بازار؛ گروه ایران: جراحی اقتصادی، واژه ایی که بعد از مدت ها توسط دولت رییسی مجددا به اقتصاد بازگشت. جراحی که دولت براین باور است با افزایش یارانه ها و حذف ارز دولتی دارد اقدام میکند ولی در این باره حواشی زیادی را برای خود رقم زده است. برخی براین باور هستند دولت باید این اقدام را انجام می داد ولی نه در این زمان و نه با این استراتژی که در پیش گرفته است.
در همین راستا خبرنگار بازار با «جمشید عدالتیان» کارشناس اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی تهران به گفتگو پرداخته است.
هیچ کس نمی گوید که الان دلار ۴۲۰۰ تومانی به نظر ارزان می آید چرا باید ۲۵ تومان شود که در حال حاضر ارز ۲۵ تومان و ۳۰ تومان را جا می اندازد؟
*دولت مدعی شده افزایش یارانه و حذف ارز دولتی یک نوع از جراحی اقتصاد بشمار می آید تحلیل شما در این باره چیست؟
کلمه جراحی کلمه درستی برای این اقدام نیست. دلار ۳ هزار تومانی باید آرام آرام افزایش پیدا می کرد آن هم به این دلیل که بشود تحریم را کنترل کرد و برای اینکه تحریم‌ها فشاری به کالای اساسی نیاورد. اگر خاطرتان باشد آقای جهانگیری عنوان کرد برای همه کالاها ارز ۴۲۰۰ تومانی عرضه می شود و این به ارز جهانگیری معروف شد. بعد از آن آمدند و آرام آرام کم کردند و مختص به ۴ الی ۵ قلم کالای اساسی شد. حالا امروز جراحی اتفاق نیفتاده است بلکه دولت آمده و ارز ۴۲۰۰ تومانی را برداشته است که این اتفاق در ۴۰ سال اخیر چندین بار در اقتصاد رخ داده است. به دلیل چند نرخی بودن همیشه اعلام می کنند که سوءاستفاده شده و دلار ارزانی که به یکسری کالا تعلق می گرفته را جمع می کردند، می گفتند می خواهیم تک نرخی کنیم. حتی زمان آقای مظاهری (رییس بانک مرکزی دولت احمدی نژاد) و دولت آقای هاشمی تک نرخی شد و تا زمان آقای خاتمی نیز موضوع ادامه پیدا کرد. این نکته را نیز اشاره کنم، به چند نرخی، نرخ‌های موازی هم می گویند و در حال حاضر این نرخ‌های موازی را در بازار جمع می کنند که انشالله بتوانند به تک نرخی برسند. سوالی که باید مطرح کرد این است؛ چرا دلار ۲۵ هزار تومان شد؟ هیچ کس نمی گوید که الان دلار ۴۲۰۰ تومانی به نظر ارزان می آید چرا باید ۲۵ تومان شود که در حال حاضر ارز ۲۵ تومان و ۳۰ تومان را جا می اندازد. به نظر من، اسم این جراحی نیست بلکه می خواهند با این اقدام ارز ۴۲۰۰ را فراموش کنند و قیمت دلار دیگر ۲۵ و ۳۰ هزار تومان بماند. اگر صحبت از جراحی اقتصادی می کنیم که نمی شود جزیره‌ای عمل کرد و ۴۲۰۰ را از ۴ کالا جمع کنیم. اولین بار آقای احمدی نژاد کلمه جراحی اقتصادی را به کار برد که ۸ آیتم داشت و یکی از آنها یارانه بود. جراحی اقتصادی که دولت عنوان کرده نمی شود و این چه نوع جراحی است؟
جراحی به معنی مهندسی مجدد در مدیریت است یعنی شما به مرحله خطرناکی رسیده‌اید و باید به طور انقلابی سیستمی که دارید را مهندسی مجدد کنید
* با توجه به صحبت‌هایی که داشتید و وضعیت اقتصادی که داریم امسال نیز شاهد کاهش نرخ تورم نخواهیم بود، حتی با افزایش قیمت ها ی نفت؟
چند سالی است که تورم داریم و هر روز نیز این نرخ بیشتر از سال قبل یا حتی فصل قبل می شود. فکر می کنم فقط در زمان آقای خاتمی آن هم در یکی دو سال اول دولت ایشان نرخ تورم تک رقمی شد که آن هم مدت کوتاهی بود. اگر جراحی اتفاق می افتاد باید از بانک جهانی و صندوق بین الملل درخواست وام کنیم که به ما کمک کنند تا بتوانیم این روال را بگذرانیم. جراحی به معنی مهندسی مجدد در مدیریت است یعنی شما به مرحله خطرناکی رسیده‌اید و باید به طور انقلابی سیستمی که دارید را مهندسی مجدد کنید.
