بازار؛ پروین قادری دانشمند: فرش بخشی از فرهنگ ایرانی محسوب می‌شود و در این میان فرش دستباف از شاخص‌ترین جلوه‌های فرهنگ و تمدن ایران است کمااینکه کیفیت نقش‌ها و طرح‌های متنوع برگرفته از جغرافیای طبیعی و اجتماعی این سرزمین طی دوره‌ها و قرن‌های گذشته، آوازه فرش ایرانی را در سراسر جهان گسترده است.
برای ما که از کودکی روی فرش بزرگ می شویم فرش جایگاه ثابتی در زندگی دارد، هرچند بنابر سلیقه‌ها و نیازهای متفاوت ممکن است کسی فرشی ۱۲ متری کف اتاقش پهن کند و یا دیگری قالیچه‌ای را با سلیقه خاص خود به دیوار آویزان کند اما به هر حال مراقبت از فرش نیازمند اقداماتی است که از جمله رفوگری آن است.
رفوگری یکی از هنرهای اصیل و دیرینه در کشورمان است که همپای هنر فرش بافی به وجود آمده و حرفه‌ای است که جان دوباره به فرش می‌دهد ضمن اینکه ارزش هنر رفوگری وقتی بیشتر معلوم می‌شود که فرش گرانبهایی در معرض آسیب قرار گرفته و نیاز به مرمت داشته باشد
رفوگری یا هنر مرمت فرش به روش‌هایی گفته می‌شود که معایب یا خرابی‌های فرش را اصلاح می‌کند؛ بی راه نیست اگر بگوییم رفوگری یکی از هنرهای اصیل و دیرینه در کشورمان است که همپای هنر فرش بافی به وجود آمده و حرفه‌ای است که جان دوباره به فرش می‌دهد ضمن اینکه ارزش هنر رفوگری وقتی بیشتر معلوم می‌شود که فرش گرانبهایی در معرض آسیب قرار گرفته و نیاز به مرمت داشته باشد.
رفوی فرش ازجمله فعالیت‌های بسیار خاصی است که متخصصان آن باید مهارت بالایی داشته باشند ضمن اینکه در گذشته های نه چندان دور مرمت‌کاران فرش دستباف، سالیان سال هم به چرخه اقتصادی و هم به میراث فرهنگی ما کمک کرده‌اند.
در حجره های کاروانسراها و سراهای فرش همدان استادانی باظرافت تمام، فرش‌های نفیس و ارزشمند را رفو می‌کنند و به آنها حیات دوباره می‌بخشند که حمید طبقیان ازجمله این رفوگران است که در گفتگو با وی وضعیت فرش دستباف را بررسی کرده ایم.
آنقدر تعداد کار در این حوزه کم شده که دیگر نمی‌توان آن را به عنوان یک شغل انتخاب کرد
حمید طبقیان در گفتگو با خبرنگار بازار بابیان اینکه حدود ۲۰ تا ۳۰ استاد کار رفوگری در همدان وجود دارد که می‌توان گفت نزدیک به پایان فعالیت آنها هستیم، گفت: خودم ۳۸ سال در این حرفه مشغول به کار بوده ام اما آنقدر تعداد کار در این حوزه کم شده که دیگر نمی‌توان آن را به عنوان یک شغل انتخاب کرد.
وی با بیان اینکه در گذشته ۱۵ نفر زیردستم کار می‌کردند اما در حال حاضر دو یا سه نفر آن هم فقط زمانی که کار وجود داشته باشد فعالیت می کنند، افزود: شرایط امروز با سال ۷۰ تفاوت قابل توجهی دارد چراکه آن زمان تعداد زیادی فرش برای رفو می‌آوردند و فرش روی زمین نمی‌ماند و تا رفو می‌کردیم مشتری آن را می‌برد و بیشتر هم صادر می‌کردند.
اشتغال در حوزه روفوگری فرش از بین رفته است
طبقیان با اشاره به اینکه در حال حاضر هر قیمتی برای رفو عنوان می کنیم مشتری توان پرداخت آن را ندارد ضمن اینکه مشتری این فرش‌ها خیلی کم شده است، افزود: طی دو دهه گذشته اشتغال در این حوزه از بین رفته است و به خاطر شرایط موجود، جوانان به این سمت نمی‌آیند.
