بازار؛ گروه بین الملل: یک مقام بلندپایه کاخ سفید در نشست خبری درباره تحریمهای جدید آمریکا علیه مسکو گفت که ایالات متحده احتمال قطع روسیه از سیستم پرداخت‌های بین‌المللی سوئیفت را رد نکرد. وی افزود: سوئیفت جزو اولین بسته تحریمی نیست که ما وضع کردیم. اما سوئیفت را از گزینه های موجود تحریمی حذف نمی کنیم، بلکه گزینه ای وابسته به اقدام بعدی روسیه باقی خواهد ماند.
در این میان اقدام تنبیهی غرب برای حذف روسیه از پیام‌رسان سوئیفت موضوع جدیدی نیست و تهدید به مسدود کردن دسترسی آن برای اولین بار در سال ۲۰۱۵ صورت گرفت. در مقابل مسکو از جایگزین سوئیفت به نام «سیستم انتقال پیام‌های مالی (SPFS)» پرده برداری کرد، البته هنوز ارتباط گسترده‌ای با موسسات مالی جهانی ندارد.
از سوی دیگر، SPFS بیش از ۴۰۰ کاربر روسی دارد و تا پایان سال ۲۰۲۰ تنها ۲۳ بانک خارجی از ارمنستان، بلاروس، آلمان، قزاقستان، قرقیزستان و سوئیس به جایگزین سوئیفت متصل شدند. در عین حال، می‌توان انتظار داشت کرملین SPFS را در سطح بین‌المللی گسترش دهد و کشورهایی که قصد دارند واردات نفت و گاز طبیعی روسیه را دارند احتمالاً به سیستم معاملات بانکی جدید روسیه خواهند پیوست.
علاوه بر این، با توجه به اینکه بانکهای چینی تاکنون تمایل چندانی به پیوستن به SPFS ندارند، این موضوع نیز جای سوال دارد که آیا روسیه می‌تواند به تجارت معمول خود با چین ادامه دهد، البته بانکهای روسی می‌توانند بخشی از «سیستم پرداخت بین‌بانکی فرامرزی چین (CIPS)»، نسخه چینی سوئیفت شوند که در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد.
در پی گفتگوهای بین ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و شی جین پینگ، همتای چینی وی در ۱۵ دسامبر، کرملین اعلام کرد که روسیه و چین قصد دارند ساختارهای مالی مشترکی را توسعه دهند تا بتوانند روابط اقتصادی خود را به گونه‌ای عمیق‌تر کنند که کشورهای خارجی نتوانند بر آن تأثیر بگذارند.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتا آمریکا در خصوص تبعات اقتصادی جنگ اوکراین پرداخته است که در ادامه می خوانید.
پروفسور ویلیام اورمان بیمن (William O. Beeman) استاد دانشگاه مینه سوتا است. وی همچنین از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم شناسی آمریکا را برعهده داشته است. بیمن پیشتر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه نیز بود. وی دکترای مردم شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد و به خاطر نوشتن چندین جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و غیره بسیار مشهور است.
*بحران اوکراین چه تبعات اقتصادی برای روسیه و اروپا دارد؟ آیا اروپا با مشکل واردات انرژی مواجه نخواهد شد؟
در حال حاضر یک بحران انرژی در اروپا وجود دارد و قیمت فرآورده های نفتی در سراسر جهان در حال افزایش است. نفت بیش از 105 دلار در هر بشکه فروخته می شود. بخشی از این موضوع ربطی به بحران اوکراین ندارد. این مربوط به این است که اوپک قبلا از افزایش تولید نفت خودداری کرده بود تا قیمت‌ها را بالا ببرد. بحران اوکراین تنها به این چرخه تورمی قیمت افزوده است.
*متعاقب بحران اوکراین، آمریکا از احتمال قطع ارتباط روسیه با سوئیفت خبر داد. قطع ارتباط روسیه با سوئیفت چه آثاری بر روابط تجاری روسیه خواهد داشت و تا چه میزان بر اقتصاد این کشور اثرگذار است؟
ایرانیان می توانند عواقب قطع روابط با سوئیفت را درک کنند، زیرا در حال حاضر وضعیت ایران همین است. این بدان معناست که روسیه قادر به انتقال وجوه به خارج از کشور نخواهد بود و نمی‌تواند تجارت خود را با دلار آمریکا انجام دهد، زیرا سیستم سوئیفت ذاتاً از دلار آمریکا به عنوان وسیله مبادله بین‌المللی استفاده می‌کند.
