تهمینه غمخوار؛ بازار: جمهوری اسلامی ایران و افغانستان علاوه بر حوزه تمدنی مشترک از روابط رو به توسعه ای برخوردارند و این روابط هیچ گاه تحت تاثیر تحولات سیاسی و امنیتی و یا جنگ های داخلی در افغانستان قرار نگرفته است. این موضوع بدان معنا است که پس از تسلط گروه طالبان بر افغانستان روابط تجاری این کشور و ایران نه تنها متوقف نشد، بلکه پس از وقفه ای کوتاه با جدیت بیشتر نیز ادامه یافت.
یکی از سیاست های اصولی جمهوری اسلامی ایران حضور در کنار مردم افغانستان برای گذر از مشکلاتی است که در سال های اخیر به دلیل بروز جنگ های داخلی و اشغال گریبانگیر آنان شده است. از این رو با وجود تحولات اخیر در افغانستان صدور کالا از مبادی گمرکی به این کشور ادامه داشته است.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع روابط جمهوری اسلامی با همسایگان به ویژه افغانستان، خبرنگار بازار گفتگویی با «محمد حسن جعفری» رئیس مجمع فرهنگی انقلاب اسلامی و دبیرکل حزب رفاه ملی افغانستان انجام داده که در ادامه می خوانیم:
* در حال حاضر و پس از تحولات رخ داده در افغانستان، سطح تجارت ایران و افغانستان تا چه اندازه است و دو کشور چه راهکارهایی برای افزایش مبادلات تجاری در این حوزه در نظر گرفته اند؟
سطح تجارت و مراودات اقتصادی ایران و افغانستان باید بیشتر از سطح فعلی باشد. گرچه در سالهای گذشته از جمله اسفند ۱۳۹۹ گزارش ها نشان داد که حجم صادرات ایران به افغانستان شامل کالاهای چرمی نظیر کفش و همچنین فرش ماشینی و مواد غذایی به چهار میلیارد دلار رسید.
البته، با توجه به رقابتهای موجود در افغانستان و اینکه بسیاری از کشورها مانند چین و ترکیه در پی سیطره بر بازار این کشور و رقیب ایران هستند، جمهوری اسلامی از سالهای گذشته در تلاش برای عرضه کالاها و محصولات خود در بازار افغانستان است، چرا که چین به عنوان همسایه نزدیک در خصوص ورود به بازار افغانستان یک مقدار پیشگام تر بوده است در صورتی که نباید اینگونه باشد چرا که ایران و افغانستان دارای اشتراکات بیشتر نسبت به سایر کشورها با افغانستان هستند. ایران همسایه افغانستان است در حالی مثلا کشوری مانند ترکیه که عضو ناتو می باشد، همسایه افغانستان نیست و همواره در تلاش برای ورود بیشتر به بازار این کشور است.
به نظر می رسد برای طالبان اولویت تجارت با پاکستان است چرا که به نوعی وابستگی بیشتری با پاکستانی ها دارند، در صورتی که ایران برای افغانستان باید به عنوان الویت اول در انجام تجارت قرار گیرد
جمهوری اسلامی یک کشور مستقل است که بر توانمندی و ظرفیتهای موجود خود تکیه کرده که این مسئله می تواند یک مزیت به حساب آید. اسلامی بودن دو کشور ایران و افغانستان را ما می توانیم به عنوان یک اصل در نظر گرفته و بر این اساس، روابط اقتصادی و تجاری فی مابین را افزایش دهیم.
فرصتهای تجاری میان دو کشور بیش از گذشته مهیا است در حالی که جمهوری اسلامی هم با توجه به اعمال تحریم های امریکا نیاز به تجارت با همسایگان به خصوص افغانستان دارد و تمایل بیشتری به انجام مراودات اقتصادی با افغانستان دارد. بر همین اساس، دولت سرپرست فعلی یا هر دولتی که در افغانستان بر روی کار می آید، باید اهتمام بورزد که اولویت انجام تجارت با کشورهای اسلامی باشد. اگر چه به نظر می رسد برای طالبان اولویت تجارت با پاکستان است چرا که به نوعی وابستگی بیشتری با پاکستانی ها دارند.
