بازار؛ گروه ایران: فرشید فرزانگان، عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات گزارشی از آخرین وضعیت تجاری ایران و امارات ارائه داد و گفت: کشور امارات، کشوری است که سرعت تغییرات و رشد در آن قابل تامل است و در منطقه به روایت آمار از عربستان هم پیشی گرفته است. میزان جذب سرمایه گذاری که در امارات انجام شده ۱۹.۸ هزار میلیارد دلار فقط سرمایه گذاری مستقیم است. این درحالی است که این رقم در عربستان ۴.۶ هزار میلیارد دلار بوده است. بنابراین این کشور ۱.۵ درصد از ارزش واردات جهانی را به خودش اختصاص داده است. همچنین امارات با واردات ۵ هزار ۲۷۸ قلم کالا به عنوان یکی از کشورهایی که تنوع بالایی در کالاهای وارداتی دارد و سرانه واردات آن نیز از کشورهای دیگر منطقه بالاتر است شناخته می شود.
وی اضافه کرد: تاثیری که کرونا در امارات گذاشته، اقتصاد امارات را کوچکتر کرده اما به سرعت امارات با سیاست های اقتصادی که اجرایی کردند آن را جبران کرد. اقتصاد دوبی شامل رویکرد تجاری و بازرگانی، حمل و نقل، خدمات پشتیبانی و بازرگانی، خرده فروشی (که برای صنعت ما خیلی مناسب است، به خاطر اینکه صنایع مختلف می توانند درگیر خرده فروشی شوند)، صنعت گردشگری، ساخت املاک و مستغلات، رویکرد آینده هم استفاده از هوش صنوعی و اینترنت اشیا همه فرصت هایی هستند که برای اقتصاد ایران و جامعه تجار و تولیدکنندگان وجود دارد.
فرزانگان ادامه داد: واردات امارات متحده عربی ۲۶۰ میلیارد دلار است؛ یعنی ما می توانیم بخشی از این نیاز را تامین کنیم که به روایت آمار در بالاترین حالت صادرات ما به ۶.۷ میلیارد دلار بوده است. ۶.۷ میلیارد دلار در مقایسه با ۲۶۰ میلیارد دلار نشان دهنده ظرفیت های بسیاری در صادرات برای ایران است. صادرات مجدد از این کشور ۱۴۰ میلیارد دلار است که امارات را به عنوان هاب ترانزیتی منطقه معرفی می کند.
وی افزود: صادرات غیر نفتی امارات ۶۵ میلیارد دلار است و صادرات نفتی آن نیز در حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار است و یکی از فعال ترین اقتصادها را دارد. جریان نقدینگی حدود ۷۰۰ میلیارد دلار تجارت است که عدد قابل توجهی است. یعنی حدود ۷ برابر ایران مجموع تجارت امارات است.
کالاهایی امارات نسبت به واردات آن ها اقدام می کند شامل طلا، الماس، وسایل نقلیه و لوازم آن، جواهرات، روغن هیدروکربن ها، موتور هواپیما، تلفن هوشمند، کربوراندوم، المینیوم اکساید، دارو می شود
مهمترین محصولات وارداتی امارات
عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات بیان کرد: کالاهایی امارات نسبت به واردات آن ها اقدام می کند شامل طلا، الماس، وسایل نقلیه و لوازم آن، جواهرات، روغن هیدروکربن ها، موتور هواپیما، تلفن هوشمند، کربوراندوم، المینیوم اکساید، دارو می شود. از این بین تجارت طلا و الماس بیشتر دست هندی ها است. همچنین سه تا چهار کار معدنی انجام می دهند؛ یعنی مواد معدنی آلومینیوم را می گیرند و در شرکت های بزرگی آلومینیوم تولید می کند. همچنین مواد مس را می گیرد و آن را تبدیل به کابل مسی می کند. بنابراین آلومینیوم، مس و استیل را دریافت و تبدیل به فلز قابل استفاده می کند.
وی اضافه کرد: همچنین در امارات هواپیما و وسایل نقلیه موتوری کالاهایی است که همیشه در واردات سهم مهمی را در طول سالیان متعدد داشته است. علاوه بر این طلای خام وارداتی را در صنعت طلا و جواهر شکل دهی می کند. مواد اولیه آلومینیوم که می گیرد بعد از تغییراتی صادر می کند. مس را هم تبدیل به کابل و مفتول مسی و غیره می کند و بعد صادر می شود. در این میان پلی اتیلن و پروپیلین را از کشورهایی به ویژه ایران دریافت می کند، تجارتی که بعد از برجام رونق خود را دوباره پیدا می کند مواد پلیمری، پتروشیمی و هیدروکبنی و دیگر صنایع معدنی هستند که رشد قابل توجهی خواهند داشت.
