متاورس و صنعت بانکداری

علی فروردین*؛ بازار: در ابتدا به توضیحی درباره اینکه متاورس چیست، می پردازیم:

متاورس چیست؟

بسیاری از متخصصان و کارشناسان بر این عقیده اند که آینده اینترنت به دنیای متاورس ختم خواهد شد, در واقع تمامی پلتفرمهای مجازی فعلی که هم اکنون از آنها در حال استفاده هستیم در آینده نزدیک در محیط متاورس در دسترس ما قرار می گیرد.در واقع اینگونه میتوان گفت که متاورس دنیای مجازی فعلی را یک گام به دنیای واقعی ما نزدیک تر خواهد کرد و با استفاده از فناوری های جدید امکان استفاده از حواس پنچ گانه را هم برای ما در این دنیا فراهم خواهد آورد. بطور کلی متاورس خدمات و سرویسهای فعلی موجود که به صورتهای گوناگون چه در موبایل و چه در تبلتها و کامپیوترها قراردارند را بصورت واقعیت مجازی (VR) یا واقعیت افزوده (AR) برای ما به عرصه ظهور می رساند.

اگر بخواهیم متاورس در یک صنعت مثل بانکداری را مجسم کنیم , زمانی را در نظر بگیرید که صبح از خواب بیدار شده و برای انجام امور بانکی باید به شعب شلوغ یکی از بانکها مراجعه کرده و مدتها در صف قرار داشته باشید تا نوبت شما رسیده و خدمات بانکی خود را انجام دهید. در دنیای متاورس با زدن عینک مخصوص همان لحظه که در تخت خواب خود هستید یا در حال خوردن صبحانه می باشید , می توانید وارد یکی از شعب متاورسی بانک مد نظر خود شده و با استفاده از کیف پول الکترونیکی خود , تمامی خدمات و سرویسهایی که قبلا بصورت فیزیکی در اختیارتان بود را این بار با واقعیت مجازی در اختیار داشته باشید. در خواست افتتاح حساب , در خواست وام , در خواست برداشت وجه و انتقال به کیف پول , درخواست واریز پول و سایر خدمات بانکی همه و همه از طریق این فناوری قابل انجام خواهد بود. بدیهی است کسی که با کیف پول الکترونیکی خود به محیط متاورس یک بانک مراجعه می کند به مثابه احراز هویت شدن آن فرد و مشابه چک کارت اعتباری افراد در دنیای فیزیکی می باشد. به طور خلاصه دنیای متاورس قرار است تجربه‌ی عمیق‌تری از حضور در اینترنت برای کاربران فضای مجازی به ارمغان بیاورد, به نوعی می‌توان آن را آینده‌ی دنیای اینترنت نامید.

در حال حاضر بسیاری از شرکتهای بزرگ دنیا اقدام به ایجاد زیر ساختها و سکوهای متاورسی و توسعه دنیای مجازی خود با رویکردهای متفاوت از همدیگر کرده اند.شرکتهای مثل مایکروسافت , فیسبوک , اپل , انودیا و بسیاری دیگر همگی در حال توسعه زیر ساختهای متاورسی خود هستند . علاوه بر این, پلتفرمهای مثل DecentraLand و Sandbox نیز محیطهای بلاکچینی هیجان انگیزی را فراهم آورده که بسیاری از شرکتهای بزرگ مثل سامسونگ و آدیداس و بانک های مثل جی پی مورگان و دویچه المان برای برگزاری رویدادهای آنلاین خود در آنها اقدام به خرید زمین کرده اند.