افغانستانی ها رغبت بیشتری به کالای ایرانی دارند زیرا با فرهنگ و ذائقه آن تطابق بیشتری دارد
آخرین آمارهای تجارت قبل از این تحولات، نشان می دهد که میزان صادرات غیر نفتی ایران به کشورهای مختلف برابر با ۳۴ میلیارد دلار بوده که تنها ۲.۳ میلیارد دلار آن به افغانستان اختصاص داشته در حالی که افغانستانی ها رغبت بیشتری به کالای ایرانی دارند زیرا با فرهنگ و ذائقه آن تطابق بیشتری دارد. از طرفی، محصولات و کالاهای دیگر کشورها آنچنان کیفیت بالایی ندارند، در حالی کالای ایرانی هم با قیمت مناسبتر و هم مرغوب تر در بازار افغانستان به فروش برسد. بر همین اساس، باید کوشش شود تا با توجه به ظرفیتهای کلان تجاری موجود، تجار دو کشور مراودات بیشتری با یکدیگر نسبت به چین، پاکستان، هند و ترکیه داشته باشند یعنی ایران برای افغانستان به عنوان اولویت اول در انجام تجارت قرار گیرد.
بنابراین این امیدواری وجود دارد تا این ظرفیت از سوی مقامات دو کشور ایجاد شود، زیرا توسعه تجارت دوجانبه به نفع هر دو کشور و ملت است. علاوه بر موضوعات مطرح شده، ایران می تواند نقش مهم و سازنده ای در توسعه زیرساختهای افغانستان داشته باشد، چرا که با وجود چهل سال تحریم در ابعاد مختلف، به پیشرفتهای چشمگیری دست یافته است. همچنین، با توجه به اینکه جمهوری اسلامی نقش مهمی در بازسازی افغانستان در گذشته داشته، ما امیدوار هستیم که نقش موثری در آینده افغانستان نیز ایفا نماید.
ایران دارای تجارب خوب و به عنوان قدرت مهم منطقه ای و دارای موقعیت ژئوپلیتیک خاص در نظر گرفته می شود. از طرفی، افغانستان هم می تواند از هر جهت یار و یاور ایران بوده و تعاملات اقتصادی خود را بیش تر از اینکه با سایر کشورها برقرار کند، با ایران داشته باشد.
* جنابعالی اشاره فرمودید که از آنجایی که بسترهای فرهنگی بسیاری بین دو ملت وجود دارد. کالاهای ایرانی در افغانستان مشتری های بسیار دارد، بنابراین، ذائقه مشتری مشترک و مسائل فرهنگی مشترک باعث شده تا ایران بتواند نقش بسیار مهم و اساسی را در تحولات اقتصادی افغانستان ایفا کند. ارزیابی شما در این باره چیست؟
تنها تجارت نیست که ایران و افغانستان می توانند در این زمینه با یکدیگر رابطه داشته و به گسترش این روابط بپردازند، بلکه دو کشور می توانند در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیز دارای مناسبات زیادی باشند.
هر دو کشور، متحمل ضربات مهلکی از سوی غرب و شرق شده است، به ویژه که جمهوری اسلامی از سالها مورد تحریم ظالمانه امریکا قرار دارد، همانطور که افغانستان نیز تحت تحریم غربیها است. ما شاهد هستیم که امریکا به بلوکه کردن پولهای افغانستان پرداخته و به بهانه های واهی میلیاردها دلار از پول مردم افغانستان را در خزانه های خود نگه داشته است.
ایران می تواند به ترمیم و بازسازی زیرساختهای افغانستان بپردازد و در این زمینه نقش موثری ایفا نماید
بر همین اساس، ایران و افغانستان می توانند یک هماهنگی و همسویی را دنبال کرده تا تعاملات کلانی را با یکدیگر داشته باشند. دو کشور مسلمان هستند و همین موضوع همانطور که اشاره کردم این موضوع می تواند عاملی برای نزدیکی بیشتر باشد.
اما با این حال، گاهی دسیسه ها و توطئه هایی صورت گرفته که موجب تنش و کاهش روابط فی مابین شده است. دستهای مرئی و نامرئی از جانب بیگانگان و توطئه های برخی از سازمانهای استکبارات منطقه ای در بعضی از کشورها از جمله سازمان سیا امریکا، موساد، سرویس اطلاعاتی انگلیس و همچنین برخی از کشورهای عربی همسو با اسرائیل موجب شده که روابط عمیق بردارانه ای که میان ایران و افغانستان وجود دارد، خدشه دار شود.
