اسدالله خسروی؛ بازار: صف تقاضا این روزها در شعب بانکی برای دریافت وام و تسهیلات بسیار طولانی است چرا که دولت و مجلس به حمایت از مردم و رونق فضای کسب و کار بانک ها را مکلف به پرداخت وام های تعریف شده کرده اند. وام فرزندآوری، ودیعه مسکن، ازدواج، دانشجویی، وامهای خُرد تا ۱۰۰ میلیون تومان بدون ضامن و تسهیلات لازم برای ایجاد اشتغال سری وام هایی هستند که سیستم بانکی بنا به دستور دولت و بانک مرکزی باید با رعایت اصول و مطابق قوانین و مقررات به مشمولان آن بپردازند.
هر چند اقدام مجلس و دولت در حمایت از مردم و فعالان اقتصادی حوزه کسب کار قابل تقدیر است اما سیستم بانکی به دلایل متعدد با خیلی ازمتقاضیان وام و تسهیلات همراه نیست و می گویند؛ توان آنچنانی برای تامین نیاز همه متقاضیان به وام وتسهیلات را ندارند.
توجیه سیستم بانکی درعدم همراهی با مردم نسبت به پرداخت وام و تسهیلات به آنها این است که باید منابعی دربانک وجود داشته باشد که آن را در قالب وام به مردم ارایه کنند. علاوه بر این بانک ها موانع و مشکلات فراوانی را جلو پای وام گیرندگان (بخصوص وام های قرض الحسنه) قرارمی دهند تا به هر شکل ممکن از پرداخت آن حذر کنند
باید منابعی باشد که به متقاضیان وام ارایه شود
توجیه سیستم بانکی در عدم همراهی با مردم نسبت به پرداخت وام و تسهیلات به آنها این است که باید منابعی در بانک وجود داشته باشد که آن را در قالب وام به مردم ارایه کنند. علاوه بر این بانک ها موانع و مشکلات فراوانی را جلو پای وام گیرندگان (بخصوص وام های قرض الحسنه) قرار می دهند تا به هر شکل ممکن از پرداخت آن حذر کنند.
نمونه آن این است که مثلا اگر فرزندی متولد شده است و طبق قانون وام فرزندآوری باید به آن خانواده تعلق گیرد، اما پدر نوزاد باید حتما دارای کارت پایان خدمت باشد تا بتواند به چنین وامی دست یابد.
چنین موضوعی شاید یکی از چندین موانع و مشکلاتی است که بانک ها با هدف عدم پرداخت وام به متقاضیان سعی می کنند تا منابع آنچنانی از بانک خارج نشود چرا که به درستی می دانند در شرایطی که نرخ تورم بالاست و نرخ سود بانکی کم است، پرداخت وام به نفع وام گیرنده و به زیان بانک تمام می شود.
البته بانک ها مطابق قانون باید به مصوبات و ابلاغیه های بانک مرکزی نسبت به پرداخت وام و تسهیلات به متقاضیان واقعی عمل کنند، چرا که برای عملیاتی شدن هر طرح و یا برنامه ای بی تردید ابتدا زیرساخت های آن فراهم می شود و بعد شکل عملی به خود می گیرد تا در حین اجرا مشکلی طرح را تهدید نکند.
به عقیده کارشناسان حوزه پولی و بانکی این که چرا بانک ها خیلی راغب به پرداخت وام و تسهیلات به مردم نیستند، می توان گفت؛ بانک به عنوان یک بنگاه اقتصادی بدنبال درآمدزایی از طریق منابعی که در دست دارد است تا با بکارگیری آن در بخش های پر منفعت به راحتی کسب سود کند.