سوال: چرا در صنعت بانکداری باید در حوزه فناوری پیشگام بود؟

این سوالی است که برای پاسخ دادن به آن باید به سالها قبل که اینترنت تازه وارد کشور ما شده بود برگشت و نحوه حرکت فناوری ها را در آن زمان تا به اکنون بررسی کرد. اوخر دهه ۷۰ را به یاد بیاورید. دنیای مجازی و فضای اینترنت به چه صورت بود؟ مردم برای ارسال پیام اینترنتی از سرویس‌های ایمیل و یا نرم‌افزارهای بر بستر ایمیل استفاده می‌کردند. بازی‌های آنلاین به شکل امروز وجود نداشت. سامانه های بانکی هنوز به شکل امروزی گسترش نیافته بود تلفن های هوشمند تازه وارد بازار شده بود. با کمی تیزبینی افراد می توانستند تشخیص بدهند دنیا به کدام سمت و سو در حال گذر است. رسیدن به این که مسیر و قطار پیشرفت به کدام سمت در حال حرکت است آورده های فراوانی برای ما خواهد داشت. نکته مهمتر آنکه هر کس که یک تکنولوژی را توسعه دهد , بدون شک فرهنگ خودش را نیز میتواند در آن حوزه غالب و سوار کند.

در واقع توجه به این نکته که یک بانک به چه شکلی باید یک فناوری را توسعه دهد و چطور در حین توسعه آن ارزش‌ها و فرهنگ خود را در آن بگنجاند باعث می‌شود تا بانک مرکزی آن کشور بر اساس فرهنگ ساخته شده اولیه , رگولاتوری و قانونگذاری خودش را دیکته کند و این مهم مشکلات آینده‌ی توسعه دهنده اولیه را به مراتب کاهش خواهد داد. اگر شما بعنوان یک بانک و نهاد مالی در توسعه فناوری جدید سهیم نباشید نمی توانید در تنظیم قوانین و مقررات خواسته های خود را به دیگران دیکته کنید و زمانی متوجه این موضوع خواهید شد که کار از کار گذشته و حال باید با پرداخت هزینه از دیگران علم و قانون را دریافت کنید.

دلایل جذابیت متاورس برای صنعت بانکداری چیست؟

اصولا فناوری های دیجیتال در دنیا فعلی بسرعت در حال رشد و تغییر شکل هستند اما چیزی که این فناوری ها را از سایر موارد متمایز می کند کمک رساندن آنها در بهبود فرایندهای تجاری و تعاملات بین المللی و داخلی است. از این سو نادیده گرفتن پتانسیل اینگونه فناوری ها می تواند در بلند مدت برای بسیاری از صنایع بسیار پر هزینه باشد. در صنعت بانکداری با توجه به ماهیت آن , فناوری هایی مثل متاورس می تواند بسیار تاثیر گذار بوده و عدم رغبت به آن برای مؤسسه های مالی پرهزینه و جبران ناپذیر می باشد. اگر به زیر ساختهای دنیای متاورسی نگرشی داشته باشیم متوجه می شویم بستر این فناوری بر پایه بلاک چین , ارزهای دیجیتال و توکن های غیر قابل تعویض است و این موارد است که متاورس را برای صنعت بانکداری جذاب ,و کمک می کند بتوان آنها را بعنوان یک اقتصاد دیجیتال در نظر گرفت.

دنیای متاورس فرصت های جدید و هیجان انگیز زیادی را ارائه می دهد. امکان خرید و فروش دارای های دیجیتال , خدمات صرافی و Exchange ارزهای مختلف , ایجاد توکن و کوین های جدید , اجاره و خرید و فروش املاک و مستغلات مجازی که در نهایت می‌توانیم شاهد ارائه خدمات بانک‌ها در آنها باشیم که بسیار شبیه به دنیای فیزیکی است.

کارهای که بانکها برای ورود به دنیای متاورس باید انجام دهند چیست؟

• هدف گذاری , تعیین استراتژهای سازمانی :

اولین و اصلی ترین کار برای آماده شدن جهت ورود به دنیای متاورس آن است که مشتریان و کارمندان و همچنین سرمایه گذارن را از نوع رویکرد به این فناوری و سایر فناوری های عصر دیجیتال مطلع کنند.این که مشتریان و سرمایه گذاران بدانند در جای سرمایه گذاری کرده اند که دسترسی به خدمات آنها از هر مکانی میسر است و بانک آنها در ارایه خدمات نوین چه در دنیای فیزیکی و چه در دنیای مجازی پیشرو است احساس خوشایندی را به آنها می دهد. بدیهی است که زمانی که متاورس در حوزه بانکی قدم به عرصه ظهور گذارد باعث بهبود تجربه مشتریان و ارائه خدمات شخصی شده خواهد شد و در نهایت به خلق ارزش افزوده منجر خواهد شد.

