بازار؛ گروه آب و انرژی: سیستان و بلوچستان فقیرترین استان از نظر منابع مالی است. خشکسالی های پی در پی و کمبود منابع آبی بسیاری از روستاهای این استان را خالی از سکنه کرده است. تامین آب در این استان در شرایطی به بهای دادن جان تمام می شود که معاون وزیر صمت می گوید حجم زیادی از آب های کارستی این استان در حال مهاجرت به پاکستان است. به گفته علیرضا شهیدی، به فاصله ۵ کیلومتر از مرز ایران، پاکستانی ها با تکیه بر آب هایی که منبع اصلی آن ایران است تفرجگاه و پارک آبی ایجاد کرده اند. مشهد دیگر شهری است که قرار بوده بخشی از تامین آبش از محل آب های کارستی انجام شود. اما معلوم نیست که چرا چندان به مذاق برخی از مسئولین خوش نمی آید.
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در بخش دیگری از سخنان خود درباره وقوع زلزله در تهران، گفت: دیر یا زود در تهران وقوع زلزله را شاهد خواهیم بود. اما اینکه این زلزله کدام مناطق استان تهران را بیشتر تخریب می کنند کاملا به استحکام ساختمان و میزان رعایت اصول مهندسی دارد. این طور نیست که بگوییم فلان منطقه روی گسل بوده و احتمالا آسیب شدیدی را می بیند. او البته تاکید می کند: به دلیل بی توجهی به استانداردهای ایمنی در صورت وقوع زلزله تخریب بالایی را در تهران خواهیم داشت. بخش دوم گفتگوی خبرگزاری بازار باعلیرضا شهیدی معاون وزیر صمت و رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی را در ادامه می خوانید:
بررسی های انجام شده از وجود آب کارستی در ۳۰ تا ۳۵ درصد از مساحت کشور خبر می دهد. جالب است که بدانید در کل دنیا از آن به عنوان یک آب شرب با کیفیت استفاده می شود. متاسفانه ما از ظرفیت موجود در کشور استفاده نمی کنیم
*از مدت ها پیش سازمان زمین شناسایی مطالعه درمورد آب های غیر متعارف مثل کارست را شروع کرده است. این مطالعات حالا به کجا رسیده و چند درصد آب کشور را می توان از این طریق تامین کرد؟
شناسایی آب های کارستی بر عهده سازمان زمین شناسی است. در مقیاس ملی نقشه پتانسیل آب های کارستی را تهیه کردیم. بررسی های انجام شده از وجود آب کارستی در ۳۰ تا ۳۵ درصد از مساحت کشور خبر می دهد. جالب است که بدانید در کل دنیا از آن به عنوان یک آب شرب با کیفیت استفاده می شود.
*چرا با وجود کیفیت بالایی که آب های کارستی دارد، دولت ها روی آن تمرکز نمی کنند و از آن به عنوان یکی از راه حل های مقابله با کم آبی یاد نمی کنند؟
آب های کارستی یک مزیت مهم نسبت به آب های آبرفتی دارد و آن تجدید پذیر بودن آن است. به عبارت دیگر در سال هایی که بارندگی در کشور وجود دارد آب کارکس ها غنی تر می شود. در حالیکه برداشت بیش از اندازه از آب دشت ها حتی در ترسالی ها باعث افزایش فرونشست و از بین رفتن آب خوان می شود. اما در آب های کارستی هیچ گاه مخزن از بین نمی رود. هر وقت بارندگی بیشتر باشد، آب بیشتری دارد و وقتی بارندگی کمتر باشد، آب کمتری دارد.
*کدام شهرهای ایران قابلیت استفاده از آب های کارکس را دارند؟
شهرهایی که تامین بخشی از آب از طریق چشمه ها صورت می گیرد. شهر شیراز از دیرباز از پتانسیل آب کارستی استفاده می‌کرده و در طبس، اصفهان و برخی دیگر از نقاط کشور نیز سابقه استفاده از این نوع آب وجود دارد.
نزدیک به ۲۵ درصد جمعیت جهان و بیش از نیمی از کشورهای اروپایی تامین آب خود را از آب کارستی انجام می‌دهند. ما هم پتانسیل خیلی بالایی در حوزه آب کارستی داریم اما زیرساخت های لازم برای استفاده از این پتانسیل را نداریم
*آیا آب های کارستی محدود به ایران می شود؟
در همه جای جهان پتانسیل آب کارستی وجود دارد، به‌طوری که نزدیک به ۲۵ درصد جمعیت جهان و بیش از نیمی از کشورهای اروپایی تامین آب خود را از آب کارستی انجام می‌دهند. ما هم پتانسیل خیلی بالایی در حوزه آب کارستی داریم اما زیرساخت های لازم برای استفاده از ای پتانسیل را نداریم. همین مساله موجب شده که بخش عمده ای از ظرفیت آب های کارستی ما روانه رودخانه ها، دریاها شده و بخشی هم تبخیر شوند.