فرزانگان ادامه داد: قطعات پیش ساخته، آهن قراضه و سیگار هم جزو صادرات غیر نفتی امارات است که نشان می دهد کالاهایی که این کشور وارد می کند با ایجاد ارزش افزوده به کشورهای دیگه صادر می کند. این موضوع هاب منطقه ای بودن امارات را هم نشان می دهد. یعنی وجه مشترکی که بین مواد وارداتی و صادراتی آن است، نشان گر آن است که این کشور یک هاب ترانزیتی و هدف آن ایجاد ارزش افزوده است.
وی افزود: سهم کشورهای خلیج فارس از صادرات جهان در سال ۲۰۲۰ در امارات ۱.۶۷ درصد و این رقم در ایران تنها ۰.۳۵ درصد است. ایران با توجه به ظرفیتی که دارد و با توجه به روابط بین ایران و امارات در یک فرایند رو به جلویی دیده می شود و جا دارد که سهم خودش را افزایش دهد. هنوز خیلی ظرفیت در کشور داریم که باید برای آن برنامه ریزی داشته باشیم.
در آخرین آماری که از سهم کشاورزی در کشورهای حوزه خلیج فارس از تولید ناخالص داخلی در دست است سهم ایران ۴۰.۹ میلیارد دلار، سهم عربستان ۱۵.۷ میلیارد دلار، سهم عراق ۶.۸ میلیارد دلار، سهم امارات ۴.۱ میلیارد دلار، سهم عمان ۱.۶ میلیارد دلار است
کشاورزی در مقام نخست محصولات وارداتی
رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران و امارات اظهار داشت: اولین ظرفیت اقتصادی در حوزه کشاورزی است، در آخرین آماری که از سهم کشاورزی در کشورهای حوزه خلیج فارس از تولید ناخالص داخلی در دست است سهم ایران ۴۰.۹ میلیارد دلار، سهم عربستان ۱۵.۷ میلیارد دلار، سهم عراق ۶.۸ میلیارد دلار، سهم امارات ۴.۱ میلیارد دلار، سهم عمان ۱.۶ میلیارد دلار است. در واقع همانطور که در آمارها می بینیم جا برای پیشرفت در حوزه کشاورزی امارات وجود دارد.
وی اضافه کرد: ایران از سال های دور تاکنون تامین کننده سهم کشاورزی امارات به عنوان یک کشوری که در همسایگی آن واقع شده است. در میان محصولات و کالاها بعد از نفت و مشتقات نفتی، کشاورزی در رتبه دوم صادرات به کشور امارات قرار دارد. در بین این محصولات کشاورزی، محصولاتی از قبیل خرما، برنج، هویج، کاهو، هندوانه، شلغم، کیوی، گوجه فرنگی و غیره بیش از سایر محصولات به این کشور عربی صادر می شود. بنابراین در اینجا ظرفیت خیلی خوبی وجود دارد اما آنچه مانع صادرات محصولات کشاورزی ایران به امارات می شود بخش نامه هایی است که در ایران ارسال می شود. برای مثال به تازگی صادرات گوجه فرنگی و بادمجان متوقف شده اما با پیگیری هایی که انجام شده به نظر می رسد این مشکل مرتفع شده باشد.
فرزانگان ادامه داد: امارات بیش از ۸۰ درصد از نیاز به محصولات کشاورزی خود را از خارج تهیه می کند و با توجه به نزدیکی ایران، به ویژه استان های جنوبی اما استان البرز توانسته رتبه یک صادراتی محصولات کشاورزی را کسب کند. بعد از البرز، استان فارس و دیگر استان های جنوبی کشور قرار می گیرند.
وی با اشاره به مشکلاتی که در زمینه صادرات محصولات کشاورزی ایران به امارات وجود دارد بیان کرد: مشکل این صنعت نیز عدم بسته بندی مناسب، ارسال با لنج ها، عدم بارگیری مناسب و رقابت غیر صحیح تجار ایران با هم است که گاهی می شنویم قیمت محصولات ایرانی را به شدت کاهش می دهد و باعث هدر رفت محصولات می شود. در مجموع امارات یک وارد کننده قاطع محصولات کشاورزی است که فرصتی ارزشمند برای تجار ایرانی به شمار می رود و ارزش کالاهای کشاورزی و واردات مواد غذایی که ابوظبی در سال ۲۰۱۹ وارد کرده نشان دهنده این است که حیوانات زنده و محصولات آن ها ۲ هزار ۷۴۴ میلیون درهم واردات شده است. همچنین محصولات کشاورزی نیز ۲ هزار ۶۷۹ میلیون درهم، حیوانات یا روغن گیاهی ۳۱۱ میلیون درهم، مواد غذایی ۲ هزار ۳ میلیون درهم و کودها سهمی ۶۴ میلیون درهمی از واردات در فقط یک منطقه امارات دارند.
