بازار؛ گروه کشاورزی: تولید کود ورمی کمپوست طی سالهای اخیر در صنعت کشاورزی کشور رونق یافته است و تولیدکنندگان بسیاری در این حوزه مشغول هستند. اگرچه هر آن چیزی که قابلیت پوسیده شدن و همچنین خورده شدن توسط کرم را دارد می تواند به عنوان پایه برای تولید ورمی کمپوست استفاده شود اما کود دامی رایج ترین پایه محسوب می شود چون به صورت انبوه در دسترس است. با این وجود کارشناسان معتقدند: حجم عظیمی از محصولاتی که به عنوان ورمی کمپوست در بازار عرضه می شود کیفیت لازم را ندارد و به تبع نمی تواند کارایی که انتظار می رود را در صنعت داشته باشد.
حمیدرضا گندمکار زاده یکی از تولید کنندگان ورمی کمپوست است که با چند مجموعه شراکت و همکاری دارد و در این بخش فعالیت می کند و کود ورمی کمپوستی تولید می کند که به گفته خود، متمایز از دیگر محصولات مشابه در بازار است. در راستای بررسی این تفاوت ها خبرنگار بازار گفتگویی با وی انجام داده است که در ادامه می خوانید.
*ورمی کمپوست تولیدی شما چه ویژگی دارد که آن را نسبت به دیگر تولیدات مشابه در بازار متمایز می دانید؟
ورمی کمپوست تولیدی ما به هیچ وجه شبیه به ورمی کمپوست های موجود در بازار نیست چون نحوه تولید ما متفاوت است؛ یعنی در تولید ورمی کمپوست های موجود در بازار غالبا نحوه تولید به این صورت است که کود دامی را در محلی می ریزند و کرم به آن اضافه می کنند و حدود ۳ماه آن را می گذارند تا تبدیل به ورمی کمپوست شود اما از این طریق بیشتر تبدیل به «کمپوست» می شود نه ورمی کمپوست؛ یعنی بر اساس آبیاری و آفتاب زیاد کود دامی تبدیل به کمپوست می شود. اما بحث ما در این مجموعه، تولید ورمی کمپوست است یعنی تبدیل شدن کود دامی یا هر چیز دیگری مانند پوست میوه پوسیده، به عنوان پایه تولید به ورمی کمپوست است. مساله مهم این است که ورمی کپوست واقعی در حقیقت «ورمی» ای است که تبدیل شده باشد به این معنا که از داخل روده کرم گذشته باشد و دقیقا فضله کِرمی باشد که استفاده کرده ایم.
میزان کرم با میزان بستری که کرم در آن ریخته می شود، در زمان آماده شدن ورمی کمپوست و تبدیل آن ماده اولیه نقش حیاتی دارد
*عامل اصلی موثر در تولید ورمی کمپوست واقعی، چه عواملی است؟
میزان کرم با میزان بستری که کرم در آن ریخته می شود، در زمان آماده شدن ورمی کمپوست و تبدیل آن ماده اولیه نقش حیاتی دارد. به عبارت دیگر این نسبت بسیار مهم است که متاسفانه هر تولید کننده ای آن را رعایت نمی کند. با این وجود ما سعی داریم نسبت کرمی به بستری که استفاده می کنیم بیشتر باشد تا درصد تبدیل بالا برود. الان یکی از مشکلاتی که غالبا نشاء کاران کشور دارند این است که «ورمی» استفاده می کنند اما به اصطلاح سوزندگی دارد. در حالی که اگر در ورمِی اصل مستقیما و بدون هیچ ترکیبی بذر کاشته شود، بهترین بستر برای کشت است.
*مگر تولید ورمی کمپوست استاندارد تعریف شده ای ندارد؟
مشکل دقیقا همین است که تولید این محصول استاندارد مشخصی ندارد. به همین دلیل ما انواع و اقسام نشاء، گل های آپارتمانی و غیره را با استفاده از ورمی کمپوست کشت کرده ایم و نتیجه گرفته ایم تا نشان دهیم ورمی کمپوست استاندارد در تمام گیاهان اثر مثبت دارد. البته در این تولیدات صد درصد ورمی کمپوست استفاده نمی کنیم بلکه با دیگر محصولات مثل ماسه و کوکوپیت ترکیب و سپس استفاده می کنیم.