این امر صنعت روسیه از جمله صنعت نفت را فلج می کند و از انتقال پول های خود به خارج از کشور توسط الیگارش های روسی جلوگیری می کند. با این حال، بر تجارت بین المللی که با روسیه و روس ها تجارت می کنند نیز تأثیر منفی می گذارد. ایتالیا نسبت به این تحریم و سایر اقدامات تحریمی ابراز نگرانی کرده است، زیرا روس ها برخی از گسترده ترین مصرف کنندگان کالاهای لوکس ایتالیایی هستند.
*اروپا وارد کننده انرژی از روسیه است. قطع ارتباط روسیه با سوئیفت کشورها اروپایی را برای واردات سوخت از روسیه با مشکل مواجه خواهد ساخت. آیا ممکن است در چنین حالتی آمریکا واردات انرژی اروپا از روسیه را ذیل تحریم قرار ندهد؟
ایالات متحده به همکاری متحدان اروپایی خود در ناتو متکی است تا محدودیت هایی را برای واردات انرژی از روسیه اعمال کند. تا کنون، بزرگترین مصرف کننده فرآورده های نفتی روسیه، آلمان، این موضوع را رعایت کرده است. این برای اقتصاد آلمان مضر است، اما آنها برای نشان دادن نارضایتی خود از اقدامات روسیه مایل به انجام این کار بوده اند.
*روسیه سیستم مالی مستقل از سوئیفت را از سال 2015 به بعد ایجاد کرده است. در این سیستم مالی حدود 20 بانک روسی فعال هستند و به نظر می رسد در حال حاضر حضور بانکهای خارجی در آن نیز به زمان نیار دارد. آیا این سیستم می تواند روابط خارجی روسیه را هموار کند؟
سیستم SPFS هنوز در مراحل اولیه است. ایران برای شرکت در این سیستم دعوت شده بود، اما تاکنون به اندازه کافی برای جبران محدودیت‌هایی که در صورت ممانعت روسیه از استفاده از سیستم سوئیفت اعمال می‌شد، تثبیت نشده است. SPFS فاقد ارتباط معنی دار با سیستم های بانکی خارج از روسیه است.
*آلمان روابط اقتصادی مناسبی با روسیه دارد و مخالف تحریمهای گسترده علیه روسیه است. آیا اروپا در خصوص تحریم روسیه اجماع نظر دارد؟
خیر. کشورهای اروپایی به تجارت با روسیه وابسته هستند. آنها به واردات فرآورده های نفتی ار روسیه وابسته هستند. هیچ اجماع کامل اروپایی در مورد تحریم ها علیه روسیه وجود ندارد. در حال حاضر تبعیت از تحریم ها تا حد زیادی جنبه جدی ندارد (انگلیس از فرود خطوط هوایی روسیه در آنجا جلوگیری می کند) و جزئی است.
برای اینکه روسیه بییشترین تحت تاثیر قرار گیرد طبیعتا تحریمها باید بسیار گسترده تر باشد. تحریم وجوه روسیه توسط ایالات متحده محدود به آن دسته از وجوهی است که در ایالات متحده یا موسسات مالی تحت کنترل ایالات متحده نگهداری می شوند. باز هم، تا حد زیادی جدی نیست و به احتمال زیاد مانع از ادامه تجاوز روسیه نخواهد شد.
من می خواهم یک نکته را اضافه کنم. اگر برجام احیا می‌شد و محدودیت‌های مربوط به انتقال وجوه و فروش نفت ایران برداشته می‌شد، تأثیر فوری بر قیمت‌های جهانی نفت و همچنین کاهش نیروهای تورمی در سراسر جهان خواهد داشت.
همچنین 74 میلیون مصرف کننده ایرانی را به بازار جهانی اضافه می کند که می تواند تا حدی زیان بازار روسیه را جبران کند. برای من سخت است باور کنم که ایالات متحده این عامل بسیار اساسی را در تصمیم گیری برای بازگشت به برجام درک نمی کند و معتقدم شرکای اروپایی در این توافق باید حتما این را درک کنند.
نظر شما