• ایجاد بانکداری کاملا دیجیتال:

برای ایجاد بانکداری دیجیتال که تمامی نیازهای مشتریان را پاسخ دهد ، بانک ها باید به سرعت در ایجاد زیرساخت ها، شبکه ها، ایجاد انبار داده یکپارچه (Data warehouse)، برقراری ارتباطات متناسب بین بخش‌ها بر اساس آموزه‌های مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) و از همه مهمتر آموزش کارکنان تلاش کنند. بعد از ایجاد این زیر ساختها یک بانک آمادگی لازم را برای ورود به دنیای متاورس را پیدا خواهد کرد. بدیهی است برای عبور از شرایط گذار بانکداری دیجیتال به بانکداری در حوزه متاورس, فرهنگ سازی و آموزش مشتریان بسیار حیاتی می باشد. پر واضح است با حضور مردم و استقبال آنها از شبکه های اجتماعی موجود, بستر ورود مشتریان به دنیای جدید بسیار راحتر شده و بانک‌ها می‌توانند از طریق همین شبکه‌ها در حین تبلیغ مزایای رقابتی بانکداری الکترونیک به آموزش و بهبود فرهنگ بانکداری در متاورس اقدام کنند.

• برداشت قدم اول و ورود به دنیای متاورس :

در جهان امروز ما بندرت می بینیم که مشتریان بانکی یک کانال یا یک راه ارتباطی را برای برقراری ارتباط با بانک خود دوست داشته باشند. شعب، مراکز تماس، بانکداری اینترنتی ، موبایل بانک ، اس ام اس بانک و ... همگی سرویسهای است که بانک‌ها عموما برای مشتریان خود آنها را فراهم کرده اند و مشتریان با آنها از طریق رسانه‌های اجتماعی ارتباط برقرار می کنند. هرچقدر روش‌های بیشتری برای دسترسی مشتریان به بانک‌هایشان وجود داشته باشد تمایل مردم برای افتتاح حساب در این بانکها افزایش پیدا می کند. ایجاد اولین محیط متاورسی حتی در پلتفرمهای غیر بومی خود نقشه راهی می تواند باشد جهت نیل به اهداف بعدی و ساخت متاورس بومی برای بانکها و نهاد مالی و اعتباری. همچنان که می بینیم بانکهای مختلفی طی روزهای گذشته قدم اول حضور خود را در متاورس با ایجاد مکانی در پلتفرمهای غیر بومی نظیر دیسنترالند و سند باکس شروع کرده اند.

•ساخت محیطهای تعاملی برای مشتری و سرمایه گذاران :

بانکها بجای استفاده از تبلیغات محیطی سنتی می توانند رویکرد جدیدی در تبلیغات در فضای متاورسی داشته باشند. علاوه بر آن ساخت کیف پول رمزنگاری در سطح بانکی که به مشتریان بانک امکان دسترسی به خدمات بانکی در محیط متاورس را ارایه دهد , ارایه راهنمای خدمات بانکی بصورت NFT های دائمی و زمان دار , ورود با قدرت به حوزه کریپتوکارنسی ها , شبیه ساز های خدمات بانکی و محصولات که در ازای تعامل افراد در این فضا به آنها جوایز و خدمات و امتیازات وام را دهد , ارایه خدمات بانکی از قبیل احراز هویت و افتتاح حساب غیر حضوری (متا بانک) , همه و همه از پیش نیازهای ورود به این حوزه می باشند. قطع به یقین بازیکنان این عرصه که همان بانکها خصوصی و دولتی می باشند منتظر بانک های مرکزی کشور هایشان برای اجازه ورود به این حوزه و داد و ستد در این فضا نخواهند نشست و قدمهای اولیه را برداشته تا از سایر رقبا جا نمانند.

