قاچاق گسترده ژل رویال از مرزهای غربی کشور صورت می گیرد

بازار؛ گروه کشاورزی: علیرغم اینکه زنبورعسل دارای تولیدات و فرآورده های بسیاری است اما در ایران غالبا تولید عسل محور کار فعالان این بخش است و فراورده های ارزشمندی همچون «زهر زنبور، بره موم و ژل رویال» تقریبا مغفول مانده است. این در حالی است که بازارهای جهانی غالبا به سمت تولید فراورده های زنبور عسل هدایت شده است که ارزش افزوده بالایی نیز دارد. به طوری که بر اساس گزارشات جهانی منتشر شده در سال ۲۰۲۰ کشور اندونزی بزرگترین صادرات ژل رویال را نسبت به دیگر کشورها داشته است و پس از آن نیز کشورهای مالزی، چین و سنگاپور در جایگاه های بعدی صادرکنندگان برتر دنیا قرار گرفته اند. در راستای بررسی وضعیت صنعت ژل رویال خبرنگار بازار گفتگویی با «محمدرضا کوهی بنیانگذار صنعت ژل رویال کشور» انجام داده است.

بر اساس آخرین آماری که معاونت تولیدات دامی وزارتخانه منتشر کرده در سال ۹۸، مجموعا ۳هزار و ۴۰۰ کیلوگرم ژل رویال در کشور تولید شده و استان خراسان رضوی نیز رتبه اول تولید را داشته است

*در حال حاضر شرایط تولید ژل رویال در کشور چگونه است؟
از لحاظ میزان تولید با توجه به آموزش های که طی یکسال گذشته انجام شده، میزان تولید افزایش یافته منتها به دلیل کرونا ۲ سال است آمار سرشماری از کندوها صورت نمی گیرد و لذا آمار جدید موجود نیست و تنها بر اساس اطلاعاتی که از تولید کننده ها کسب کرده ایم می دانیم که تولید افزایش یافته است.

با این وجود بر اساس آخرین آماری که معاونت تولیدات دامی وزارتخانه منتشر کرده در سال ۹۸، مجموعا ۳هزار و ۴۰۰ کیلوگرم ژل رویال در کشور تولید شده و استان خراسان رضوی نیز رتبه اول تولید را داشته است. از سوی دیگر از نظر رشد ابزارهای تولید ژل رویال، ابزارهای جدیدی به حیطه تولید اضافه نشده است اما ابزارهای قبلی توسعه پیدا کرده است.

*در بحث کیفیت ژل رویال، اصولا چه عواملی موثر است؟
اصولا روشها در کیفیت محصول بسیار موثر است؛ به این معنا که ژل رویال غالبا با یک شاخص سنجیده می شود که این شاخص ۱۰HDA یا همان ۱۰-هیدروکسی دکونوئیک اسید است. این ماده درواقع ماده ای است که در هیچ غذای دیگری تا به حال پیدا نشده است و یک شاخص سنجش کیفیت ژله این ماده است. به این ترتیب که اگر مقدار این ماده در ژله از ۱۰.۴ کمتر باشد ژله ضعیف است. اگر از ۱.۴ تا ۲ درصد باشد ژله کیفیت خوبی دارد. همچنین در صورتی که از ۲ درصد بالاتر باشد ژله جزو موارد عالی قرار می گیرد. بنابراین این شاخص می تواند در روشهای تولید و نحوه های تفاوت ایجاد می کند.

نژاد زنبور و نحوه تولید، دو عامل مهم و موثر در کیفیت ژل رویال تولیدی است

*چه عواملی می تواند موجب شود این شاخص متفاوت باشد؟
|یکی از عوامل های تفاوت در این شاخص «نژاد زنبور» است. به طوری که نژاد زنبور می تواند حتی تا ۴ درصد هم این شاخص را بالا ببرد البته به صورت تصادفی این اتفاق می افتد. در برابر آن در نژادهای اصلاح شده چینی این شاخص به کمتر از ۱.۴ درصد هم می رسد.

عامل دیگر تغییر کیفیت، «نحوه تولید» است؛ یعنی اگر با زنبور جوان پرستار ژل تولید شود با ۱۰HDA بالا است و اگر با زنبور مسن تر تولید شود، ۱۰HDA پایین است. بنابراین این امر کاملا به مدیریت و نحوه کار تولید ژل مرتبط است و می تواند افزایش یا کاهش کیفیت را رقم بزند.

