شهیر محمدنیا کارشناس بازار سرمایه؛ بازار: سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان رگولاتور بازار سرمایه وظیفی دارد که بازار به سمت بازاری استاندارد و کارا سوق دهد، به همین دلیل در سال ۱۳۷۸ زمانی که این سازمان به صورت امروزی شکل نگرفته بود و مسئولیت رگولاتوری به عهده ای کانون کارگزاران بود و دامنه نوسانان متغییر به صورت نامتقارن تعیین شد و در زمانی که بازارهای مالی با تغییر ناگهانی روبرو می شود این سازمان ها با اختیاراتی که دارند باید بازار را به سمت بهینه ترین حالت ممکن برسانند، هرچند براساس عملکرد بازار سرمایه ایران در سال های گذشته مشخص شده کارایی کافی در این بازار وجود ندارد، با این حال می توان با استفاده از ابزارهای بازار را بهترین حالت سوق داد.
سازمان بین المللی کمیسیون اوراق بهادار وظیفه کمک کردن به نهادهای نظار عضو برای اعمال قوانین و نظارت بر بازار را دارد و سازمان بورس ایران از سال ۱۳۹۷ به عضویت عادی این نهاد بین المللی درآمده است. این نهاد بین المللی پس از تحقیقات زیاد توصیه های به نهادهای ناظر بازار می کند که شامل توقف معاملات، محدودیت های دامنه نوسان و محدودیت های حجم معاملات است که هر کدام از آن ها زیر مجموعه هایی دارد، برای نمونه دامنه نوسان به صورت ثابت و متغیر هست و در زمان های خاص اعمال می شود، برای نمونه در بحران های سیستماتیک برای جلوگیری از هیجانات در بازار بکار گرفته می شود.
محدودیت های دامنه نوسان و حجم معاملات
در حال حاضر محدودیت های دامنه نوسان و حجم معاملات در بازار کشورهای توسعه نیافته اجرا می شود و سه مزیت دارد؛ نخست اینکه این محدودیت ها مانع از افزایش هیجانان در بازارها به ویژه در شرایط بحرانی می شود و بسیاری از دانشمندان در بررسی هایی اعلام کردند همواره در معاملات سوگیری های رفتاری می تواند تاثیرگذار باشد و تنها مربوط به معامله گران مبتدی نیست و شامل افراد حرفه ای هم می شود و از آنجایی که تاثیر این رفتارها می تواند بسیار زیانبار باشد سازمان های ناظر از ابزار محدودیت دامنه نوسان برای جلوگیری از ضرر و زیان معامله گران خرد استفاده می کنند. همچنین استفاده از ابزار دامنه محدودیت می تواند تا حدی از دستکاری قیمت جلوگیری کند و از آنجایی که نهادهای ناظر در کشورهای توسعه نیافته از اختیارات کمی برای برخورد با متخلفان بهره مند هستند از ابزار محدودیت نوسان برای جلوگیری از بروز این مشکلات استفاده می کنند. همچنین مشکل دیگری که بازارهای کوچک دارند عدم کارایی کافی است و در ایران با توجه به اینکه بسیاری از شرکت های بزرگ در بورس دولتی هستند و رانت های دولتی و اطلاعاتی دارند این مساله روی معاملات تاثیرگذار است و با توجه به این عدم دسترسی به اطلاعات مناسب که به نوعی بورس ایران را تبدیل به گورستان اطلاعات مرده تبدیل کرده، دامنه محدوده نوسانات می تواند تا حدودی دسترسی به اطلاعات را عادلانه تر کند.
در حال حاضر برخی با وجود ضعف نظارتی که در بورس ایران وجود دارد با دامنه نوسانات مخالف هستند و بازار ایران را با بازارهای توسعه یافته مقایسه می کنند و این غلط است. در واقع این محدودیت ها مانند ترمزی برای افراد دارای رانت است و مانع از دست یابی به سود بیشتر به آنها می شود، هرچند برخی استدلال می کنند این دامنه نوسان اثر اخبار مثبت بر عملکرد سهام را می کاهد، حتی اگر این استدلال درست باشد باید پذیرفت همین دامنه نوسان منجر به کاهش اثر اخبار منفی بر معاملات می شود و این یک مزیت برای دامنه محدود نوسانات است.
بازار ایران تحت تاثیر ریسک های سیستماتیک سیاسی و اقتصادی
در حال حاضر بازار ایران تحت تاثیر ریسک های سیستماتیک سیاسی و اقتصادی است، به همین دلیل می توان ادعا کرد بازار سرمایه ایران بیشتر تحت تاثیر اخبار منفی بوده تا اخبار مثبت به همین دلیل دامنه نوسان ضروری است. یکی دیگر از مسائلی که محدودیت دامنه نوسان بازار ایجاد می کند ضعف نقدشونگی است، اما با در نظر گرفتن ریسک نابود شوندگی برای سهامدار خرد در بازار بدون محدودیت نوسان می توان نتیجه گرفت ضعف نقدشونگی بهتر از ریسک نابودشونگی است. همانطوری که در بهمن سال ۹۹ سازمان بورس از این دامنه نوسان نامتقارن استفاده کرد و اثر مثبتی در بازار داشت.
در حال حاضر سازمان بورس در یک محدوده زمانی به دنبال افزایش دامنه نوسان است و باید با احتیاط نسبت به اجرای آن عمل کرد و کارشناسان باید برای کاهش نقدشونگی که در نتیجه صف های فروش و حباب های قیمتی می شود باید معاملات استقراضی اجرایی شود، هرچند نیازمند بررسی علمی بوده و باید توسط سازمان بورس بستر اجرایی آن بکار گرفته شود و با این روش بازار دو طرفه می شود و معاملات مبتنی بر تحلیل می تواند به سود ختم شود.
همچنین نباید فراموش کرد که حذف دامنه نوسان می تواند تغییرات قیمتی زیادی در بازاری که تعداد زیادی از معامله گران افراد مبتدی هست به وجود بیاورد و صدمات جبران ناپذیری را به آنها وارد بکند و سوگیری هایی در بازار به وجود بیاورد، برای نمونه افت ۳۰ تا ۴۰ درصدی در بازاری که بدون دامنه نوسان هست وجود دارد و این موضوع می تواند منجر به فرار نقدینگی از بازار سرمایه شود که تبعات بسیار بدی برای شرکت های فعال در بورس را دارد، به همین دلیل باید از اظهار نظرهای نسنجیده درباره قوانین و مقررات و معاملات بازار خودداری کرد تا شرایط برای حفظ سرمایه سهامداران خرد فراهم شود.
نظر شما