•چه نوع از کوین ها برای محیط های متاورس مناسب هستند؟

ارزهای دیجیتال (چه کوین های موجود و چه توکن های که در بستر هر بلاک چینی در دسترسی باشد) این قابلیت را دارند که به عنوان یک ارز واقعی در دنیای مجازی متاورس مورد استفاده قرار گیرند، اما مسئله این است که عموما این ارزهای دیجیتال در باز های زمانی خاص با نوسان‌های زیادی مواجه می‌شوند. حتی سرمایه‌هایی مثل بیت کوین و اتریوم هم خیلی مناسب متاورس نیستند و استیبل کوین‌ها می‌توانند نقش بهتری را ایفا کنند. بدیهی است استفاده از استیبل کوین های با پشتوانه دلار و طلا هم برای اکو سیستمهای داخلی کارای لازم را ندارند چون با بالا رفتن قیمت پشتوانه آنها نیز آثار مخرب خود را در اقتصاد این سیستمها نشان می دهند. حال راه کار چیست؟ بانک های مرکزی و یا بانک های خصوصی می توانند از ارز دیجیتالی استفاده کنند که معادل پول رایج نظام حاکم بر جامعه باشد. خوشبختانه در کشور ما اقدامات اولیه برای استفاده از یک ارز دیجیتال معادل تومان انجام شده و بزودی شاهد عرضه این پول الکترونیک در جامعه خواهیم بود.

• همسان سازی سرمایه گذاری در سامانه های بانکداری (Core banking):

برای استفاده از تمامی خدمات بانکی در محیط متاورس سرمایه گذاری در هسته بانکی متناسب با استفاده های متاورسی و همچنین طراحی و نوشتن نرم افزارهای مرتبط برای کارکرد در فضای متاورسی از ضروریات این زیر ساخت می باشد. بدیهی است وقتی بخواهیم خدمات بانکی را در یک محیط متاورسی سه بعدی ارایه دهیم باید پیش نیازهای آن را در هسته بانکی فراهم کرده تا کاربران بتوانند از دارایی های حسابهای بانکی در کیف پولهای الکترونیکی رایج استفاده کنند.

• ایجادیک جایگاه سازمانی در ساختار بانکی:

با توجه به نوظهور بودن دنیای متاورس, شرکتها و بانک های نیازمند تاسیس ادارات مرتبط در حوزه متاورس و استخدام نیروهای با دانش فنی در این حوزه می باشند.

ضرورت متاورس در صنعت بانکداری در چیست؟

اصولا در هر مکان فیزکی که تجارت کالا و خدمات و تراکنش مالی وجود داشته باشد, معادل آن در محیط مجازی هم قابل راه اندازی است و همچنین هر کجا که مخاطب وجود داشته باشد, طبیعی است بانکداران هم حضور داشته باشند. بهترین شکل این محیط های مجازی, فضا های متاورسی می باشد که تعاملی تر بوده و افراد بصورت سه بعدی با سایرین در تماس هستند. این اکو سیستم نوظهور در صنعت بانکداری را نمی توان نادیده گرفت و برداشتن گامهایی هرچند کوچک و ایجاد استراتژی های معنا دار برای سرمایه گذاران و ساختن محصولات اولیهDefi از الزامات ورود به دنیای متاورس در این صنعت می باشد. بانکداری دیجیتال بسرعت روبه‌ رشد است و استفاده از هوش مصنوعی و متاورس در آن یک مرحله الزامی برای اختصاص منابع بزرگ سرمایه‌گذاری است. متاورس فراتر از بانکداری الکترونیکی است و این دقیقا همان جایی است که بانکداران با درنظر گرفتن زیرساخت مناسب، باید آماده اتفاقات آینده باشند و همگام با فناوری حرکت کنند. بانکداران در دنیای مجازی متاورس نیاز است روش‌های متفاوت و جدید ارتباط با مشتری، جذب و حفظ آن را پیدا کرده و با برنامه‌ریزی بسمت آن حرکت کنند. رقابت متاورسی یک رقابت سریع خواهد بود و کسانی که همگام با آن پیش نیایند، جا می‌مانند و ورشکسته می‌شوند. همانگونه که دیگر اثری از موسسات مالی که خود را با دنیای بانکداری اینترنتی وفق ندادند , دیده نمی شود.