*الان روش های تولید ژل رویال در ایران و دنیا چه تفاوتی دارد؟
روشهایی که در ما کشور پایه گذار کرده ایم و استفاده می شود دقیقا همان روشی است که در کشورهای ژله خیز مخصوصا چین استفاده می شود و اگر از دو تفاوت ابزاری و اصلاحی بگذاریم دقیقا روشها مشابه است.

در واقع از سال ۲۰۱۵ تولید صنعتی ژل رویال در چین شروع شده است و نوع ابزاری که چینی ها به کار می برند متفاوت با ما است. یعنی ابزارهایی دارند که سرعت کار را ۶۳ برابر کار ما می کند. از سوی دیگر چینی ها به عنوان تنها کشور، از اصلاح ملکه برای تولید ژله استفاده کرده اند و ۲۶ سال است توانسته اند به ارقام ملکه های تولید ژله بالایی برسند با این وجود کیفیت تولید پایینی دارند.

*با این تفاسیر تولید ژل رویال در کشور ما سنتی است یا صنعتی است؟
اگر منظور از صنعتی شدن استفاده از روشهای جدید باشد صنعتی هستیم اما اگر منظور استفاده از ابزارالات دقیق الکترونیکی و به روز شده منظور باشد خیر صنعتی نیستیم. بنابراین ما صنعتی هستیم اما جدیدترین ابزار را استفاده نمی کنیم.

ژل رویال تقلبی در بازار به دو نوع تقسیم می شود؛ یک نوع ژله های چینی که به نام ژل ایرانی فروخته می شود و به عبارتی تقلب در کار است و دیگری مخلوط ژله ایرانی با ژل چینی است

*آیا ژل رویال تقلبی هم مانند عسل تقلبی در بازار وجود دارد؟
در ابتدا باید بدانید که چند عامل از جمله شیوع کرونا و همچنین اطلاع رسانی هایی که از طریق رسانه ها صورت می گیرد طی دو سال گذشته موجب افزایش مصرف ژل رویال شده است. بنابراین نیاز در بازار بالا رفته است و هر جا تقاضایی بالا برود قطعا تقلب هایی هم صورت می گیرد. به طوری که الان ژل رویال تقلبی در بازار به دو نوع تقسیم می شود؛ یعنی یک نوع ژله های چینی که به نام ژل ایرانی فروخته می شود و به عبارتی تقلب در کار است و دیگری مخلوط ژله ایرانی با ژل چینی است که باز هم به نام ژل ایرانی فروخته می شود و می توان گفت تقلب صورت می گیرد.

*با توجه به بالا رفتن تقاضا قیمت ژل رویال چند درصد رشد داشته است؟
از بازارهای جهانی چندان اطلاعی ندارم اما در کشور علیرغم اینکه مصرف بالا رفت اما ژل رویال نتواست مشابه دیگر کالاهای غذایی رشد قیمت داشته باشد. یعنی در مقایسه با محصولات لبنی و دیگر مواد غذایی ژل رویال به هیچ وجه نتوانست رشد قیمت داشته باشد.

رشد نکردن قیمت ها و قاچاق ژل رویال اصلی ترین چالش های پیش روی تولیدکنندگان است

*در پروسه تولید ژل رویال تولیدکنندگان اصولا با چه چالشهایی مواجه هستند؟
مانند دیگر بخش های حوزه کشاورزی و دامداری فعالان حوزه تولید ژل رویال کشور نیز با مشکلات و چالش های گوناگونی مواجه هستند و شاید بتوان گفت رشد نکردن قیمت ها یکی از اصلی ترین مشکلات تولیدکنندگان این بخش باشد. از سوی دیگر الان بحث قاچاق ژل رویال بسیار چالش برانگیز شده است. با توجه به اینکه سال ۹۸ واردات ژله ممنوع اما قاچاق به طور بسیار گسترده بخصوص از مرزهای غربی انجام می شود و تحت عنوان ژل رویال اسپانیایی، تایلندی، مالزیایی، چینی و نیوزلندی می آیند اما واقعیت این است که تماما چینی است اما به نام این کشورها در بازار توزیع می شود.