بانکها معمولا در شرایط موجود به دلیل وجود تورم بالای ۴۰ درصدی را در پرداخت وام در نظر می گیرند، چرا که با توجه به نرخ بالای تورم و نرخ سود ۱۸ درصدی بانکها، بی تردید اخذ تسهیلات از سیستم بانکی به نوعی رانت محسوب می شود و صف طولانی متقاضیان برای گرفتن وام در این مواقع به سود وام گیرندگان است
رانت در اخذ وام و تسهیلات
محسن صادقی، کارشناس بانکی در گفتگو با خبرگزاری «بازار» درباره چرایی عدم همراهی مناسب بانک ها با وام و تسهیلات بگیران گفت: بانکها معمولا در شرایط موجود به دلیل وجود تورم بالای ۴۰ درصدی را در پرداخت وام در نظر می گیرند، چرا که با توجه به نرخ بالای تورم و نرخ سود ۱۸ درصدی بانکها، بی تردید اخذ تسهیلات از سیستم بانکی به نوعی رانت محسوب می شود و صف طولانی متقاضیان برای گرفتن وام در این مواقع به سود وام گیرندگان است. بنابراین بانک ها باید علاوه بر تامین مشمولان دریافت وام های تعریف شده اغلب کسانی را در پرداخت وام همراهی می کنند که معمولا صاحب نفوذ و بعضا دارای قدرت هستند زیرا بانک در شرایط وجود تورم بالا به دلیل هزینه های تمام شده پول در کنار هزینه مطالبات مشکوک الوصول منفعتی از پرداخت وام و تسهیلات نمی برد.
وی با بیان اینکه فشار به بانک ها در پرداخت وام و تسهیلات به صورت گسترده در صورتی که شاید بانک ها از منابع لازم برخوردار نباشد، راهکار منطقی و شیوه درستی نیست، گفت: البته بانک باید رسالت کاری خود را به نحو شایسته چون دریافت سپرده و پرداخت آن در قالب تسهیلات به مردم با سود مشخص و مصوب شورای پول و اعتبار انجام دهد، اما اینکه در پرداخت وام به اشکال مختلف تحت فشار قرار گیرد احتمال اینکه با مشکل مواجه شود دور از ذهن نیست.
این کارشناس حوزه پولی بانکی خاطرنشان کرد: از آنجایی که مدتی است به دلیل سود اندک بانکی، سپرده ها و سرمایه های آنچنانی به سمت بانک ها سرازیر نمی شوند و چه بسا برخی ها نیز سپرده های خود را از بانک خارج کرده اند، بنابراین این احتمال وجود دارد که بانکها از منابع چندانی به دلیل عدم سپرده گذاری مردمی برخوردار نباشد و این موضوع باعث شود تا آنها نتوانند به درستی نیازمندان واقعی و متقاضیان وام و تسهیلات بانکی را تامین کنند.
هر چند سیستم بانکی دارای اشکال و ایراداتی است اما افتادن به جان بانک ها و الزام آنها به پرداخت گسترده تسهیلات که بخش عمده ای ازتسهیلات به توسعه و رونق اقتصاد کشور کمک نمی کند، اشتباه است بنابراین حل مشکل بانکها و ایرادهایی که دارند را باید در جای دیگر جستجو کرد
نارضایتی از روند کند پرداخت وام های خرد
اظهارات صادقی در خصوص چگونگی پرداخت وام و نحوه همراهی بانک ها با متقاضیان در حالی مطرح است که اخیرا وزیر اقتصاد و امور دارایی از مسدود کردن گریزگاه‌های اخذ سود مازاد از وام گیرندگان تا یک ماه آینده خبر داده و می گوید؛ در بحث پرداخت وام های خرد بدون ضامن با استفاده از اعتبار سنجی ابتدا با اقبال خوب مدیران بانکها آغاز شده، اما سرعت کار در مورد تسهیلات خرد مبتنی بر اعتبار سنجی که کمتر نیازمند وثیقه و ضامن باشد، اصلا مطلوب نیست.
وام های خردی که متقاضیان به ندرت توانسته اند موفق به دریافت آن شده اند زیرا بانک ها دلایل متعددی را برای پرداخت آن دارند طوری که روند کند پرداخت چنین وامی داد وزیر اقتصاد را هم درآورده است.
این کارشناس پولی بانکی در ادامه به چگونگی نحوه برخورد دولت به بانک ها اشاره کرد و اظهار داشت: هر چند سیستم بانکی دارای اشکال و ایراداتی است اما افتادن به جان بانک ها و الزام آنها به پرداخت گسترده تسهیلات که بخش عمده ای از تسهیلات به توسعه و رونق اقتصاد کشور کمک نمی کند، اشتباه است بنابراین حل مشکل بانکها و ایرادهایی که دارند را باید در جای دیگر جستجو کرد. به طور مثال علل رشد مطالبات بانکی با این گستردگی در کنار بدهکاران کلان موضوعاتی است که دولت باید پیگیر آن شود. مسئولان و نهادهای نظارتی باید مشخص کنند که تسهیلات کلانی که از بانک خارج شده توسط چه کسی، کجا و برای چی بوده است.