بزرگترین برندگان متاورس های بانکی در آینده چه کسانی هستند؟

بزرگترین برندگان متاورس های بانکی در آینده سازمانهای هستند که در مسیر توسعه اقتصادی در بخش خصوصی و بخش دولتی با سرمایه گذاریهای وسیع و هدفمند اقدام به شناسایی و ایجاد مقررات برای از بین بردن موانع از قبیل : تحریم ها , برجام و ..... نمایند و با تکمیل پیش نیازهای حقوقی و قانونی برای مبارزه با آسیب های فساد مالی خود را آماده نمایند. همچنین تلاش برای تعامل و همکاری با جوامع مختلف داخلی و خارجی در راستای تحقق متاورس داخلی اقدامات لازم را انجام داده و سریعتر از سایر رقبا به استخدام نیرو های سرشار از استعداد فکر کنند و از خروج نیروهای مثمر ثمر سازمان با راهکار های مختلف جلوگیری نمایند. شرایط کنونی دنیای متاورس تا حد زیادی در اختراعات و ایده های جدید و همچنین قرار گرفتن نیازها و مسائل حساس جامعه در زمینه رفاه جمعی خلاصه شده‌ است. بدیهی می باشد آینده اکثر کشورها در استفاده از متاورس ترسیم می‌شود، اما عموما کشورهای توسعه یافته و پیشرو,سریع‌تر منابع خود را به این اهرم رشد اختصاص می‌دهند.

گزارشی از محیط های متاورسی بانکهای جهانی :

با رشد تمایلات مشتریان بانکی به انجام خدمات بانکی در فضاهای اینترنتی و موبایل شاهد گذر از این مرحله و ورود به تمایلات به حضور در فضای متاورس می باشیم، بانک‌ها مجبورند تا برای کاهش فاصله خود با فناوری های جدید اقدامات جدیدی را برای حضور در این گونه فضاها از خود نشان دهند. اکثر بانک‌های پیشرودر جهان در حال توسعه و برنامه‌ریزی برای ایجاد شعب مجازی در متاورس, با هدف ارائه خدمات و مزایای به مشتریان خود در محیطی جذاب و تعاملی می باشند.

بانک کوکمین کره جنوبی :

یک شهر مجازی در سال جاری میلادی براساس پلتفرم متاورس ایجاد کرده‌ است. ۳ فضای مشخص برای این شهر مالی مجازی در نظر گرفته‌ شده است.

یک مرکز مالی و تجاری

یک مرکز ارتباط از راه دور

یک فضای بازی

مرکز مالی و تجاری از شاخه‌های مختلف، فضاهای روابط‌عمومی و جذب نیرو، سالن‌های سخنرانی و فضاهای اجتماعی تشکیل شده‌ است. مرکز ارتباط از راه دور برای تسهیل ارتباط بین افرادی که دورکاری می‌کنند و کارکنان طراحی‌شده و زمین بازی از مناطق استراحت مثل پارک‌ها تشکیل شده‌ است. مشتریان این بانکها با ورود به شعب متاورسی میتوانند با محتوای دیجیتال تعامل داشته باشند و از طریق تماس ویدیویی با کارکنان شعب آن بانک صحبت کنند.

بزرگترین بانک در ایالات متحده، جی پی مورگان (JPMorgan):

بازدیدکنندگان از سالن، واقع در مرکز خرید Metajuku در دیسنترالند، با یک ببر رومینگ و یک پرتره دیجیتالی از جیمی دیمون(Jamie Dimon)، مدیر عامل JPMorgan، استقبال می‌شوند. اگر بازیکنان در طبقه بالا راه بروند، می‌توانند سخنرانی یک مدیر اجرایی در مورد اقتصاد ارزهای دیجیتال را تماشا کنند.کاربران با ورود به مختصات ۲۱و۹۴ می توانند از این فضا دیدن نمایند.

سالن onyx، که نام آن از سیستم پرداخت بلاک چین داخلی JPMorgan گرفته شده است، همراه با گزارشی از بانک رونمایی شده و انواع فرصت‌های تجاری را که شرکت‌ها می‌توانند انتظار داشته باشند در متاورس پیدا کنند، شرح می‌دهد.

