بازار؛ گروه استانها؛ طی سال‌های اخیر خشکسالی و همچنین کاهش بازده تولید محصولات کشاورزی برای استان سمنان مشکلات عدیده‌ای را به همراه آورده است از یک سو دولت تلاش کرده تا با تغییر شیوه آبیاری سهم ۹۰ درصدی کشاورزی از آب استان سمنان را کاهش دهد اما به واسطه عدم موفقیت در تغییر الگوی کشت در این زمینه گرایش های مناسبی دیده نشده است.
این موضوع سبب شد تا کشاورزی کم کم رونق گذشته خود را فراموش کند و به نوعی رکود و حتی کاهش کیفی و کمی تولید دچار شود به گونه ای که تولید گندم استان سمنان نسبت به پنج سال قبل به یک سوم کاهش پیدا کرده است.
از سوی دیگر اما مشکلات متعددی نیز برای کشاورزان استان سمنان پیش آمد که از جمله آنها می‌توان به تلاطم اقتصادی بازار افزایش هزینه تولید و همچنین استحصال محصولات کشاورزی اشاره کرد که باعث شد موانع تولید بخش کشاورزی افزون شود و بسیاری از کشاورزان عطای تولید را به لقای خود بخشیده و یا کشاورزی شان را در سطحی محدودتر ادامه می‌دهد اما دولت سعی دارد با ترویج مشارکت در تولید، کشاورزی را رونق دهد. در میزگردی با حضور محمد اسماعیل بخشی کارشناس کشاورزی و مطلع از مسائل استان سمنان و همچنین محمد رضا حقیقی کارشناس اقتصادی به طرح این موضوع پرداخته ایم.
مشکلات کشاورزی سنتی
بخشی: در این آشفته بازار بخش کشاورزی استان بسیاری از اراضی کشاورزی یا تغییر کاربری پیدا کردند و یا مانند برخی باغات تبدیل به اراضی کم بهره کشاورزی شدند مرکز تحقیقات کشاورزی برای اولین بار در کشور طرح کشاورزی مشارکتی را ارائه کرده تا بتواند این نوع اراضی را احیا و رونق اقتصادی را به اراضی کشاورزی استان بازگرداند.
یکی از تصمیمات هوشمندانه ای که در این زمینه گرفته شد اجرای یک مورد کشاورزی مشارکتی در شهرستان شاهرود به میزان ۱۰۰ هکتار زعفران بود که به الگویی برای کشت مشارکتی در استان سمنان و سپس کشور بدل شود چرا که همیشه در اجرای این قبیل طرح ها نمونه اولیه یا همان پایلوت بسیار دارای اهمیت است زیرا اگر یک بار به صورت موفق انجام شود ترویج آن به مراتب آسان تر خواهد بود.
در اجرای این قبیل طرح ها نمونه اولیه یا همان پایلوت بسیار دارای اهمیت است زیرا اگر یک بار به صورت موفق انجام شود ترویج آن به مراتب آسان تر خواهد بود
در این طرح مرکز تحقیقات کشاورزی اعلام کرد که حاضر است زمین و دانش فنی کشت زعفران و محصولات کم آب بر و پر بازده را تامین و در ازای آن سرمایه گذاری بخش خصوصی و مسائل دیگر آن را تامین کند این قرارداد سال گذشته برای اولین بار در کشورمان عقد و امسال و همزمان با اردیبهشت ماه مورد بازدید رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی کشور قرار گرفت و به مثابه یک طرح موفق در سطح کشور معرفی شد.
امیدها زنده شد
این طرح البته توانست امیدها را نیز برای احیای اراضی کشاورزی مغفول مانده در سطح استان احیا کند طرح کشاورزی مشارکتی بسیار شبیه صنعتی است که درگیر و دار مشکلات مالی از یک سرمایه گذار کمک می خواهد در این طرح کشاورز زمین و آب و خدمات فنی آن را تامین و تولید بر عهده بخش خصوصی قرار می گیرد یا در توافق ای دیگر می تواند بر عکس آن صورت گیرد یعنی زمین و کار چشم از سوی کشاورز و آب و مایحتاج دیگر کشت از سوی بخش خصوصی تامین شود و ماحصل اقتصادی کشاورزی مشترک بین دو نفر به تناسب هزینه و خدمات تقسیم شود.
این موضوع البته زمانی ارزشمند خواهد بود که کشته های الگو و جایگزین با بازده اقتصادی بالا مانند زعفران پسته عناب زیره و غیره در استان ترویج شود کشت هایی که معمولاً نیاز آبی پایینی دارند زیرا مهیا کردن زمین و کاشت آن ها همچنین فروش محصولات نیازمند دانش فنی و هزینه بالا است که می‌تواند با مشارکت بخش خصوصی تامین شود.
