هنگامه خاندوزی؛ بازار: عملیات لایروبی در کاهش و جلوگیری از سیلاب های متعارف و با دبی برگشت های نسبتا کوتاه تاثیر دارد. علاوه بر این لایروبی رودخانه ها به کاهش خسارات احتمالی سیلاب، بهبود وضع زندگی ساکنان حاشیه رودخانه‌ها و هدایت پتانسیل‌های موجود در منطقه به سوی توسعه پایدار هم کمک می کند.
گرگان رود، قره سو، اترک سفلی، شرق خلیج گرگان و نکارود علیا پنج حوضه آبریز استان است که رودخانه‌های گلستان در آن جریان دارند. در این حوضه های آبریز دو هزار و ۸۵۰ کیلومتر رودخانه وجود دارد که عملیات زهکشی حوضه های آبریز استان را انجام می‌دهند.
آمارها نشان می دهد طی ۱۰ سال گذشته و قبل از سیل ۹۸ با توجه به مقدار اعتبارات تخصیص داده شده به این بخش، لایروبی انجام شده است اما رودخانه ها در گلستان، توسط دستگاه های ذیربط اعم از آب منطقه ای، شهرداری، دهیاری، سازمان بنادر و کشتیرانی و راه و شهرسازی و بخش خصوصی سالانه از ۲۰۰ کیلومتر تجاوز نکرده که گواه این است که باید اعتبارات بیشتری در این بخش تخصیص داده شود. خبرگزاری بازار در همین خصوص گفتگویی با «سید محسن حسینی» مدیرعامل آب منطقه ای گلستان ترتیب داده تا مشکلات این حوزه را مورد نقد و بررسی قرار دهد.
* چه مقدار رودخانه در گلستان وجود دارد و برای لایروبی آنها نیازمند چه میزان اعتبار هستید؟
در استان حدود سه هزار کیلومتر رودخانه جریان دارد که یک هزار و ۸۰۰ کیلومتر آن هر سه سال یکبار نیاز به لایروبی دارد، بنابراین سالانه باید ۶۰۰ کیلومتر از رودخانه‌های استان لایروبی شود و این کار نیازمند اعتباری بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان در سال است
طی ۱۰ سال گذشته و قبل از سیل ۹۸ با توجه به مقدار اعتبارات تخصیص داده شده به این بخش، لایروبی انجام شده است .
هر چند در عرف جامعه، دستگاه‌هایی مانند شرکت آب منطقه‌ای و شهرداری‌ها متولی لایروبی رودخانه محسوب می‌شوند اما برای لایروبی رودخانه‌ها این خلاء وجود دارد و مشخص نیست لایروبی رودخانه‌ها تکلیف کدام دستگاه است. با این حال مطابق اساسنامه شرکت‌های آب منطقه ای مجازند امور مربوط به مهندسی رودخانه را انجام دهند؛ کار لایروبی رودخانه‌ها به ویژه در خارج از محدوده شهرها معمولا ازسوی این شرکت‌ها انجام می‌شود. با توجه به مقدار اعتبارات تخصیصی، در یک دهه گذشته مجموعا حدود دو هزار کیلومتر (سالانه حدود ۲۰۰ کیلومتر) از رودخانه‌های استان لایروبی شده که یک سوم میزان مورد نیاز بوده است.
* عدم لایروبی رودخانه ها چه پیامدهای را به همراه دارد؟
در رودخانه های پیر، بار رسوبی زیادی از بالادست وارد می شود ولی به دلیل این که رودخانه وارد دشت شده و شیب آن کم می شود، رسـوبات برجای می ماند به این ترتیب با گسترده شدن دلتای رودخانه در مصب آن و یا وارد شدن بار رسوبی زیاد از یک شاخه فرعی به آبراهه اصلی عوامل تاثیرگذار بر رسوب گذاری بیشتر رودخانه ها هستند همچنین رودخانه های پیر نیازمند لایروبی مداوم بوده و از طرفی با توجه به گسترش شهرها، روستاها و تاسیسات اقتصادی در پیرامون و یا مناطق تحت تاثیر رودخانه های پیر نیاز به لایروبی بیش از ادوار گذشته احساس می شود.
* لایروبی رودخانه های استان مطابق استانداردها انجام می شود؟ چه میزان از حد مطلوب فاصله داریم؟
حدود یک هزار و ۸۰۰ کیلومتر از رودخانه‌های استان عمدتا در بازه رودخانه های پیر طبقه بندی می شوند که نیاز به لایروبی مداوم دارند و نیز مقاطعی از رودخانه های بالغ حداقل هر سه سال یک بار نیاز به لایروبی دارند. به عبارت دیگر لازم است هر سال حدود ۶۰۰ کیلومتر از رودخانه های استان که در مناطق مختلفی مانند شهرها، روستاها، اراضی کشاورزی، مراتع بالا دست پل ها و دیگر سازه های تقاطعی و مصب رودخانه ها جریان دارند، لایروبی شود.
آمار ۱۰ سال اخیر نشان می دهد که با توجه به مقدار اعتبارات تخصیص داده به این بخش، لایروبی انجام شده رودخانه ها در استان توسط دستگاه های متولی اعم از شرکت آب منطقه ای، شهرداری، دهیاری، سازمان بنادر و دریانوردی و بخش خصوصی ، سالانه از ۲۰۰ کیلومتر تجاوز نکرده است.
* اصل و منشا لای رسوبات رودخانه ها از کجاست؟ چه اقدامی برای کاهش ورودی لای به رودخانه ها انجام شده است؟
اراضی شیبدار در حال حاضر به‌عنوان تهدیدی برای استان به شمار می‌روند زیرا اراضی، تأسیسات و نقاط جمعیتی زیادی در استان که در پای این اراضی شکل گرفته‌اند، همواره در معرض سیلاب پر رسوب ناشی از بارندگی بر سطح این اراضی هستند.
اراضی شیبدار در حال حاضر به‌عنوان تهدیدی برای استان به شمار می‌روند زیرا اراضی، تأسیسات و نقاط جمعیتی زیادی در استان که در پای این اراضی شکل گرفته‌اند، همواره در معرض سیلاب پر رسوب ناشی از بارندگی بر سطح این اراضی هستند
از سوی دیگر حجم بزرگی از خاک چه در بارش‌های عادی و چه در بارش‌های شدید، از این سطوح به آبراهه‌ها منتقل‌شده و در رودخانه‌ها و به‌ویژه پشت سازه‌های تقاطعی و پل‌ها رسوب می‌کند و ظرفیت آبگذری رودخانه‌ها را کاهش داده و نیاز به لایروبی و ساماندهی رودخانه‌ها را افزایش می‌دهد.
* اعتبارات شما در سال جاری در حوزه لایروبی رودخانه ها به چه صورت است؟
برای شرکت آب منطقه ای حدود ۱۰ میلیارد تومان اعتبار لایروبی در نظر گرفته شده که کفاف حدود ۶۰ کیلومتر لایروبی را می دهد که البته معمولا تخصیص آن کمتر است .همچنین باید به این نکته نیز توجه شود که انجام لایروبی رودخانه‌ها، تنها در پیشگیری بخشی از خسارات سیل‌های متعارف با دوره‌های برگشت نسبتا کوتاه در گلستان تاثیر گذار خواهد بود.
نظر شما