وی با بیان اینکه فرش نوعی منسوج کاربردی است و به مرور زمان و در نتیجه پوسیدگی یا بید زدگی یا رطوبت و آتش‌سوزی و پارگی و یا کثرت استفاده آسیب پذیر است، گفت: به دلیل اینکه انجام این کار باید بر روی فرش‌های آسیب دیده صورت پذیرد، نیاز به تخصص و مهارت زیادی است.
بنده چند سال در ترکیه رفوگری می‌کردیم و برایم از کشورهای دیگر کار می‌آوردند و آنها که از قبل در همدان مشتری ما بودند دیگر کارهایشان را به ایران نمی‌فرستادند چراکه به دلیل تحریم‌ها نگران بازگشت بارشان بودند
این روفوگر فرش در همدان با بیان اینکه تعداد زیادی از رفوگران به کشورهای دیگر مانند ترکیه و پاکستان می‌روند چراکه آنجا کار بیشتری برایشان وجود دارد، گفت: بنده چند سال در ترکیه رفوگری می‌کردیم و برایم از کشورهای دیگر کار می‌آوردند و آنها که از قبل در همدان مشتری ما بودند دیگر کارهایشان را به ایران نمی‌فرستادند چراکه به دلیل تحریم‌ها نگران بازگشت بارشان بودند.
طبقیان ورود نکردن جوانان به این کار به خاطر نبود بازار کار و کوچ استادکاران به کشورهای دیگر و نزدیک شدن به سال‌های پایانی فعالیت استادکاران قدیمی را زنگ خطری برای فرش ایرانی دانست و گفت: درآمد پایین این شغل جوانان را جذب نمی‌کند.
استادکاری در همدان زندگی می کند که در تمام بخش‌های رفوگری وارد شده و یک نابغه است اما همچنان مستأجر است و حتی یک شیفت روی ماشین کار می‌کند در صورتی که اگر در هر شغل دیگری کار می‌کرد روزی حداقل چند میلیون تومان درآمد داشت
وی با بیان اینکه کاهش صادرات فرش نشان دهنده وضعیت وخیم این هنر صنعت در کشور و همدان است، گفت: استادکاری در همدان زندگی می کند که در تمام بخش‌های رفوگری وارد شده و یک نابغه است اما همچنان مستأجر است و حتی یک شیفت روی ماشین کار می‌کند در صورتی که اگر در هر شغل دیگری کار می‌کرد روزی حداقل چند میلیون تومان درآمد داشت.
این فعال صنعت فرش در همدان با بیان اینکه امروز خیلی‌ها تعمیر فرش دستباف را رها کرده و به کاشان و قم و یا ترکیه رفته‌اند، گفت: دولت باید مسأله بیمه را برای فعالان این عرصه حل کند چراکه خیلی‌ها نمی‌توانند خود را بیمه کنند و زندگی آنها که بیمه هستند هم با حقوق بازنشستگی چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی نمی‌چرخد.
طبقیان با بیان اینکه زمانی فرش «انجلاس» همدان در چند قاره دنیا به نام و شناخته شده بود، گفت: آن زمان مردم برای فرش دستباف ارزش زیادی قایل بودند اما امروز جوانان یا یک تکه فرش در خانه‌های خود استفاده می‌کنند و حتی آن یک تکه هم استفاده نمی‌کنند.
ارزش دادن دوباره به فرش و ایجاد ارزش افزوده فراوان این صنعت تلاش سرسختانه مسئولان و پیشکسوتان را می‌طلبد
این فعال صنعت فرش همدان امروزه با ماشینی شدن و تنوع و راحتی و ارزانی استفاده از این نوع فرش‌ها، این هنر نیز در حال فراموشی است تاکید کرد: ارزش دادن دوباره به فرش و ایجاد ارزش افزوده فراوان این صنعت تلاش سرسختانه مسئولان و پیشکسوتان را می‌طلبد.
گرچه سرآغاز هنر رفوگری در همدان به درستی مشخص نیست اما بی شک تولد این هنر با ترمیم فرش هایی که در گذر زمان دستخوش آسیب و فرسودگی شده؛ همزمان است؛ این هنر در سالیان طولانی به عنوان یکی از حلقه های مهم صنعت فرش ایفای نقش کرده اما این روزها رفته رفته گرد فراموشی روی پیشانی آن نشسته و اگر به آن بی توجهی شود شاید نامش هم از صنعت فرش محو شود بنابراین تا دیر نشده باید فکری برای آن کرد.
نظر شما