سهم قابل توجه درآمد ارزی آمریکا از امارات
فرزانگان افزود: امریکا با وجود فاصله ۱۲۱ هزار کیلومتری مخصوصا به ابوظبی محصولات کشاورزی متعددی صادر می کند و در حدود یک میلیارد دلار سهم درآمد ارزی آمریکا از طریق صادرات به امارات است. بنابراین از این اعداد متوجه خواهیم شد که ایران ظرفیت بالایی می تواند در صادرات محصولات کشاورزی به امارات داشته باشد.
وی ادامه داد: ارزش کل محصولات وارد شده دامی به امارات سالانه 4.37 میلیارد دلار است که به ترتیب ارزش صادراتی شامل گوشت مرغ، شیر کنستاندره غلیظ، گوشت گاو منجمد، گوشت گوسفند و بز، پنیر، گوشت گاو، سخت پوستان، کره، ماهی تازه بدون فیله، شیر و تخم مرغ می شود. همچنین مهمترین مشکلی که جامعه تجار دارند توسعه بازار است، اولین موضوعی که در توسعه بازار اهمیت دارد اطلاعات بازار است. اتاق های بازرگانی، اتاق های مشترک تمام تمرکز خودشان را روی شناسایی موانع صادرات گذاشته اند. اما مرکز تجاری ایران در امارات روی توسعه بازار تمرکز دارد.
فرزانگان اضافه کرد: ارزش کل محصولات کشاورزی و خشکبار وارد شده به امارات ۶ میلیارد دلار است. اجیل ۶۲۲ میلیون دلار واردات داشته است. البته تمام این محصول مصرف امارات نیست، این محصولات وارد می شود و در بسته بندی های مختلف اماراتی به کشورهای دیگر با ایجاد یک ارزش افزوده ای صادر می شود. برنج، محصولات علوفه ای، گندم، حبوبات، مرکبات، سبزیجات، چای و غیره ظرفیت های صادراتی ایران به امارات است. رویکرد منطقه ای امارات همکاری بیشتر با چین است، با توجه به اینکه عربستان و امارات به جای اینکه سعی کنند نفت خودشان را به منطقه صادر کنند به چین صادرات دارند. بنابراین در شرایطی که امارات در رتبه ۲۵ درصادرات به چین است، ایران در رتبه ۴۶ قرار دارد.
وی اظهار داشت: شرکت هواپیمایی امارات نیز همیشه جزو بهترین ها بوده است، تزانزیت هوایی در امارات بسیار مورد توجه است و عدد های بسیار بزرگی را از نظر کسب درآمد به امارات تخصیص داده است. وضعیت امارات در زیر ساخت های هوایی رتبه هفت هست اما رتبه ایران ۱۳۲ است. الان تنها پروازی هم که به روسیه انجام می شود همچنان هواپیمایی امارات است. همچنین بندر جبل علی، یکی از شناخته شده ترین بنادر ترانزیتی جهان است و طی ۱۰ سال اخیر جزو ۱۰ بندر اول جهان است. این بندر به ۱۴۰ بندر دنیا متصل است، ۲۳ اسکله دارد و ۷۸ جرثقیل دارد و به بیش از ۹۰ سرویس ناوبری هفتگی انجام می دهد. ارزش ترانزیت دریایی امارات بر کسی پوشیده نیست و فقط ۸۳ میلیارد دلار درآمد در جبل علی حاصل می کند که این عدد ۳۰ درصد اقتصاد دوبی و ۱۰ درصد کل اقتصاد امارات است. بنابراین این عدد به اندازه کل حجم تجارت ایران در سال ۹۹ امارات فقط از جبل علی به دست آورده است.
فرزانگان اعلام کرد: در این منطقه ۲۱۰ کارخانه که به ۱۳۰ کشور جهان تعلق دارد و بیشترش هم متعلق به عربستان و کویت است. بنابراین جبل علی یک بندر ترانزیتی و تولیدی است و به تازگی سیاست هایی برای پر رونق کردن تولید در این منطقه اتفاق افتاده است. بندر جبل علی قدرت خودش را در نمایشگاه جهانی اکسپو هم نشان داد و با توجه به نزدیکی به چابهار و بندر لنگه و دسترسی کشورهایی که در حوزه سی آی اس هستند می توانیم از موقعیت ژئوپلیتیک خودمان بهره ببریم. به نظر می آید ظرفیت های مغفولی در این حوزه هست که یک به یک شناسایی می شوند.
