حفظ سپاه در لیست تروریستی مانع تحقق منافع اقتصادی ایران از برجام می شود| بایدن نمی خواهد ضمانت بدهد

بازار؛ گروه بین الملل: حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با گفتگوی تلفنی وزیر خارجه مجارستان در مورد مذاکرات وین اعلام کرد که با توجه به ابتکارات ایران، پیشرفت‌های مهمی در مذاکرات حاصل شده است، اما همچنان برخی موضوعات مهم بین ایران و آمریکا باقی مانده است که از طریق مذاکره‌ کننده ارشد اتحادیه اروپا تبادل پیام در مورد آن‌ها ادامه دارد. امیرعبداللهیان بر جدیت ایران برای رسیدن به یک توافق خوب و پایدار در صورت واقع‌بینی طرف آمریکایی تاکید کرد.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز چندی پیش گفته بود آنچه در وین شاهد آن هستیم به خاطر رویکرد آمریکا است؛ آمریکا در مورد موضوعات باقی مانده در مذاکرات وین هنوز تصمیم سیاسی خود را نگرفته است و تلاش می‌کند موضوعات باقی‌مانده را گروگان مسائل داخلی خود کند.

وی تاکید کرده بود: ایران نمی‌تواند تا ابد صبوری کند؛ اگر آمریکا می‌خواهد توافقی داشته باشد باید تصمیم سیاسی خود را در اسرع وقت بگیرد.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در تشریح سفر اخیر «انریکه مورا» به تهران گفته بود: آقای مورا در این سفر حامل برخی نکات بودند که می‌خواستند با ما تبادل نظر کنند.

خطیب‌زاده با بیان اینکه پاسخ ما به سوالات مطرح شد و درخواست ما نیز روشن بود، افزود: ما تلاش کردیم که به عنوان جمهوری اسلامی ایران مسیر دیگری را مجدداً ایجاد کنیم.

وی اظهار داشت: به شهادت آن‌هایی که پیام بردند و پیام آوردند تهران تا الان بیش‌ترین ابتکارات را داشته است.

در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با با دکتر «ابوالقاسم بینات» پژوهشگر فوق دکترای دانشگاه هاروارد آمریکا تنظیم نموده که در ادامه می آید.

دکتر «ابوالقاسم بینات» پژوهشگر فوق دکترای مرکز بلفر مدرسه کندی دانشگاه هاروارد آمریکا است. او دکترای خود را از دانشگاه سیراکیوس آمریکا اخذ کرده است. حوره مطالعاتی وی موضوع هسته ای ایران با تمرکز بر فرایندهای تصمیم گیری در برنامه هسته ای ایران است. وی همچنین در خصوص سیاست خارجی ایران، روابط بین المللی خاورمیانه، نقش هویت دولت در سیاست خارجی و رژیم تجاری خارجی ایران مطالعه و تحقیق دارد.

*مذاکرات وین در حال حاضر نیازمند تصمیمات سیاسی از سوی ایران و آمریکاست. عمده ترین موضوع باقی مانده از نظر شما چیست؟
بر اساس آنچه که در رسانه ها درز کرده است به نظر میرسد دو طرف همچنان در حال چانه زنی بر سر تعیین فهرست دقیق تحریمهایی که باید رفع شوند و تا حدودی نوع و دامنه تضمینهای اقتصادی و حقوقی ناظر بر عدم خروج مجدد امریکا از برجام و بازگشت تحریمها یا جبران خسارات ایران در صورت وقوع چنین سناریویی می باشند. در زمینه تحریمها به طور خاص بن بست اصلی بر سر رفع آن دسته از تحریمهایی است که در دوره ترامپ با بهانه های سیاسی و غیر هسته ای بر علیه ایران اعمال شدند و در ظاهر مغایرتی نیز با مفاد برجام ندارند.

