بازار؛ گروه کشاورزی: خرما از محصولات صادراتی است که طی سالهای اخیر به صورت فراورده های مختلف در بازارهای جهانی نیز عرضه می شود و به این ترتیب ارزش افزوده بالایی برای کشورهای صادرکننده ایجاد می کند. با این وجود تولید کنندگان این بخش نیز با چالش های بسیاری مواجه هستند. در راستای بررسی وضعیت بازار خرما و دیگر فراورده های آن خبرنگار بازار گفتگویی با «محمدرضا مرادی»، فعال این بخش انجام داده است.
*در ابتدا کمی در خصوص وضعیت بازار داخلی و خارجی محصول خرما و فرآورده های آن توضیح بدهید.
فعالیت ما غالبا در حوزه تولید و بسته بندی خرما است به طوری که یک کارخانه خرما و فراورده های خرما در جنوب کشور راه اندازی کرده ایم و بیش از ۹۰ مدل بسته بندی خرما و ۳۶ مدل هم فراورده خرما را به بازار عرضه می کنیم.
الان با توجه به اینکه مردم نسبت به خواص خرما آشنایی بیشتری پیدا کرده اند بازار این محصول وضعیت نسبتا خوبی دارد. از سوی دیگر ما فراورده های بسیاری همچون «شیره خرما، قند خرما، پودر، قهوه، دمنوش، سرکه» و دیگر فراورده های خرما را تولید می کنیم چون بازار خواهان چنین محصولاتی است. لذا با توجه به تنوع محصولی که ایجاد شده خرما و فراورده های آن جزئی از سبد غذایی مردم شده است. در بازار صادرات نیز به بلاروس، کانادا، ترکیه، کلیه کشورهای حوزه خلیج فارس، پاکستان و هند صادرات داریم و در راستای پوشش بازار با هر سلیقه ای اقدام به ارائه این محصولات در بسته بندی ها متنوع از یک نفره گرفته تا چند کیلویی کرده ایم.
ایران به دلیل تنوع خرمایی که دارد کشورهای مختلف دنیا را توانسته پوشش بدهد و بازار خوبی را در دنیا کسب کرده است
*نگاه بازارهای صادراتی نسبت به خرمای ایران چگونه است؟
همانطور که می دانید چند هزار نوع خرما در دنیا وجود دارد که مختص یکسری کشورها است مثلا خرمای پیاروم، زاهدی، خاصویی و شاهانی جزو خرماهای مخصوص منطقه ایران است. از سوی دیگر کشورهای مختلف متناسب با نرخ خرما اقدام به خرید می کنند؛ به این معنا که کشورهای فقیر دنیا غالبا خواهان خرماهای ارزان قیمت هستند و کشورهای غنی نیز غالبا خواهان خرماهای باکیفیت تر و گران تر هستند. با این وجود ایران به دلیل تنوع خرمایی که دارد (۲۰۰ الی ۳۰۰ رقم) توانسته است کشورهای مختلف دنیا را پوشش بدهد و بازار خوبی را در دنیا کسب کرده است. به همین دلیل خرمای ایران در دنیا شناخته شده است.
*با توجه به اینکه بحث بسته بندی محصولات ایران غالبا در بازارهای صادراتی قابل قبول نیست، برای اینکه این مشکل را حل کنید از چه تکنولوژی هایی برای بسته بندی استفاده می کنید؟
در بحث صادرات دو مساله موثر است؛ بحث اول کیفیت محصول است دوم جنس یا نوع بسته بندی است. در وهله اول باید محصولی بسته بندی شود که کیفیت خوبی داشته باشد لذا ما در کارخانه خود برای برآوردن این موضوع کار شستشو و خشک کردن خرما را متناسب با تکنولوژی های روز انجام می دهیم.
از سوی دیگر در بحث بسته بندی محصولات کشاورزی، شرکت های ایرانی خوبی طی سالهای اخیر روی کار آمده اند که در زمینه بسته بندی به خوبی فعالیت می کنند. در واقع این شرکت ها با توجه به حضور در نمایشگاه های برتر دنیا دید خوبی نسبت به اهمیت امر بسته بندی پیدا کرده اند و لذا با واردات یکسری دستگاه های خارجی به تکنولوژی که مد نظر ما بود رسیده ایم.
حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد خرمای ایران به صورت فله ای به بازارهای جهانی ارسال می شود
*بحث صادرات فله ای دیگر معضل خرمای ایران محسوب می شود. چند درصد خرمای کشور به صورت فله ای صادر می شود؟
تا جایی که بنده اطلاع دارم حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد خرما به صورت فله ای ارسال می شود. به عنوان مثال خود بنده امسال حدود هزار و ۴۰۰ تن صادرات داشته ام که هزار تن آن فله بوده و ۴۰۰ تن به صورت بسته بندی ارسال می شود. البته مساله اینجا است که کشورهایی مثل هند و پاکستان که عمده صادرات ما به این کشورها است خواهان خرید فله ای هستند. اما کشورهای اروپایی و همچنین اندونزی و مالزی که با آن ها مراوده داریم فقط خرما به صورت بسته بندی شده از ما خریداری می کنند. با این وجود محصول خرما باید به سمت بسته بندی و فرآوری پیش برود و از حالت خام فروشی خارج شود. چون وقتی خرما به صورت فله ای صادر می شود در کشور دیگری بسته بندی می شود و با قیمتی دو برابر مجددا فروخته می شود. به همین دلیل ما واحد بسته بندی را در کنار تولید قرار داده ایم تا در راستای جلوگیری از خام فروشی قدم برداریم.
*امسال کاهش تولید داشته ایم. چقدر از این کاهش تولید متاثر از خشکسالی بوده است؟
البته خشکسالی بر همه مناطق ایران به طور یکسان اثر نگذاشته است و در بحث تولید خرما استان خوزستان غالبا از خشکسالی آسیب دید. اما آنچه باعث شد امسال تاثیر بگذارد شرایط اقلیمی بود؛ یعنی باد و بارندگی به موقع نیامد و باعث شد تولید آسیب ببیند.
وقتی قرار است با کشورهای مطرح در حوزه خرما رقابت کنیم باید دولت در بحث تسهیلات با سود کم کمک کند چون برای بخش تولید تسهیلات ۱۶درصد رقم بالایی است
*در بحث تولید و فرآورری خرما غالبا فعالان این حوزه با چه مشکلات و چالشهایی مواجه هستند؟
برای اینکه در بازارهای صادراتی بتوانیم با کشورهایی مثل عربستان سعودی، مصر، لبنان و دیگر کشورهایی که تولید بالایی دارند رقابت کنیم نیاز به حمایت داریم. به عنوان مثال ما خرما را مستقیم از باغدار خریداری می کنیم و پس از بسته بندی روانه بازار می کنیم که مدیریت این مجموعه مستلزم گرفتن یکسری تسهیلات دولتی است اما تسهیلاتی که به ما ارائه می شود نرخ بهره تا ۲۴ درصد هم برای ما تمام می شود. ما که قرار است با کشورهای نامبرده رقابت کنیم باید دولت در بحث تسهیلات با سود کم کمک کند چون برای بخش تولید تسهیلات ۱۶درصد رقم بالایی است. به عنوان مثال ما الان به امارات صادرات داریم در حالی که عربستان سعودی هم صادرات بالایی به این منطقه دارد اما ایران توانسته بازار این کشور را در دست بگیرد و لذا تنها مستلزم حمایت های دولتی است تا بتوانیم این چنین بازارهایی را حفظ کنیم.
*پیش بینی شما از آینده بازار محصول خرما چیست؟
با توجه به اینکه دید مردم نسبت به خرما تغییر کرده است و می دانند که خرما تنها یک محصول غذایی نیست و در فرهنگ های بسیاری به عنوان یک دارو مصرف می شود بازار خوبی برای این محصول پیش بینی می شود. از سوی دیگر با توجه به اینکه تولیدکنندگان بسیاری در حوزه تولید انواع فراورده های خرما وارد بازار شده اند و محصولات بهداشتی و بسته بندی شده به بازار ارائه می کنند لذا همین تنوع کالا نیز موجب شده این محصول بازار خوبی را داشته باشد.
نظر شما