پنج شریک اصلی دوبی شامل چین، هند، آمریکا، عربستان و عراق می شود که ایران در خوش بینانه ترین حالت باید رتبه هستم را داشت اما اغلب در رتبه یازدهم و شانزدهم است
تجارت ۳۲۱ میلیاردی دوبی در سال ۲۰۲۰
عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات بیان کرد: ۳۲۱ میلیارد دلار تجارت دوبی در سال ۲۰۲۰ است. تجارت هوایی ۱۵۲.۲ میلیارد دلار، تجارت دریایی ۱۱۴.۶۴ میلیارد دلار، تجارت زمینی ۵۵.۲۸ میلیارد دلار است. عددها بسیار متفاوت از فضای اقتصادی کشورمان است. بنابراین با توجه به موقعیت جغرافیایی و فاصله کمتر از دو ساعته پرواز به این کشور می توانیم سهمی در این تجارت داشته باشیم.
وی اضافه کرد: پنج شریک اصلی دوبی شامل چین، هند، آمریکا، عربستان و عراق می شود که ایران در خوش بینانه ترین حالت باید رتبه هستم را داشت اما اغلب در رتبه یازدهم و شانزدهم است. پنج اقلام عمده تجاری دوبی در سال ۲۰۲۰ نیز شامل طلا، تلکام، الماس، روغن پالایشی، جواهرات است. برای حضور در هر یک از این بازار ها ایران ابتدا باید ذینفع ها را شناسایی کند و بعد از ارتباط قبلی با آن ها اقدام به سرمایه گذاری در دوبی کند.
فرزانگان ادامه داد: بازار امارات بازار بسیار رقابتی است و ایرانی ها از قبل در آن حضور داشتند. هرچند ممکن است بازار ساده ای به حساب بیاید اما نفوذ در بازار آن بسیار مشکل است و بدون برنامه ریزی نمی توان به آن ورود کرد. شاید بازارهای دورتر مثل آفریقا از طریق دوبی بهتر قابل دسترس باشد. یک زمانی ایران یکی از تامین کنندگان شرکت مس دوبی بود اما اکنون هیچ سهمی در آن بازار ندارد. در نتیجه امارات از طریق کشورهای به ویژه افریقایی بازار مس منطقه خودش را تامین می کند.
وی بیان کرد: یک بازار یک میلیارد دلاری هم برای آهن هست، آهن به شکل های مختلف در دوبی قابل تامین است. مدت ها بود که آهن های شکل دهی شده مثل میلگرد، تیر، تیرچه و غیره قابل تامین برای دوبی نبود چون استاندارد هایشان را پاس نمی کرد. اما به تازگی به این دلیل که فضای تولید این محصولات در ایران پیشرفت کرده است می تواند استانداردهای کیفی خمش و کشش را پاس کند. این مارکت هم در دست هندی ها است و ژاپن و عربستان، چین، کره جنوبی، اندونزی هر کدام سهمی در این بازار دارند و مابقی این درصد برای خود اماراتی ها و کارخانه هایشان است. ایران هم سهم ناچیز ۳.۶ درصدی دارد که می توان آن را توسعه داد. بنابراین شرکت هایی مثل فولاد خوزستان با توجه به دفاتری که در دوبی دارند و برنامه های خوبی که برای توسعه بازار دارند می توانند بخشی از بازار را به خودشان اختصاص دهند.
فرزانگان افزود: همچنین لوله های آهنی سهم ۶.۷ درصدی از کل واردات فلزی امارات را دارد که معادل یک میلیارد دلار است که در این بخش هم چین حرف اول را می زند. بزرگترین شرکت ها خدماتی آنلاین هم در امارات حضور دارند. در امارات برای هوش مصنوعی، اینترنت اشیا برنامه های بلند مدت گذاشته اند، دانشگاه تاسیس کرده اند و در دانشگاه هایشان رویکردهای بسیار جلویی دارند. رویکردهایشان فقط پیشرفت در منطقه نیست بلکه می خواهند با بهترین مناطق رقابت کنند. اولین دانشجویان هوش مصنوعی امارات نیز از بین هزاران رزومه دریافتی از حدود ۱۰۰ کشور انتخاب شده اند که هیچ کدام ایرانی نبوده اند. البته ایرانی ها هم به تازگی نگاه خوبی به این حوزه پیدا کرده اند.