لذا، ما باید هوشیار بوده و تعاملات دوجانبه را تا سطح بالایی حفظ نماییم. همچنین باید تلاش کنیم که نه تنها بحث اقتصاد و بیزنس بین دو کشور حاکم باشد، بلکه در حوزه های مختلفی که ایران و افغانستان نیاز دارند، برقرار کنیم.
پیشتر عنوان شد ایران می تواند به ترمیم و بازسازی زیرساختهای افغانستان بپردازد و در این زمینه نقش موثری ایفا نماید. از طرفی، بهره مندی از تجارب ایران در عرصه های کلان می تواند برای افغانستان مفید و سازنده باشد. افغانستان نباید یک میدان جنگهای نیابتی و تاخت و تازهای دیگر کشورها باشد، بلکه کشور باید به عنوان محل ثبات، صلح و امنیت در نظر گرفته شود در حالی که در صورت این ثبات، تمامی کشورهای منطقه منتفع خواهند شد.
نکته مهمی که در اینجا لازم به ذکر آن می دانم، این است که ملت افغانستان قدردان پذیرای بودن ایران نسبت به مهاجرین افغان طی چهار دهه است. در اثر این تحولات اخیر هم در افغانستان، قریب به یک میلیون نفر به ایران مهاجرت کرده که جمهوری اسلامی با آغوش باز آنها را پذیرفته است. متاسفانه، سازمان ملل در این زمینه تا حدی بی تفاوت عمل کرده که امیدواریم وظیفه انسان دوستانه خود را به نحو احسن انجام داده و توجه بیشتری نسبت به آوارگان افغان داشته و امکانات بالقوه و بالفعلی را برای مهاجرین افغان که در کمپ های ایران هستند، فراهم نماید. ما خواستار این موضوع هستیم که به اندازه یک سوم یا یک چهارم کمکی که به مهاجرین اوکراینی و دیگر کشورها ارائه می کند، سرویسهای لازم را در اختیار مهاجرین افغانستان که مقیم ایران هستند، قرار دهد.
در همین راستا، حزب رفاه ملی افغانستان، حرکات و رفتار سازمان ملل متحد را در شان این سازمان نمی داند و انتظار دارد که این سازمان بازیچه دست غربیها به خصوص امریکا نباشد زیرا افغان ها نیازمند مساعدت بیشتری هستند و این افغانستان بوده که در اثر جنگها و مشکلات زیاد تاوان زیادی را پرداخت کرده و میلیونها نفر انسان بی گناه کشته، مجروح یا مجبور به ترک وطن خود و مهاجرت شده اند.
از طرفی نباید از این نکته غافل شد که تحولات ایجاد شده در سراسر جهان و همچین دنیا مدیون مردم افغانستان است. اگر دیوار برلین برداشته شد محصول مبارزات افغانستان بوده و یا اگر اتحاد جماهیر شوروی تبدیل به چندین جمهوری گردید، نشأت گرفته از همان جهاد مردم افغانستان بوده است.
همچنین، اگر حکومت هفتاد ساله کمونیستها به زباله دان تاریخ سپرده شد، باز هم در اثر مجاهدت و ایثارگری افغانستانیها بوده است. پس، دنیا مدیون مردم افغانستان است، چرا که آزادی های زیادی را برای دنیا به ارمغان آورده است. از همه مهمتر، غربیها مدیون مردم این کشور هستند در حالی که تنها کاری که از دستشان بر آمده جفا در حق مردم افغانستان و ایجاد فقر و بیکاری بوده است. عامل مشکلات امروز مردم افغانستان غرب به خصوص امریکا و ناتو می باشد.
لذا، امیدوار هستیم که دنیا متوجه این موضوعات باشد و کمک رسان باشد که در این صورت مردم افغانستان می توانند کمر خود را راست کرده و از این وضعیت نجات پیدا کند، در حالی که صلح و ثبات و امنیت در سراسر کشور حکمفرما شود. دنیا همچنین باید به این موضوع توجه کند که در امور داخلی افغانستان دخالت نکند. حزب رفاه ملی افغانستان که متکی بر جریان مردمی است، به طالبان یادآور می شود که این حزب پشت سر قانون حرکت کرده و قانون مدار بوده است.
بر همین اساس، ما امیدوار هستیم که طالبان از تجربه های احزاب مختلف استفاده کرده و یک حکومت مشارکتی مبتنی بر اراده و جریانهای فکری مردم در صلح و امنیت کامل تشکیل شود.
نظر شما