بانک ها هم باید سپرده گذاری کنند و هم وام و تسهیلات پرداخت نمایند چرا که کار بانک باید این باشد البته شکاف ساختاری در ترازنامه بانکها (دارایی و بدهی ها) از سال ۷۸ شروع شد و خود بانکها از وجود تورم بالا منتفع می شوند علت آن هم این است که برخورداری از املاک، تجهیزات، دارایی، شعب فراوان و ... با رشد تورم برای بانکها منفعت زیادی را در بر دارد
وقتی بانک ها از افزایش نرخ تورم و قیمت ارز سود می برند
مهدی عبدالعلی پور، پژوهشگر حوزه پولی و بانکی نیز در گفتگو با «بازار» گفت: بانک ها هم باید سپرده گذاری کنند و هم وام و تسهیلات پرداخت نمایند چرا که کار بانک باید این باشد البته شکاف ساختاری در ترازنامه بانکها (دارایی و بدهی ها) از سال ۷۸ شروع شد و خود بانکها از وجود تورم بالا منتفع می شوند علت آن هم این است که برخورداری از املاک، تجهیزات، دارایی، شعب فراوان و ... با رشد تورم برای بانکها منفعت زیادی را در بر دارد.
وی با بیان اینکه حتی با افزایش نرخ ارز بانک ها به دلیل داشتن املاک و دارایی های فراوان ذینفع رشد نرخ ارز هستند، گفت: بنابراین بانکها درصورتی که از منابع و دارایی زیادی برخوردارند نباید در پرداخت وام و تسهیلات بی توجه شوند، زیرا رسالت کاری بانکها همانطور که گفته شد دریافت سپرده و پرداخت سود مشخص به سرمایه گذاران سیستم بانکی است.
کارشناس حوزه پول و بانک اضافه کرد: بانک ها به عنوان بنگاههای اقتصادی از جایگاه ویژه ای برخوردارند که اگر حاکمیت بخوبی از آن استفاده کند نتایج بسیار خوبی حاصل می شود این در حالی است که از طریق مدیریت نقدینگی می توان بانک ها در مسیر درست اصلاح شوند و منافع آن به توسعه اقتصاد کشور بینجامد.
عبدالعلی پور در ادامه گفت: حجم نقدینگی نسبت به جی دی پی در کشور ۱.۶ برابر است که این میزان در کشوری چون ژاپن در حالی که تورم ندارد ۲.۷ است. بنابراین ضرورت توجه به مدیریت نقدینگی در اقتصاد کشور بسیار حائز اهمیت است.
وی افزود: اکنون تعادل خاصی بین نرخ سود بانکی (۱۸ درصد) با نرخ تورم (بیش از ۴۰ درصد) وجود ندارد، این موضوع باعث شده نه تنها سپرده گذاران بانکی سود منفی بگیرند و ارزش پولشان افت کند، بلکه آن دسته از وام و تسهیلات بگیران نیز در چنین شرایطی سود حدود ۲.۵ برابری نصیبشان شود. البته خیلی از بانکها به جای پرداخت وام و تسهیلات آن منابع را به شیوه ای خاص در بازارهای سودآور بکار می گیرند. به طور مثال اگر هر کسی در سال ۹۹ خوراک دام خریداری می کرد با انجام چنین معامله ای ۸۰۰ درصد سود نصیبش می شد.
بنا به این گزارش، با وجودی که بانک ها مکلف به پرداخت وامهای تعریف شده هستند، اما روند پرداخت این نوع وام ها کند است و سیستم بانکی به بهانه های مختلف سعی می کند از پرداخت چنین وام هایی امروز و فردا کند. طوری که وزیر اقتصاد و امور دارایی نیز عملکرد بانک ها در تسریع پرداخت وام و تسهیلات را ضعیف عنوان کرده است.
نظر شما