بازار؛ گروه کشاورزی: یکی از مهمترین تغییراتی که طی دو دهه گذشته در بخش کشاورزی کشور روی داده و هنوز هم ادامه دارد، بحث تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی است که غالبا بخشی از زمین های زراعی کشاورزان به ساخت و ساز ویلا و ملک اختصاص می یابد. این در حالی است که بر اساس «قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها» تغییر کاربری اراضی کشاورزی جرم است و انجام آن شامل مجازات می شود. با این وجود به نظر می رسد این قانون نیز نتوانسته است پیشگیری کننده از تغییر کاربری اراضی کشاورزی باشد. به طوری که قاسم پیشه ور رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور در این خصوص به خبرنگار بازار می گوید: یکی از مشکلات و معضلاتی که در خصوص تغییر کاربری زمین ها در کشور داریم بحث قانونی مسئله است یعنی وقتی صاحب اراضی فوت می کند آن اراضی به تعداد فرزندان متوفی تقسیم می شود و کلیت اراضی دستخوش تغییرات اساسی می شود. یعنی بتدریج از حالت هکتاری خارج می شود و به اصطلاح کاربرد کشاورزی خود را از دست می دهد. این در حالی است که در مورد ارثی مانند «کارخانه یا کامیون» ورثه آن را به چند قسمت تقسیم نمی کنند و خود به خود کامیون باقی می ماند و نهایتا فقط سهم الارث مشخص می شود.
کشاورز وقتی می بیند که حمایت های لازم از سوی مراجع ذیصلاح انجام نمی‌شود اقدام به تغییر کاربری زمین زراعی خود می کند
استان های شمالی؛ رکورد دار بیشترین تغییر کاربری اراضی کشاورزی کشور
پیشه ور می افزاید: اگرچه سامان دادن به وضعیت تغییر کاربری اراضی کشاورزی وظیفه قانون گذار است و و مراجع مربوطه و مجلس باید به یک میثاق ملی در این خصوص با هم برسند اما مساله اصلی اینجا است که به نظر می رسد نمی توان مانعی برای مالک ایجاد کرد. همانطور که در کشت زمین زراعی برای کشاورزان مانعی وجود ندارد و کشاورز هر محصولی که تمایل داشته باشد را می‌تواند کشت کند. یعنی به هیچ وجه تعیین نشده است که به عنوان مثال این زمین صرفا برای کشت گندم است و چیز دیگری نباید در آن کاشت. در بحث تغییر کاربری نیز به نظر می رسد نمی توان مالک را مجبور به انجام یا عدم انجام آن کرد.
او در پاسخ به این سوال که کدام استان در حال حاضر بیشترین رکورد تغییر کاربری را دارد، می گوید: استان های شمالی بیشترین تغییر کاربری را دارند و عمدتاً هم زمین های زراعی در این مناطق تبدیل به ویلا و ملک مسکونی می شود.
پیشه ور تصریح می کند: به نظر بنده کشاورز وقتی می بیند که حمایت های لازم از سوی مراجع ذیصلاح انجام نمی‌شود اقدام به تغییر کاربری زمین زراعی خود می کند.
او ادامه می دهد: همانطور که می دانید کشاورزی را پیش از این بخش خدماتی می‌دانستیم اما الان صنعت محسوب می شود و وقتی کشاورز در این صنعت سرمایه گذاری می کند و انتظار سود دارد، اما می بیند که درآمد حاصله کمتر از هزینه ها است لذا راحت‌ترین کار برای حل شدن مشکلات اقتصادی کشاورز، تغییر کاربری زمین و پلاک بندی های کوچکتر است.
اثرات این تغییر کاربری اراضی کشاورزی این است که چند سال دیگر تولید نخواهیم داشت و زمین ها ابعاد اقتصادی خود را از دست می دهد
سرعت تغییر کاربری اراضی کشاورزی بسیار بیشتر از سرعت تصمیمات دولت برای اقتصادی کردن کشاورزی در جهت ممانعت از تغییر کاربری است
پیشه ور اذعان می دارد: لذا دولت باید در این زمینه ورود کند تا کشاورزی اقتصادی شود و ضمن ارائه تسهیلات و یارانه به این بخش، هزینه های تولید کاهش داده شود.
او خاطر نشان می کند: دولت اخیرا اقداماتی در این زمینه انجام داده است اما مساله اساسی اینجا است که سرعت تغییر کاربری که الان اتفاق می افتد به مراتب بیشتر از تصمیمات دولت برای اقتصادی کردن کشاورزی است. لذا دولت باید به اصطلاح دست بجنباند چون وقتی اتفاقی در جایی رخ می دهد سالها بعد اثرات آن نمایان می شود.