بانک HSBC:

غول بانکی بریتانیا اکنون می‌تواند از طریق «املاک دیجیتالی» خود در The Sandbox با طرفداران ورزش، ورزش‌های الکترونیکی و گیمرها تعامل داشته باشد. این حرکت به سمت متاورس در حالی صورت می‌گیرد که HSBC در حال کاهش حضور خود در دنیای واقعی در بریتانیا است. زیرا مشتریانش در حال ورود به بانکداری آنلاین هستند.

بانک تایلندی سیام:

"موکایا پانیچ" مدیر ارشد سرمایه‌گذاری در SCB ، گفته است: فناوری‌های مالی آینده مانند بلاک‌چین ، دارایی دیجیتال ، DeFi و متاورس، زمینه‌های اصلی مورد علاقه ما برای کشف شدن هستند. کاربران در دفتر مرکزی می‌توانند سه محیط طراحی شده را بررسی کنند، به نمایش محصولات بپیوندند، فضای کاری را به اشتراک بگذارند و با شرکت‌کنندگان در سراسر جهان تعامل داشته باشند.

بانک BNP Paribas

غول بانکی فرانسوی BNP Paribas یک برنامه مبتنی بر VR را برای بانکداری خرده‌فروشی معرفی کرد که به کاربران امکان دسترسی عموم به فعالیت حساب و ثبت تراکنش‌ها را می‌دهد.

بانک کویت (Bank of Kuwait)

از واقعیت مجازی در طراحی شعب جدید خود استفاده کرده است.

بانک آمریکا (Bank of America)

اقدام به آموزش کارکنان خود در اکثر شعب کرده و در هر یک از مراکز مالی خود از هدست های واقعیت مجازی برای تمرین طیف وسیعی از مهارت های مرتبط با تعامل با مشتریان و ارتباط موثر و گوش کردن به خواسته ها و پاسخگویی به آنها استفاده کرده است.

بانک صنعتی کره(IBK)

این بانک با تفاهم نامه که چندی پیش با Cyworld Zامضا کرده ورود خود به دنیای متاورس را رسانه ای کرده است.Cyworld Z نسخه جدید یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های شبکه اجتماعی در کره جنوبی است و قرار است به زودی راه‌اندازی شود. بانک صنعتی کره قصد دارد یک بانک به نام IBK Dotori در این متاورس راه‌اندازی کند که محصولات مالی پایه برای کاربران Cyworld Z ارائه می‌کند. یکی از این محصولات دفترچه بانکی برایDotori است که با توجه به مقدار Dotori به کاربران پاداش نیز می‌دهد. Dotori ارز دیجیتال این بانک می باشد.

بانک NH Nonghyup:

این بانک اعلام کرده است بزودی NH Dokdo-verse را که یک کپی متاورسی از جزیرهDokdo است، راه‌اندازی کند. این شرکت قصد دارد مشتریان را به این جزیره نزدیک کند. بازدیدکنندگانDokdo-verse می‌توانند بازی‌هایی مانند ماهی‌گیری و خرید ملک در جزیره انجام دهند. بانک NH Nonghyup به طور فعال جزیرهDokdo را تبلیغ می‌کند،

بانک KB Kookmin:

این بانک اوایل سال جاری امکان استفاده از متاورس را به عنوان یک کانال ارائه خدمات مالی خود آزمایش کرد. KB همچنین گفت که قصد دارد با پلتفرم بازی آنلاینRoblox همکاری کند.

بانک HANA KEB:

این بانک یک کارگروه برای نوآوری دیجیتال ایجاد کرده است که شامل متاورس نیز می‌شود.

https://forkast.news/headlines/metaverse-banks-ibk-kb-kookmin-nh-nonghyup/

*علی فروردین؛ کارشناس ارشد نرم افزار ,دارای ۲۰ سال سابقه فعالیت مستمر در صنعت IT کشور است. وی در حال حاضر بعنوان مشاور در حوزه متاورس , بلاک چین و بانکهای اطلاعاتی مشغول به فعالیت است.