بازار؛ گروه بین الملل: جنگ اوکراین، همچنین جنگی علیه امنیت غذایی جهانی است. در فوریه ۲۰۲۲، روسیه تمامی بنادر دریای سیاه اوکراین را مسدود کرد، زیرا تمام صادرات عمده این کشور از طریق آنها حمل می شد. «دیوید بیزلی»، مدیر اجرایی برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد (WFP) اخیرا هشدار داده است: وقتی کشوری مانند اوکراین که غذای کافی برای ۴۰۰ میلیون نفر تولید می‌کند، از بازار خارج می‌شود، نوسان‌هایی در بازار ایجاد می‌شود که اکنون شاهد آن هستیم.
بیزلی به وضوح گفت که بحران تا چه حد جدی است زیرا نیروهای روسی که مانع از ورود صادرات اوکراین به بازار می‌شوند، جمعیت‌های آسیب‌پذیر را در معرض خطر قرار می‌دهند. بیزلی گفت: «در واقع، ناکامی در باز کردن این بنادر در منطقه اودسا، اعلان جنگ علیه امنیت غذایی جهانی خواهد بود و منجر به قحطی و بی‌ثباتی و مهاجرت دسته جمعی به سراسر جهان خواهد شد.»
در سال های اخیر، درآمدهای صادراتی اوکراین از کالاها و خدمات، به لطف رونق تولید کشاورزی و افزایش قیمت کالاها، افزایش یافته است. آنها از ۱۲۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به رکورد ۱۶۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ افزایش یافتند، در حالی که تولید ناخالص داخلی (GDP) اوکراین ۲۰۰ میلیارد دلار بود. در همین حال، سهم کشاورزی در درآمدهای صادراتی اوکراین از ۲۶ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۴۵ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافت.
روسیه با بمباران و سوزاندن انبارهای غلات در جنوب و شرق اوکراین، با سرقت صدها هزار تن غلات و با صادرات آن با کشتی های خود، در درجه اول به متحد خود یعنی سوریه، این بحران غذایی را تشدید کرده است.
غرب نیاز به باز کردن بنادر دریای سیاه اوکراین، در درجه اول بنادر اصلی در اودسا، برای کاهش بحران جاری در کشورهایی که از ناامنی غذایی رنج می‌برند و همچنین به اوکراین برای فروش بیست و هشت میلیون تن غلات موجود در انبار نیاز دارد.
اوکراین یک انبار غله جهانی است
قبل از کمونیسم، اوکراین انبار غله جهان بود. از زمان خصوصی‌سازی زمین‌های کشاورزی در سال ۲۰۰۰، دوباره به این شکل تبدیل شده است. تولید غلات آن به شدت افزایش یافته و اوکراین اکنون بر غلات مدرن - ذرت، گندم، سویا، کانولا و روغن آفتابگردان تمرکز کرده است.
اوکراین یکی از تولیدکنندگان عمده غلات است. در سال ۲۰۲۱ حدود هشتاد و شش میلیون تن غلات تولید کرد. آخرین آمار قابل اعتماد مربوط به سال ۲۰۱۹ از سوی سازمان خواربار و کشاورزی (FAO) سازمان ملل متحد است. در سال ۲۰۱۹، اوکراین ۳۵.۹ میلیون تن ذرت تولید کرد. این کشور تولیدکننده بزرگ ذرت پس از ایالات متحده، چین، برزیل و آرژانتین بود و ۳.۱ درصد از کل ذرت را در جهان تولید کرد. اوکراین ۲۸.۴ میلیون تن گندم یا ۳.۷ درصد گندم جهان را تولید کرد که پس از چین، هند، روسیه، ایالات متحده، فرانسه و کانادا در رتبه هفتم جهان قرار دارد.
نقش اوکراین به عنوان صادرکننده غلات بسیار بیشتر است، زیرا اکثر تولیدکنندگان عمده دیگر کشورهای بسیار بزرگی هستند، مانند چین، هند، ایالات متحده، اندونزی و برزیل که بیشتر تولیدات خود را مصرف می کنند.
در سال ۲۰۱۹، ۴۲ درصد از کل صادرات جهانی روغن آفتابگردان از اوکراین، ۱۶ درصد از کل صادرات ذرت، ۸.۹ درصد از کل صادرات گندم و ۹.۷ درصد از کل صادرات جو از اوکراین بوده است. به دلیل گسترش سریع کشاورزی اوکراین، نقش این کشور به عنوان صادرکننده غلات به سرعت افزایش یافته است.