پیشه ور ادامه می دهد: به این معنا که اثرات این تغییر کاربری اراضی کشاورزی این است که چند سال دیگر تولید نخواهیم داشت و زمین ها ابعاد اقتصادی خود را از دست می دهد و لذا برای کشاورز صرف ندارد که از تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز استفاده کند و به تبع با کاهش تولید مواجه خواهیم شد.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور می گوید: از سوی دیگر وقتی که زمین کوچک می شود نمی توان روی آن سرمایه‌گذاری کلان انجام داد.
کشاورز چون نمی‌تواند مشکلات اقتصادی را از طریق کشت و تولید حل کند لذا ترجیح می دهد که بخشی از زمین را بفروشد و یا تغییر کاربری بدهد و مشکل خود را حل کند
برخلاف تمام دنیا سطح زیر کشت کشاورزی در ایران در حال کاهش است
او می گوید: یک مساله نگران کننده در مورد بخش کشاورزی کشور این است که بر خلاف تمام دنیا که سطح زیر کشت در حال افزایش یافتن است در ایران کاملا برعکس است و از یک دهه قبل سطح زیر کشت کشاورزی در حال کاهش یافتن است.
پیشه ور در پاسخ به این سوال که دقیقا از چه زمانی کاهش سطح زیر کشت در ایران رخ داده است می گوید: می توان گفت از زمانی که کشاورزان متوجه شدند که کشاورزی دیگر ابعاد اقتصادی ندارد و دنبال خدمات رفتند؛ یعنی کشاورز اگر امروز زمین خود را بفروشد و آن را در بانک بگذارد ۱۸درصد به آن سود تعلق می‌گیرد اما در مزرعه ای که فعالیت می کند همواره زیان ده است در حالی که استرس خسارت دیدن را دارد.
او ادامه می دهد: این در شرایطی است که همانطور که می دانید صندوق بیمه‌ای کشاورزی بسیاری از محصولات کشاورزی را پوشش مناسب نمی دهد و یا اگر پوشش می دهد بسیار ناچیز است.
پیشه ور می گوید: علاوه بر این وقتی که محصول کشاورزی وارد بازار می شود برای خرید محصول کشاورز حمایتی از آن نمی شود و اگر قراردادی هم بسته شود پول آنچنانی دست کشاورزان را نمی گیرد. در حالی که شاهد هستیم تورم به صورت افسار گریخته جلو می‌رود.
او می افزاید: با توجه به تمام موارد نامبرده شاهد هستیم که کشاورز ترجیح می‌دهد مشکل اقتصادی خود را به نحوی که خود می داند حل کند که غالباً چون نمی‌تواند مشکلات اقتصادی را از طریق تولید و کشاورزی حل کند لذا ترجیح می دهد که بخشی از زمین خود را بفروشد و یا تغییر کاربری بدهد و مشکل خود را حل کند.
اگرچه تا پیش از این جنگ نظامی همیشه مطرح بوده است اما الان جنگ غذایی مطرح است و تنها ایران درگیر این مسئله نیست بلکه به صورت جهانی است
دنیا درگیر جنگ غذایی خواهد شد؛ اقدامات پیشگیرانه ضروری است
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور همچنین در پاسخ به این سوال که این تغییر کاربری ها و کاهش سطح زیر کشت چه تبعاتی در پی خواهد داشت، می گوید: قطعا با این رویه به سمت آینده خوبی پیش نمی رویم چرا که الان یکی از بحث‌های ما حکمرانی آب است؛ کشاورز دو منبع دارد یکی آب و دیگری خاک و همان طور که می‌دانید خاک همان زمینی است که به این نحو که اعلام شد در حال از بین رفتن است و در مورد آب نیز کاهش نزولات و بحران آب داریم.
او ادامه می دهد: بنابراین در حالی که زمینها در حال کاهش و نابودی است کشاورز اگر نتواند آب لازم را برای مزارع خود تامین کند و مدیریت آب کند قطعاً به تدریج روستا را ترک می‌کند و شهرنشین می‌شود. به این ترتیب بحث به خطر افتادن امنیت غذایی پیش می آید.
پیشه ور می گوید: مساله حیاتی این است که اگرچه تا پیش از این جنگ نظامی همیشه مطرح بوده است اما الان جنگ غذایی مطرح است و تنها ایران درگیر این مسئله نیست بلکه به صورت جهانی است. بنابراین دولتها باید سعی کنند حداقل وقوع آن را به تعویق بیندازند.
نظر شما