دولت بایدن طبعا درصدد حفظ هر چه بیشتر این دست از تحریمهاست تا منافع اقتصادی عملی برجام را برای ایران به حداقل برساند و اهرمهای بیشتری را برای چانه زنی با ایران در حوزه های غیر هسته ای حفظ کند. اطلاعات زیادی در زمینه پیشرفت مذاکرات در زمینه تضمینهای حقوقی و اقتصادی نیز منتشر نشده است ولی دولت بایدن قاعدتا تمایل دارد از ارائه هر نوع تضمین و یا تعهد به جبران خسارات ایران در صورت خروج مجدد آمریکا از برجام نیز شانه خالی کند. طبعا ایران نباید صرفا به تضمینهای حقوقی آمریکا و دیگر طرفها مبنی بر عدم بازگشت تحریمها اکتفا کند و باید با اقدامات فنی و حقوقی داخلی از جمله تصویب سازوکار ماشه توسط مجلس شورای اسلامی همزمان با بازگشت به برجام مبنی بر از سرگیری فوری و گسترش چندبرابر فعالیتهای غنی سازی در صورت خروج مجدد آمریکا از توافق یا اعمال تحریمهای جدید مغایر با برجام بازدارندگی ایجاد کند.

*گفته می شود حذف سپاه از لیست تروریستی مهمترین موضوع باقیمانده در مذاکرات است. «رابرت مالی» هم اعلام کرده حتی با خارج شدن سپاه از لیست تروریستی آمریکا، این گروه تحت تحریم باقی خواهد ماند. با وجود این دلیل سرسختی آمریکا در این خصوص چیست؟
حساسیت آمریکا در زمینه حذف سپاه از فهرست گروههای تروریستی هم جنبه نمادین و هم جنبه ماهوی دارد. از لحاظ نمادین حذف سپاه از این فهرست به دلیل مخالفت شدید جمهوری خواهان و لابیهای طرفدار اسراییل با آن برای دولت بایدن هزینه سیاسی دارد.

به دلیل نفوذ این گروهها بر افکار عمومی آمریکا و نقش آنها در تمویل تبلیغات انتخاباتی نمایندگان کنگره و نامزدهای رباست جمهوری این موضوع میتواند در انتخابات میاندوره ای کنگره و حتی انتخابات بعدی ریاست جمهوری به زیان دموکراتها تمام شود و دولت بایدن به ضعف و مماشات با آنچه آنها اقدامات بی ثبات ساز ایران در منطقه میخوانند، متهم شود.

از حیث ماهوی، نگاه داشتن سپاه در فهرست گروه های تروریستی میتواند منافع عملی اقتصادی ایران از برجام را به طور قابل توجهی کاهش دهد. علاوه بر تحریمهایی که آمریکا به طور خاص علیه سپاه وضع کرده است، قرار داشتن سپاه در فهرست گروه های تروریستی می تواند اثر رفع تحریمهای اقتصادی در حوزه سرمایه گذاری خارجی در بخش نفت و گاز ایران و دیگر بخشهای زیرساختی که سپاه در آن مشارکت دارد و همچنین در حوزه ارتباطات بانکی و مالی بین المللی را برای کل کشور مخدوش سازد که طبعا به نفع آمریکا خواهد بود.

قرار داشتن سپاه در این فهرست رغبت شرکتهای بزرگ خارجی فعال در حوزه انرژی و همچنین بانکهای بزرگ خارجی را برای سرمایه گذاری در ایران و همکاری با شرکتها و موسسات مالی ایرانی از ترس نقض قوانین ضدتروریستی امربکا و دبگر مقررات بین‌المللی مشابه کاهش خواهد داد .

*نمایندگان کنگره به دنبال این هستند تا قانونی را مصوب کنند که خارج کردن سپاه از لیست تروریستی توسط دولت آمریکا نیازمند تصویب کنگره باشد. اگر این مساله اتفاق بیفتد راهکار دولت بایدن برای آن چیست؟
در این ارتباط آنچه مهم است بدانیم این است که آیا نمایندگان کنگره واقعا و عملا قادر خواهند بود چنین طرحی را به مرحله رای گیری برسانند و در این صورت با حداقل دو سوم آرا که توسط رییس جمهور امریکا قابل وتو نباشد آن را تصویب کنند. با توجه به ترکیب کنونی کنگره چنین احتمالی ضعیف به نظر می رسد.