بیشترین توجه به گندم معطوف شده است، زیرا برای تامین نان کشورهای در حال توسعه یکی از مواد اولیه اساسی و حیاتی است. با بهبود پیوسته کشاورزی، صادرات اوکراین نیز به نوبه خود افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۱، وزارت کشاورزی ایالات متحده، صادرات گندم اوکراین را ۲۳.۵ میلیون تن ارزیابی کرد. این صادرات گندم به بسیاری از کشورهای آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا گسترش یافت. دریافت کنندگان اصلی از نظر کمیت عبارت بودند از اندونزی، مصر، پاکستان، بنگلادش، مراکش، ترکیه، یمن، تونس، لیبی، لبنان و فیلیپین. این کشورها به احتمال زیاد از کمبود جدید گندم رنج خواهند برد.
ذرت دومین صادرات مهم غلات است. اوکراین شرایط تقریباً عالی برای کشت ذرت دارد، مشابه شرایط ایالت های آیووا و ایلینوی ایالات متحده و تولید ذرت به طور تصاعدی در این کشور رشد کرده است. در سال ۲۰۲۱، وزارت کشاورزی ایالات متحده صادرات ذرت اوکراین را سی و چهار میلیون تن ارزیابی کرد. صادرات ذرت در مسیرهای کاملاً متفاوتی از صادرات گندم بود و به کشورهای تا حدودی ثروتمندتر می رفت، زیرا ذرت عمدتاً برای خوراک دام استفاده می شود. در سال‌های اخیر، بازار اصلی اوکراین، چین بوده است که کمتر از ۸.۴ میلیون تن ذرت صادراتی اوکراین را در سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۲۱ خریداری کرده است. سایر خریداران عمده اسپانیا، هلند، مصر و ایران بودند.
رسماً روسیه گستره وسیعی از دریاهای سیاه و آزوف را برای تردد غیرنظامیان دریایی به دلیل تمرین‌های دریایی برای دوره ۱۳ تا ۱۹ فوریه بست. بنابراین روسیه دسترسی به تمامی بنادر اوکراین از دریای سیاه را بست و بنادر از آن زمان تاکنون بسته باقی مانده اند. به گفته سازمان بین المللی دریانوردی، کشتی های نیروی دریایی روسیه حداقل ده کشتی تجاری را از زمان حمله روسیه مورد حمله قرار داده اند. حدود هشتاد کشتی تجاری ماه ها در دریای سیاه یا دریای آزوف گرفتار شده اند. خطر حمل و نقل تجاری در این منطقه افزایش یافته است و در نتیجه هزینه بیمه دریایی در دریای سیاه به شدت افزایش یافته است.
بازار جهانی غلات فشرده
در سال های اخیر، بازار جهانی غلات به دلیل مشکلات تولید در بسیاری از نقاط جهان، که عمدتاً با تغییرات آب و هوایی مرتبط است، به سرعت فشرده شده است. دو استثنای مثبت بزرگ روسیه و اوکراین بوده اند. در نتیجه فشرده شدن بازار جهانی غلات، قیمت های جهانی به شدت افزایش یافته است. به طور کلی، قیمت جهانی گندم از اوایل سال ۲۰۲۱ دو برابر شده است. قیمت آسیاب گندم یورونکست پاریس از حدود ۲۰۰ یورو در هر تن در اوایل سال ۲۰۲۱ به ۴۰۰ یورو در هر تن در حال حاضر افزایش یافته است.
غذا یک موضوع سیاسی بسیار حساس است. از آنجایی که سیاستمداران مشتاق پایین نگه داشتن قیمت مواد غذایی هستند، آنها می خواهند غلات کمیاب تولید داخل را در خانه نگه دارند و کمبود اغلب باعث ممنوعیت صادرات می شود. بیش از بیست کشور در حال حاضر ممنوعیت صادرات مواد غذایی را اعمال کرده اند، از جمله تولیدکنندگان مهم غلات مانند هند و اندونزی. به احتمال زیاد کشورهای بیشتری به دنبال آن خواهند بود و کمبود جهانی غلات را تشدید می کند.
با تنگ تر شدن بازار جهانی غلات، بسیاری از صادرکنندگان سنتی صادرات را ممنوع می کنند تا قیمت های داخلی خود را پایین نگه دارند تا از تنش های سیاسی جلوگیری کنند. اما از آنجایی که آنها صادرات را ممنوع می کنند، قیمت جهانی غلات بیشتر افزایش می یابد و کشورهای ضعیف اقتصادی که برای تامین هزینه واردات غلات حیاتی خود تلاش می کنند بیشترین آسیب را می بینند.
اوکراین چگونه می تواند غلات خود را به بازار برساند؟
از مجموع تولید غلات اوکراین در حدود هشتاد و شش میلیون تن در سال ۲۰۲۱، حدود بیست و هشت میلیون تن در بنادر اوکراین به دلیل محاصره دریایی روسیه گیر کرده است. اوکراین ظرفیت ذخیره‌سازی محدودی دارد و پس از مدتی ذخیره‌سازی، بسیاری از غلات از بین می‌روند. علاوه بر این، کاشت جدید و کارهای دیگر نیاز به تامین مالی دارد و کشاورزان اوکراینی باید بتوانند غلات خود را بفروشند تا بتوانند بودجه برداشت سال آینده را به دست آورند.
