امنیت انرژی؛ اولویت پکن در مواجهه با بادهای مخالف| نگرانی درباره یک کمربند_یک جاده

تهمینه غمخوار؛ بازار: بازارهای نوسان انرژی قیمت سوخت های فسیلی را به بالاترین حد در چند سال اخیر رسانده است. در چین، نگرانی ها در مورد امنیت انرژی، یعنی امنیت عرضه و مقرون به صرفه بودن، در راس دستور کار دولت قرار گرفته است.

افزایش آگاهی تصمیم گیرندگان چینی در مورد خطرات ناشی از انتقال انرژی پر هرج و مرج، عزم آنها را برای مدیریت سرعت آن، یعنی یافتن تعادل بین تضمین امنیت انرژی و محدود کردن انتشار کربن تقویت کرده است. طبق سناریوهای متعدد، پیش‌بینی می‌شود مصرف انرژی اولیه چین در کوتاه‌ مدت قبل از کاهش پس از ۲۰۴۰ افزایش یابد.

چین در آستانه بیست و هفتمین کنفرانس تغییرات آب و هوای سازمان ملل در مصر در اواخر سال جاری مجددا تحت فشار قرار خواهد گرفت تا در نظر بگیرد که در این دهه چه اقدامات بیشتری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای انجام دهد. با این حال، در حال حاضر، در مواجهه با بادهای مخالف قوی اقتصادی، روابط پرتنش با غرب، ادامه قرنطینه های مرتبط با کووید و افزایش تورم، پکن امنیت کوتاه مدت انرژی را در اولویت قرار داده است.

آسیب پذیری چین در برابر اثرات تغییرات آب و هوایی

چین که تا حد زیادی بزرگترین تولیدکننده گازهای گلخانه ای در جهان است، خود به شدت در برابر اثرات تغییرات آب و هوایی آسیب پذیر است. رهبری چین که تغییرات آب و هوایی را واقعی می داند و این کشور به شدت در معرض پیامدهای نامطلوب آن است، اهداف بلندپروازانه ای را برای توسعه اقتصاد سبز تعیین کرده است.

در یک سخنرانی ویدئویی در مجمع عمومی سازمان ملل در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۰، رئیس جمهور چین شی جین پینگ اعلام کرد که پکن برای رسیدن به اوج انتشار کربن تا سال ۲۰۳۰ و بی طرفی کربن تا سال ۲۰۶۰ تلاش خواهد کرد. چهاردهمین برنامه پنج ساله چین، دولت را مجدداً متعهد کرده تا برنامه عملی برای به حداکثر رساندن انتشار کربن قبل از سال ۲۰۳۰ را تدوین کرده و تلاش ها را برای دستیابی به بی طرفی کربن تا سال ۲۰۶۰ افزایش یابد.

در اوایل سال جاری، ششمین گزارش ارزیابی (AR۶) در مورد وضعیت تغییرات آب و هوا و واکنش جهان، نیاز چین را برای تسریع انتقال خود به سمت انرژی پاک و کم کربن برجسته کرد. اما، با توجه به تداوم تسلط سوخت‌های فسیلی در ترکیب انرژی اولیه این کشور و همچنین واکنش پکن به افزایش نگرانی‌های مربوط به امنیت و کمبود انرژی، دستیابی به هدف انتشار خالص صفر چین چالش‌برانگیز خواهد بود.

در طول سه دهه گذشته، نیازهای انرژی چین به طور چشمگیری افزایش یافته است که عمدتاً ناشی از صنعتی شدن و شهرنشینی انرژی بر است. با وجود توسعه چشمگیر انرژی های تجدیدپذیر در این کشور از سال ۲۰۰۰، چین همچنان به شدت به سوخت های فسیلی متکی است. در سال ۲۰۲۰، سوخت های فسیلی ۸۵ درصد از کل انرژی مصرفی چین را تشکیل می دادند به طوری که زغال سنگ حدود ۶۰ درصد و نفت تقریباً ۲۰ درصد را شامل شدند. در سال ۲۰۲۱، سهم زغال سنگ و گاز در تولید برق نیز ۷۱ درصد بود.

مواجهه با خطرات امنیت انرژی قدیمی و جدید

در پیگیری بی‌ طرفی کربن، چین با چالش تضمین امنیت انرژی و در عین حال دور شدن از سوخت‌های فسیلی مواجه است. با این حال، اخیراً، خطرات قدیمی و جدید امنیت انرژی، تلاش‌های چین برای غلبه بر این چالش را پیچیده کرده است، از جمله آن‌هایی که مربوط به اتکای شدید این کشور به منابع خارجی تامین سوخت‌های فسیلی مصرف‌ شده است.

اگرچه چین بیشتر زغال سنگ مورد استفاده خود را استخراج می کند، با این وجود واردات حدود هشت درصد از کل مصرف زغال سنگ را تشکیل می دهد. سال گذشته، وابستگی چین به واردات نفت خام ۷۲ درصد بود، در حالی که وابستگی به واردات گاز طبیعی به ۴۳ درصد رسید. از طرفی، واردات زغال سنگ چین به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۳ رسیده که تقریباً یک چهارم کل جهان است.

این واقعیت که واردات سوخت های فسیلی چین از مناطق بی ثبات سیاسی سرچشمه می گیرد و باید از تنگه های باریک و آبراه های مورد مناقشه عبور کند، علیرغم اقدامات مختلفی که برای تضمین امنیت عرضه انجام داده اند، همچنان منبع نگرانی شدید تصمیم گیرندگان چینی است. آسیب پذیرترین منبع انرژی، نفت است که کشور به شدت به تحویل از طریق دریا متکی است.