*خیلی‌ها می گویند که دولت نیتش جراحی بوده ولی دست خالی وارد میدان شده ارزیابی شما در این موضوع چیست؟
اگر فقط قرار باشد که نرخ ۴ کالای اساسی را رسمی کنید یعنی رسما پول ملی را ۲۵ هزار تومان کنید. قبلا وقتی بانک مرکزی ریال منتشر می کرد و بر اساس دلار ۴۲۰۰ عرضه می کرد ولی در حال حاضر بانک مرکزی رسما باید ریال را با ۲۵ تومان تا ۳۰ تومان (ارز نیمایی و ارز آزاد) منتقل کند که اسم این جراحی نیست. حتی اسم آن مهندسی مجدد هم نیست. اسم آن کاهش سطح ارزش ریال نسبت به ارزهای جهانی است و این کار دارد به طور رسمی اتفاق می افتد. آنها می گویند حالا که من ۲۵ هزار تومان می فروشم پس به آن طبقاتی که تحت فشار هستند یک قسمت از این پول را بدهم. شما حساب کنید ۱۰ میلیارد دلار را می خواهید به ۶ برابر قیمت بفروشید و از این ۶ برابر قیمت می خواهید یک قسمت کوچک را به اسم یارانه به مردم بدهید، اسم این جراحی نیست بلکه این است که دارید روند اقتصادی را تصحیح و تثبیت می کنید آن هم به این دلیل که ریال کاهش رسمی پیدا کرده است و ۲۵ تومان شده است.
*به نظر شما شیوه اصلی جراحی اقتصادی به چه صورت باید باشد؟
در جراحی شما نباید جزیره‌ای عمل کنید. ما چند شاخص مهم داریم وقتی شما جراحی می کنید باید به این نتیجه برسید، اول، تورم را کنترل کنید، دوم، نرخ بیکاری را کاهش دهید. سوم، توسعه اقتصادی را به ۸ درصد برسانید که هیچ وقت چنین رشدی را نداشتیم و روابط بین الملل و صادرات و واردات را تنظیم کنیم. ظاهرا وزیر اقتصاد عنوان کرده دیگر ارز ۴۲۰۰ نداریم که بدهیم اگر این تمام شدن ارز مبنی بر یک جراحی اقتصاد است باید بگویم اسم این جراحی نیست و هیچ کدام از این چهار مورد به نتیجه ختم نمی شود. فلذا نرخ بیکاری کاهش پیدا نمی کند، تورم نه تنها کاهش پیدا نمی کند بلکه شدیدتر می شود، کالاهای ایرانی آنقدر گران شده‌اند که صادرات آن صرف نمی کند و روابط بین الملل هم کاهش پیدا می کند. پس جراحی که منتج به بهبود نشود اسمش جراحی نیست. اگر جراحی به سمت بهبود نرود می توان گفت که اقتصاد ایران به یک سرطان مزمن مبتلاست و راه علاج آن حتی با جراحی هم به نتیجه نمی رسد. به دلیل اینکه این سرطانی که من می بینم سرطان بدون درمان و ۴۰ سال که ما این را داریم. اگر یک نفر بگوید شما بیمار هستید و من برای بهبود شما باید کلیه‌تان را بردارم و شما را یک جراحی کنم و بعد از ۳۰ روز حال شما خوب می‌شود، اسم این جراحی است و شما آن را می پذیرید و جراحی می کنید. سؤال من از مقامات دولتی و به خصوص گروه اقتصادی این است که این جراحی که شما انجام دادید منتج به چی خواهد شد؟ یعنی من خروجی از آن نمی بینم، خروجی آن این است که تورم افزایش پیدا می کند و بیکاری بیشتر می شود، گرانی که فقط برای این ۴ کالای اساسی نبود.
نظر شما