در کنفرانس اشتوتگارت گروه هفت (G۷) از ۱۲ تا ۱۴ مه، وزیر سیاست ارضی اوکراین، میکولا سولسکی، وضعیت را بیان کرد و گفت: به دلیل محاصره بنادر اوکراین، ۷ میلیون تن گندم، ۱۴ میلیون تن ذرت. ۳ میلیون تن روغن آفتابگردان و ۳ میلیون تن کنجاله آفتابگردان و سایر محصولات وارد بازار جهانی نشده است. معمولاً اوکراین ۶ تا ۷ میلیون تن غلات در ماه از طریق بنادر دریای سیاه خود صادر می‌کند، اما آنها مسدود هستند. صادرات اوکراین ۵۸ درصد و واردات آن ۷۶ درصد از مارس ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۲ کاهش یافته است، که نشان می دهد جنگ روسیه تولید و حمل و نقل کالا در اوکراین را مختل کرده است.
اوکراین هیچ بندر دریایی جایگزینی برای حجم بالای غلات خود ندارد. حمل و نقل ریلی یا کامیونی می تواند از طریق لهستان یا رومانی، به بندر گدانسک لهستان، بندر کلایپدا لیتوانیایی، یا بنادر رومانیایی در رودخانه دانوب یا دریای سیاه برسد. در حال حاضر، این مسیرهای جایگزین تنها می‌توانند حدود یک دهم تقاضا را مدیریت کنند، یعنی ۴۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار تن در ماه، اما طبق گفته کارشناسان کشاورزی اوکراینی، این میزان می‌تواند تا ۲ میلیون تن در ماه افزایش یابد اما به دلیل تنگناهای زیرساختی و کنترل های مرزی بیش از حد هزینه بسیار افزایش می یابد. حمل‌ونقل ریلی نیز به دلیل خطوط راه‌آهن مشابه در روسیه، بلاروس و حوزه بالتیک، که با راه‌آهن‌های لهستان و رومانی متفاوت است، با مانع مواجه است.
مسیرهای حمل و نقل جایگزین دست و پا گیر، کوچک و پرهزینه هستند. معمولاً حمل غلات به بندر دریای سیاه برای تولیدکننده غلات اوکراینی حدود ۱۰ درصد قیمت تمام می شود. به محض رسیدن به آنجا، یکی از تاجران بزرگ بین المللی، غلات را می خرد و آن را تحویل می گیرد. در حال حاضر، هزینه اضافی برای حمل غلات به گدانسک یا کلایپدا حدود ۳۰ درصد اضافه می کند. با در نظر گرفتن اینکه قیمت غلات اروپا در یک سال دو برابر شده است، این امر بازدارنده نیست، اما ظرفیت آن کم است - هر چه صادرات اوکراین به این بنادر برسد، بعید است که تفاوت مورد نیاز برای کاهش بحران جهانی غذا را ایجاد کند.
تنها گزینه قابل توجه برای صادرات غلات از طریق بنادر دریای سیاه اوکراین، در درجه اول بنادر پیودنی و اودسا در منطقه اودسا است که هیچ جایگزین مناسبی برای آن وجود ندارد.
اتهامات به روسیه
کرملین به هیچ وجه بحران جهانی غذا را نادیده نگرفته است. برعکس، تصمیم به تشدید و بهره برداری از آن گرفته است. منابع فراوان اوکراینی مدعی هستند که ارتش روسیه عمدا آسانسورهای غلات، انبارهای کود، مناطق کشاورزی و زیرساخت های اوکراین را بمباران کرده و سوزانده است.
معاون وزیر کشاورزی اوکراین تاراس ویسوتسکی در اوایل ماه مه مدعی شد که روس ها ۴۴۱۰۰۰ تن غلات از چهار منطقه لوهانسک، دونتسک، خرسون و Zaporizhiaصادر کرده اند. آنها غلات دزدیده شده را با کامیون ها به بندر اصلی روسیه در دریای سیاه، یا سواستوپل، برترین بندر کریمه منتقل کردند. سپس غلات را از طریق بسفر به بنادر مدیترانه می فرستند. بنابر گزارش ها، بنادر قبرس و لبنان تحویل غلات دزدیده شده را رد کرده اند، در حالی که سوریه متحد روسیه آن را می پذیرد. با این حال، ویسوتسکی بیان می کند که تنها ۱.۵ میلیون تن غلات در سرزمین های تازه اشغال شده ذخیره شده است.
نظر شما