حتی در صورت تصویب چنین قانونی با قابلیت وتو ناپذیری رییس جمهور امریکا از اختیارات قانونی کافی برای دور زدن آن از جمله از طریق تعلیقهای شش ماهه برخوردار است. از ابن رو آنچه در این زمینه مهم است بیشتر اراده سیاسی دولت بایدن برای حذف سپاه از این فهرست است که آن هم تا حدود زیادی تابعی از اهمیت این موضوع برای بازگشت ایران به تعهدات برجامیش و به تعبیری دیگر نقش آن در زنده کردن برجام و همچنین هزینه های سیاسی داخلی حذف سپاه از این فهرست برای دولت بایدن می باشد.

*وزیر خارجه ایران در گفتگو با همتای مجارستانی خود اعلام کرد پیشرفتهای مهمی در مذاکرات حاصل شده است، اما همچنان برخی موضوعات مهم بین ایران و آمریکا باقی مانده است. ارزیابی شما از سخنان وی چیست؟

از یک بعد این سخنان صرفا بازتاب واقعیات جاری مذاکرات احیای برجام است. مقامات آمریکایی نیز اذعان دارند که پیشرفتهای قابل توجهی در مذاکرات بدست آمده ولی هنوز اختلافاتی باقیست.

از بعد دیگر این سخنان نشان دهنده این است که ایران بر مواضع خود بر سر مسایل باقیمانده پافشاری دارد و تلویحا این پیام را به طرف مقابل می‌رساند که قصد کوتاه آمدن از مواضع خود را ندارد و لذا طرف مقابل نباید کار را تمام شده انگاشته بلکه باید از خود انعطاف نشان دهد.

*«محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده است ایران اسنادی را ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ برای آژانس بین المللی انرژی اتمی فرستاده است و آن‌ها را بررسی کرده اند و احتمالاً نمایندگان آژانس برای مرور مطالب و مرور پاسخ‌ها و جمع‌بندی به ایران بیایند. آیا تصور می کنید اختلاف ایران و آژانس در خصوص موارد مرتبط با اسناد نتانیاهو به صورت مستقل حل و فصل می شود با سرنوشت آن به برجام گره خورده است؟

حل و فصل شائبه های باقیمانده آژانس در مورد فعالیتهای هسته ای گذشته ایران و احیای برجام هر دو به یکدیگر مرتبط هستند. همانطور که تجربه مذاکرات اولیه برجام هم در سال 2015 نشان داد روشن شدن چشم انداز دستیابی به توافق هسته ای می تواند کمک زیادی به حل و فصل مسائل باقیمانده ایران با آژانس کند. هدف اصلی آمریکا و کشورهای اروپایی محدود کردن تواناییها و قابلیتهای هسته ای فعلی ایران است و از مسایل ادعایی آژانس در مورد گذشته فعالیتهای هسته ای ایران به‌عنوان ابزار فشاری برای دستیابی به این هدف استفاده می کنند.

با حصول این هدف آنها با استفاده از نفوذ خود بر آژانس این موضوعات را موقتا فیصله می دهند و باز در موقعی که لازم شود زنده میکنند تا از عادی سازی کامل پرونده هسته ای ایران در آژانس جلوگیری کنند و ایران را ملزم به پذیرش محدودیتهای هسته ای برای دوره های طولانی تری نمایند.

در عین حال ایران نیز با روشن شدن چشم انداز حصول توافق و رفع تحریمها انگیزه بیشتری برای همکاری با آژانس برای پاسخ گویی به شائبه های آن خواهد داشت. در عین حال در صورتی که این مسایل حل و فصل نشود و پرونده هسته ای ایران به حالت تقریبا عادی خود بر نگردد دولت ایران نیز نمی تواند به تعهدات برجامی خود بازگردد. چون عادی شدن پرونده هسته ای هدفی بنیادی برای دولت ایران به شمار می رود.