۸ بیش از ۳ برابر شود و تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۱۰ برابر شود. به علاوه، رسیدن ظرفیت انرژی بادی به ۵ هزار گیگاوات به این معنی است که بشر تنها توانسته ۵ درصد از انرژی بادی بالقوه جهانی را بدست بگیرد. ظرفیت انرژی بادی در دسترس طبق برآورد انجمن انرژی بادی جهانی در خشکی‌ها در سال ۲۰۱۴ برابر با ۹۵ هزار گیگاوات است. این رقم البته با بهبود فناوری‌ها بسیار بیشتر نیز خواهد شد. مساحت زمین مورد نیز برای نصب توربین‌های بادی برای رسیدن به ۵ هزار گیگاوات در سال ۲۰۵۰ بین یک میلیون کیلومترمربع تا ۱.۶ میلیون کیلومترمربع (تقریبا مساحت ایران) می‌باشد. البته این مساحت مجموع مساحت مزرعه‌های بادی است. مساحت مورد مداخله یا مساحت زیربنایی برای نصب توربین‌های بادی بین ۵۰ هزار تا ۸۳ هزار کیلومترمربع (به اندازه جمهوری آذربایجان) خواهد بود.
تا سال ۲۰۱۸، چین توانست اروپا را در حوزه نصب وایجاد مزارع بادی پشت سر بگذارد. به طوری که در حال حاضر بیش از یک سوم ظرفیت نصب شده جهانی در چین قرار دارد
در خلال اولین سال‌های توسعه بادی، اروپا کلیدی‌ترین بازیگر بود. در سال ۲۰۱۰، اروپا مسئول ۴۷ درصد از کل توربین‌های بادی نصب شده بود. از سال ۲۰۱۰، نصب گسترده توربین‌های بادی در دیگر کشورها نیز مشاهده می‌شد. مخصوصا چین که ۲۷ درصد را به خود اختصاص داده بود. تا سال ۲۰۱۸، چین توانست اروپا را پشت سر بگذارد. به طوری که در حال حاضر بیش از یک سوم ظرفیت نصب شده جهانی در چین قرار دارد. هشت شرکت چینی ۳۶.۶ درصد ظرفیت ایجاد شده انرزی را در سال ۲۰۱۸ در اختیار دارند. در سال ۲۰۱۸ اروپا در حال تصمیم گیری برای نصب ۱۷ گیگاوات ظرفیت بادی بود. این حجم نیازمند ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بود که انجام شد. هزینه هر مگاوات ظرفیت انرژی بادی در خشکی ۱.۵ میلیون دلار و در دریاها ۲.۵ میلیون دلار بود.
نمودار ۲.مجموع ظرفیت نصب شده بادی در خشکی‌ها در سال ها مختلف
این نمودار نشان می‌دهد که رشد ظرفیت کل توربین‌های بادی در خشکی‌های جهان به چه شکلی است. در سال ۲۰۰۰ کل ظرفیت نصب شده انرژی بادی ۱۷ گیگاوات بود. پیش بینی می‌شود ظرفیت نصب شده به ۵ هزار گیگاوات در سال ۲۰۵۰ برسد.
قاره آسیا (عمدتا چین و هند) رتبه اول در نصب ظرفیت بادی بر روی خشکی را در اختیار خواهند داشتد. به طوری که این قاره بیش از نصف ظرفیت پیش بینی شده برای سال ۲۰۵۰ را در خود جای خواهد داد.
نمودار ۳. سهم قاره‌ها از ظرفیت نصب شده انرژی بادی در خشکی‌ها
خاورمیانه و آفریقا نیز رشد سرسام آوری را شاهد خواهند بود. به طوری که از ۶ گیگاوات ظرفیت فعلی به ۸۴ گیگاوات در سال ۲۰۳۰ (۱۴ برابر) و ۵۲۵ گیگاوات در سال ۲۰۵۰ (۸۸ برابر) خواهد رسید. با این حال رتبه دوم ظرفیت نصب شده در سال ۲۰۵۰ از آن قاره آمریکای شمالی خواهد بود.
ظرفیت تولیدی انرژی بادی دریایی
ظرفیت تولیدی انرژی بادی_ دریایی نیز رشد سر سام آوری را شاهد خواهد بود. این مقوله جدید در انرژی بادی به حدی اهمیت پیدا می‌کند که آن را از ظرفیت نصب شده در خشکی‌ها جدا می‌کنند و آمار مختص آن را ارائه می‌دهند.
نمودار ۴. رشد ظرفیتکل نصب شده انرژی بادی دریایی در سال‌های مختلف
در سال ۲۰۰۰، ظرفیت انرژی بادی دریایی نصب شده تنها ۱۰۰ مگاوات بود. در حالی که پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ ظرفیت تولیدی انرژی بادی دریایی به ۱۰۰۰ گیگاوات برسد. چیزی در حدود ۱۰ هزار برابر افزایش.
در سال ۲۰۱۸ ظرفیت نصب شده تنها ۲۳ گیگاوات بود. با این حال در پایان این دهه ظرفیت نصب شده به ۲۲۸ گیگاوات (تقریبا سه برابر ظرفیت تولیدی ایران) خواهد رسید.
نمودار ۵. سهم قاره‌ها از ظرفیت نصب شده انرژی بادی دریایی
ظرفیت نصب شده انرژی بادی دریایی نیز در آسیا بیش از هر جای دیگری خواهد بود. به طوری که بیش از ۶۰ درصد ظرفیت تولیدی آن در سال ۲۰۵۰ را آسیا در خود جای داده است. اروپا نیز ظرفیت قابل توجهی خواهد داشت. خاورمیانه و آفریقا به انرژی بادی دریایی ورود نخواهند کرد. آن هم به دلیل عدم توجیه پذیری اقتصادی آن با وجود منابع فراوان بادی در بیابان‌ها و دشت‌های پهناور این منطقه.
نظر شما