منتقدانی نیز وجود دارد
حقیقی: کشاورزی مشارکتی می تواند خوب باشد اما باید در نظر داشت که این طرح البته منتقدان نیز دارند کسانی اعلام می‌کنند که نمونه مسابقه آن سال‌های گذشته با همراهی تعاونی‌های کشاورزی مردانی عملکرد ناموفقی داشت و امتحان خود را به خوبی پس نداد اما موضوعی که این منتقدان به آن دقت ندارند این است که کار تعاونی مشکلات عدیده خود را در استان سمنان دارد و در نتیجه نمی‌توان آن را با سرمایه گذاری بخش خصوصی مقایسه کرد.
طرح کشاورزی مشارکتی بسیار شبیه صنعتی است که درگیر و دار مشکلات مالی از یک سرمایه گذار کمک می خواهد
از سوی دیگر تعاونی ها معمولاً بر روی محصولات پر ریسک و آب بر سرمایه گذاری می کردند که نمونه آن زردآلو یا سیب زمینی در شهرستان شاهرود که نتوانست موفق شود و حتی بعضاً به تعطیلی تعاونی‌ها نیز منجر شد موضوع دیگر ما این است که در کل، فرهنگ کار تعاون به خصوص در بخش های تولیدی با مشکلات عدیده روبرو است و معمولاً گردآوری جمعی از مردم و اقناع آنها برای اجرای یک طرح کار بسیار دشوار تری از اقناع یک شرکت یا یک فرد سرمایه گذار است چرا که در کشاورزی مشارکتی با بخش خصوصی شما با یک نفر یا نهایتاً یک شرکت با یک مدیرعامل روبرو هستیم اما در تعاونی باید به ۷۰ یا حتی ۲۰۰ نفر جواب پس بدهید و در نتیجه مسائل و موضوعات پیرامون آن نیز گرفتار شما خواهد شد.
کشاورزی مشارکتی همچنین این ظرفیت را دارد که می تواند یک جان دوباره ای به اراضی و باغات کشاورزی استان سمنان ببخشد. کشاورزی که در سایه خشکسالی متاسفانه سال‌ها است که نتوانست آنطور که باید و شاید عملکرد درخشانی از خود نشان دهد.
ویزگی های کشت مشارکتی
یکی از مهمترین ویژگی های این نوع کشاورزی افزایش توزیع افزایش عرضه و تولید است و می تواند چرخه تولید ایرانی در استان و کشور به حرکت در بیاورد در نتیجه وقتی در بازار رقابتی با افزایش عرضه روبرو شویم قطعاً شرایط برای کاهش قیمت نیز مهیا خواهد شد و می توان از این طریق نیز خدمت به اقتصاد مردم کرد.
از جمله موانع کشاورزی مشارکتی می توان به کمبود آب همچنین کمبود کیفیت آب برای برخی از کشت ها اشاره کرد. جذب سرمایه گذار بخش خصوصی با اتفاقات اقتصادی که در کشور رخ داده بسیار دشوار شده است همچنین می بایست به نگرش سنتی کشاورزی استان سمنان و به نوعی مقاومت در برابر سرمایه گذاری و ریسک های آن نیز اشاره کرد چرا که کشاورزی سنتی استان سمنان عمدتاً ریسک‌پذیر نیست و حافظ شرایط موجود و تعادل محسوب می شود.
از جمله موانع کشاورزی مشارکتی می توان به کمبود آب همچنین کمبود کیفیت آب برای برخی از کشت ها اشاره کرد
باید مسئولان در زمینه ترویج و فرهنگ سازی کشاورزی مشارکتی نیز اقدامات اساسی را انجام دهد در این زمینه همانطور که اشاره شد، اجرای یک طرح موفق می تواند از صدها مقاله کتاب و بروشور موثرتر باشد زیرا در مقابل چشم قرار دارد و کشاورزان آثار آن را به صورت ملموس مورد توجه قرار می دهد در نتیجه مرکز تحقیقات می تواند از کشاورزان دعوت کند تا از زمین ۱۰۰ هکتاری زعفران در شاهرود بازدید و آنها نسبت به اجرای طرح کشاورزی مشارکتی قدری ملایم‌تر شوند.
از طرف دیگر بخش ترویج جهاد کشاورزی نسبت به ایجاد زمینه اغنا سازی کشاورزان برای ترویج کشت مشارکتی نقش مهم و اساسی را ایفا کند نباید این نکته را فراموش کرد که تزریق سرمایه‌های بخش خصوصی به سمت تولید همواره باید اولویت باشد و از آنجا که کشاورزی یکی از مزیت های استان سمنان محسوب می شود این امر بسیار می‌تواند حائز اهمیت باشد.
نظر شما