*چطور می شود در شرایطی که کشور با بحران شدیدی آبی دارد، به چنین منبعی بی توجه بود؟
آب های کارکس بیشتر در مکان هایی است که فاصله زیادی با شهرها دارند. ضمن اینکه آب های کارستی آب قابل اطمینانی نیست چرا که وابستگی بسیار شدیدی به میزان بارندگی دارد. یعنی نمی توان آن را به عنوان منبع اصلی تامین آب دانست و صرفا به آن اتکا کرد. خوانسار در اصفهان یک چشمه کارستی بزرگ دارد. برخی از سال های این چشمه به طور کامل خشک می شود و باید در کنار آب های متعارف از آن استفاده کرد. اما کیفیت آب های کارستی فوق العاده بوده و نباید از آن برای صنعت و کشاورزی استفاده کرد.
سازمان زمین شناسی یک پروژه را در در کوه های کپه داغ خراسان رضوی و شمالی برای تامین بخشی از آب شرب مشهد شروع کرد. اتفاقا پیشرفت خوبی هم داشت اما بنا به دلایلی از آن استقبال نشد. در بسیاری از از شهرهای کشور پتانسیل استفاده از آب های کارستی را داریم که یکی از آنها منطقه سراوان سیستان و بلوجستان است. منتهی به دلیل شیبی که سنگ ها و خاک ها در آن منطقه دارند، آب کارستی ما در حال مهاجرت به خارج از کشور است. به عنوان مثال پاکستان با فاصله ۵ کیلومتری از مرز از آب کارستی که منشا آن ایران بوده استفاده کرده و در آن جا تفرج گاه ایجاد کرده اند و پارک های آبی ساخته اند. بخشی از آب شرب خود و حتی نیازهای حوزه کشاورزی خود را از این محل تامین می کنند. این در حالی است که مردم استان سیستان و بلوچستان ما با بحران شدید آبی دست و پنجه نرم می کنند و مردمان برخی از مناطق ناچارند از هوتک ها استفاده کنند.
آب کارستی منطقه سراوان سیستان و بلوچستان در حال مهاجرت به خارج از کشور است. پاکستان با فاصله ۵ کیلومتری از مرز، از آب کارستی که منشا آن ایران بوده استفاده کرده و در آن جا تفرج گاه ایجاد کرده اند و پارک های آبی ساخته اند در حالیکه مردم این استان در تامین آب برای شرب هم مشکل دارند
*چطور می توان جلوی مهاجرت آب های کارستی به پاکستان را گرفت؟
ما می توانیم با تغییر برخی از مجوزها خودمان از این ظرفیت استفاده کنیم. متاسفانه در برخی از موارد سازمان های آب منطقه ای ما سخت گیری بی دلیلی دارند. ما خیلی راحت می توانیم با زدن چاه مانع مهاجرت آب به خارج از کشور شویم.
*ادعاهای زیادی درباره احتمال وقوع زلزله در تهران مطرح می شود. آیا اینکه گفته می شود دیر یا زود زلزله ای در تهران اتفاق می افتد درست است؟
برخی از شواهد تایید می کند که در گذشته زلزله در تهران رخ داده و دوباره این اتفاق خواهد افتاد. ما یک سری گسل های جنبا مثل اوشان فشم داریم که از شمال تهران عبور می کنند. گسل هایی که در تهران وجود دارند همگی جنبندگی دارند. اما اینکه تاریخ دقیقی را برای آن مشخص کنیم، شدنی نیست. اما اینگونه هم نیست که بگوییم که به هیچ عنوان در تهران زلزله ای رخ نخواهد داد.
گسل هایی که در تهران وجود دارند همگی جنبندگی دارند و دیر یا زود زلزله اتفاق خواهد افتاد. اما اینکه تاریخ دقیقی را برای آن مشخص کنیم، شدنی نیست
*در صورت وقوع زلزله کدام مناطق آسیب بیشتری را خواهند دید؟
در تهران یک فرصت تاریخی خوب را از دست دادیم. خیلی از مناطق دارای بافت فرسوده تهران در ۲۰ سال گذشته نوسازی شده است. اما از آنجاییکه که هیچ نظارتی روی کیفیت ساخت و سازها نداشته ایم. اکثر ساختمان هایی که در تهران ساخته می شود استحکام لازم را ندارند.
اگر در تهران زلزله رخ بدهد کل تهران را تحت تاثیر قرار می دهد. اینگونه نیست که بگوییم فلان منطقه آسیب بیشتری می بیند و فلان منطقه کمتر. اما به طور قطع ساختمان هایی که استحکام بالاتری دارند، مقاومت بیشتری هم خواهند داشت و آسیب کمتری خواهند دید. برخلاف آنچه که برخی ادعا می کنند، اینطور نیست که در صورت وقوع زلزله همه جای تهران نابود شود.
*آیا در ایجاد شهرهای جدید و ساخت و سازها در تعداد بالا از نظر سازمان هم استفاده می شود؟
ما نقشه های زمین شناسی را تهیه می کنیم که پایه همه پروژه های عمرانی است. هر کاری که می خواهد انجام شود باید از نقشه های سازمان زمین شناسی استفاده کنند. اما اینگونه نیست که برای ایجاد یک شهر جدید یا شروع ساخت و ساز در یک منطقه از ما به صورت مستقیم استعلام بگیرند. ما در کمربند زلزله خیز دنیا قرار داریم . ۹۰ درصد شهرها و روستاهای ما در معرض خطر زمین لرزه قرار دارند.
نظر شما