در انتهای سال ۱۴۰۰ سهم واردات ایران از امارات در مجموع ۲۱ میلیارد دلار است که تجارت ایران با همسایه ها ۵۱ میلیارد دلار است و نیمی از آن متعلق به امارات است
نیمی از واردات ایران از امارات انجام شده
وی ادامه داد: بر اساس شاخص مراکز مالی جهانی در خلیج فارس، دوبی رتبه ۱۹ دارد و از نظر بهترین کشورهای جهان امارات در رده بندی کلی در جایگاه ۲۲ از نظر سطح زندگی، تاثیر فرهنگی، کارآفرینی، انعطاف پذیری قرار دارد. در پایان سال ۱۴۰۰ بر اساس آمار یازده ماهه، تقریبا واردات ایران به سال ۹۱ برگشته است. یعنی واردات در حدود ۱۶ میلیارد دلار از امارات بود که هدف عمدتا صادرات است. این که حجم واردات افزایش یافته است به این علت بود که کشور های دیگر حاضر نبودند در فضای تحریم با ایران کار کنند بنابراین سهم امارات افزایش یافت. در نهایت در انتهای سال ۱۴۰۰ نیز این عدد به ۱۴.۵ رسید و مجموعا ۲۱ میلیارد دلار تجارت ایران و امارات است که تجارت ایران با همسایه ها ۵۱ میلیارد دلار است و نیمی از آن متعلق به امارات است.
فرزانگان افزود: در کل تجارت ایران که ۱۰۱ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ بود حدود ۲۰ درصد متعلق به امارات است که اهمیت این حوزه را بر همه روشن می کند. عدد های بسیار بزرگی هم در امارات و هم در ایران هدف گذاری شده است که در ایران تا ۵۰ میلیارد دلار نسبت به سال های قبل هدف گذاری شده است. مهمترین مشکل برای دستیابی به این عدد را غیر سیستم بانکی زیرساخت ایران می دانم. چون زیر ساخت ایران ظرفیت چنین اعدادی را ندارد و باید بر روی زیر ساخت داخل کار کرد. در بالاترین رقم های صادراتی نیز، صادرات ایران بعد از اینکه از ۲۰۱۴ و بعد از برجام یعنی ۲۰۱۶ به ۷.۴ رسید، به خاطر مشکلاتی بعد از برجام ایجاد شد کاهش پیدا کرد و همچنان روند صادرات کاهشی است. رقم تجارت در کل افزایش می یابد چون واردات ایران از امارات افزایش می یابد. مقدار زیادی هم مرتبط با این موضوع است که رقبای منطقه ای ایران خیلی در زمینه تجارت فعال هستند، ترکیه خیلی قوی ظاهر شده است و یک اجلاسی هم برای این موضوع بین بازار ایران و ترکیه گذاشته اند که به زودی برگزار می شود.
وی ادامه داد: مهمترین مقاصد صادراتی ایران در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۰ شامل چین، عراق، ترکیه، امارات و افغانستان است که امارات از نظر حجمی نسبت به گذشته کمتر شده است و روند صادرات رو به کاهش است. این درحالی است که کشورهای منطقه آرام نمی مانند و ممکن است روزهای سخت تری را در فضای رقابت در امارات داشته باشیم. در مورد واردات امارات، شاهد افزایش عجیبی هم از نظر حجمی و هم از نظر ارزشی هستیم. نقش آلمان در صادرات کمتر و سوئیس در این زمینه نقش پررنگ تری گرفته اند.
عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات تاکید کرد: سبزی و میوه، خشکبار، سرب، آهن شکل دهی شده، ملون، هیدورکربن ها و روغن های پالایش شده، سیمان، انگور و کشمش و زعفران واردات مستقیم دوبی از ایران است. مابقی آماری که ارائه شده نیز ظرفیت امارات را نشان می دهد. ما تا ۸ میلیارد دلار به طور حتم می توانیم به امارات صادرات داشته باشیم. بعد از فضای برجام نیز پیش بینی که انجام شده پتروشیمی و پایه های نفتی عددی ۱۱.۱ میلیارد دلار است که تقریبا ۲ میلیارد دلار آن می تواند پتروشیمی پایه نفتی باشد و ۱.۶ آن نیز می تواند محصولات شیمیایی و سلولوزی باشد. البته نبود افق و چشم انداز یکی از دلایلی که مانع توسعه صادراتی شده است.
نظر شما