این قرار گرفتن در معرض خطر همچنان ادامه خواهد داشت، زیرا انتظار می‌رود چین در آینده به شدت به نفت خام دریایی و تا حدی کمتر به عرضه گاز طبیعی مایع (LNG) وابسته باقی بماند. زنجیره ای از تحولات ناخواسته اخیر تمرکز دولت چین را بر مسائل امنیت انرژی تشدید کرده است.

ممنوعیت عملی پکن برای واردات زغال سنگ استرالیا در اکتبر ۲۰۲۰ به عنوان مجازاتی برای درخواست شهر کانبرا به منظور تحقیقات بین المللی در مورد منشاء همه گیری ویروس کرونا نتیجه معکوس داد، زیرا ماه ها بعد، چین که با کمبود برق مواجه بود، برای افزایش خرید از تامین کنندگان جایگزین تلاش کرد. تعلیق غیر منتظره یک ماهه صادرات زغال سنگ حرارتی اندونزی در ژانویه ۲۰۲۲، به منظور دایورت کردن منابع با تاسیسات داخلی، باعث نگرانی پکن در مورد امنیت عرضه بلندمدت شد. همچنین در ژانویه، موج بی‌ سابقه ناآرامی‌ها در قزاقستان، پرسش‌هایی را در چین در مورد قابلیت اطمینان آینده همسایه‌ آن به‌عنوان تامین‌ کننده نفت و گاز و ترانزیت ایجاد کرد؛ اگرچه این آشفتگی فوراً بر منافع انرژی چین تأثیری نداشت.

اگرچه پکن همچنان نگران حساسیت در برابر شوک های بیرونی ناشی از رویدادهای کشورهای تامین کننده است، اما این ایالات متحده است که به عنوان بزرگترین منبع ژئوپلیتیکی ناامنی انرژی چین ظاهر شده است

اگرچه پکن همچنان نگران حساسیت در برابر شوک های بیرونی ناشی از رویدادهای کشورهای تامین کننده است، اما این ایالات متحده است که به عنوان بزرگترین منبع ژئوپلیتیکی ناامنی انرژی چین ظاهر شده است. با توجه به روابط تیره با ایالات متحده، نگرانی چینی ها در مورد آسیب پذیری خطوط ارتباطی دریایی که ارتباط نزدیکی با امنیت انرژی دارند، افزایش یافته است.

همچنین، پکن نگران قرار گرفتن شرکت های انرژی چین در معرض تحریم های تجاری و مالی به رهبری ایالات متحده و تلاش های آمریکا برای جلوگیری از معرفی فناوری های کلیدی انرژی و تجهیزات هسته ای نفت و گاز، که می تواند به خطر بیفتد، است؛ پروژه هایی که در حال حاضر یا در دست مذاکره با کشورهای مشارکت کننده در طرح یک کمربند_یک جاده هستند.

به طور مشابه، هشدار ایالات متحده در مورد عواقب نامشخص در صورت کمک پکن به مسکو برای دور زدن تحریم ها، این خطر را افزایش می دهد که شرکت های چینی ممکن است برای چنین اقداماتی با مجازات مواجه شوند. در همین حال، دولت چین نیز باید با نوسانات قیمت انرژی و کمبود برق داخلی مقابله کند؛ چالش هایی که با اتکای شدید این کشور به واردات برای دسترسی به سوخت های اولیه تشدید شده است.

از زمان شروع پاندمی کووید؛ بازار نفت تحت تاثیر نوسانات شدید قیمت‌ ها قرار گرفته است. سطح پایین موجودی نفت در حال حاضر قیمت نفت را افزایش داده و پتانسیل نوسان قیمت را تقویت کرده است. عرضه و تقاضای ناپایدار نیز موجب افزایش قیمت گاز طبیعی و زغال سنگ شده است. در نتیجه، چین درد قیمت را احساس کرده است. در سال ۲۰۲۱، این کشور ۳۶۶ میلیارد دلار کالاهای انرژی وارد کرد که ۵۰ درصد افزایش سالانه نسبت به سال گذشته عمدتاً به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت و گاز بود.

همانطور که بحران قدرت چین در سراسر اقتصاد این کشور موج می‌زد، تلاش‌های رهبران این کشور را برای دستکاری اولویت‌ های رقابتی تضمین ثبات و رشد اقتصادی از یک سو و پیگیری کربن‌زدایی از سوی دیگر آشکار و پیچیده‌تر کرده است

پاییز گذشته، با قیمت‌های گاز طبیعی و زغال‌سنگ در سطوح بی‌سابقه، چین در یک بحران چند ماهه تامین برق فرو رفت که آسیب‌پذیری بخش برق این کشور را آشکار کرد. درست چند هفته قبل از اجلاس آب و هوا در گلاسکو، چین با موجی از خاموشی و کاهش اجباری بار مواجه شد که ناشی از ترکیبی از تقاضای قوی، تولید ضعیف زغال سنگ، قیمت های بالای آن و محدودیت های قیمت گذاری زغال سنگ بود. این قطعی ها، که نشان‌دهنده شکست در هماهنگی سیاست‌ها بود، باعث شد که بسیاری از دولت‌ های محلی برق را سهمیه‌بندی کنند تا در سهمیه‌های تمام سال خود باقی بمانند.

همانطور که بحران قدرت چین در سراسر اقتصاد این کشور موج می‌زد، تلاش‌های رهبران این کشور را برای دستکاری اولویت‌ های رقابتی تضمین ثبات و رشد اقتصادی از یک سو و پیگیری کربن‌زدایی از سوی دیگر آشکار و پیچیده‌تر کرده است.