غالب تولید کنندگان با ۳۰ درصد تبدیل شده مدعی هستند که ورمی کمپوست تولید کرده اند در حالیکه ورمی کمپوست استاندارد بالای ۹۵ درصد تبدیل است
*درست است که استاندارد مشخصی در تولید وجود ندارد اما شما به عنوان کارشناس این حوزه، ورمی کمپوست را با چه درصد تبدیلی، ورمی کمپوست استاندارد می نامید؟
ورمی کمپوست باید بالای ۹۵ درصد تبدیل شده باشد که بتوان آن را ورمی کمپوست واقعی نامید. اما غالب تولید کنندگان با ۳۰ درصد تبدیل مدعی هستند که ورمی کمپوست تولید کرده اند! یعنی در ۱۰ تن کود حیوانی ۱۰۰ کیلو گرم کِرم می ریزد! با این شرایط حتی اگر یکسال کرم ها در کود بمانند نمی تواند این حجم از کود را بخورد یعنی تطابق ندارد.
بسیاری از تولیدکنندگان دانش تولید ورمی کمپوست را ندارند و تناسب بین میزان کِرم و بستر را رعایت نمی کنند پس کود استانداردی به دست نمی آورند
*علت رعایت نکردن تناسب مورد نظر چیست؟ آیا به دلیل گرانی کرم است یا دانش تولید ورمی کمپوست را نداریم؟
بحث همان نداشتن دانش است. الان ما در بسته بندی های کوچک به ازای هر ۱۰ کیلوگرم کود ۳ کیلوگرم کرم اضافه می کنیم و در فصل های مختلف و نوع کود این تناسب را تغییر می دهیم. با این وجود فرمول کلی ما این است که غذا را کمتر می کنیم و مصرف کننده را بیشتر می کنیم تا به این ترتیب درگیری بین کرم ها بالا برود و به اصطلاح برای غذا حریص شود. اما غالبا تولیدکنندگان این اصل را نمی دانند و آن را رعایت نمی کنند.
به عبارت دیگر وقتی در سبدهای کوچک ورمی کمپوست تولید می کنیم از نظر توناژ کاهش داریم چون از ۱۰۰ درصد بستری که به کرم می دهیم ۴۰ درصد آن به اصطلاح تمام می شود؛ یعنی از هر ۱۰ کیلوگرم کود ۴ کیلوی آن مصرف می شود. پس وقتی از ۱۰ تن پایه کودی تولید کننده ۹ تن ورمی می گیرد نشان می دهد تناسب ها درست نبوده است. حتی ما برآورد کرده ایم که تا ۵۰درصد از ماده اولیه سوخت می شود و این به معنای هزینه بر بودن پروسه تولید ورمی کمپوستِ باکیفیت نیز است.
*اینکه برخی ورمی کپوست با تناسب نامشخص تولید می کنند تخلف محسوب می شود؟
چون هیچ قانونی برای تولید این محصول وجود ندارد لذا قانون بازدارنده ای هم نیست و به تبع جزو تخلفات ثبت نمی شود.
برخلاف تصور کشاورزان، کِرم دندان ندارد و در صورت استفاده از ورمی کمپوست ریشه گیاهان خورده نمی شود
*یکی از مشکلات و گلایه های کشاورزان در استفاده از ورمی کمپوست این است که کِرم ریشه گیاه را می خورد. این حرف چقدر صحت دارد؟
مساله اینجا است که کرم نه چشم دارد نه دندان پس این حرف کاملا اشتباه است. به عبارت دیگر کرم به هیچ وجه خورنده موجود زنده نیست بلکه محصولی که در حالی تبدیل شدن است را می خورد و باقی مانده آن تبدیل به ورمی کمپوست می شود.
*به طور کلی تحلیل شما از وضعیت تولید ورمی کمپوست در کشور چیست؟
وضعیت تولید الان به شدت خراب است و در حق ورمی کمپوست اجحاف شده است، چون با تولید ورمی کمپوست بی کیفیت ذهنیت ها خراب شده است. اما آنچه که می تواند وضعیت را بهتر کند آگاهی یافتن زارعان و کشاورزان نسبت به ورمی کمپوست اصل و استاندارد است. در حقیقت زارع باید بداند که یکی از نشانه های ورمی کمپوست باکیفیت و استاندارد «بی بو» بودن آن است. نشانه دیگر آن این است که فضله کرم هم مثل موش آب را از خود رد می کند. یعنی کرم دور فضله یک غشاء ایجاد می کند که باعث می شود آب روی ورمی کمپوست نماند، به همین دلیل در بستر خاک می توان از آن استفاده کرد.
تهیه ورمی اصلی ترین چالش در تولید کود ورمی کمپوست است چون پسماند گاوداری های صنعتی شور است و پسماند گاوداری های سنتی نیز چندان در دسترس نیست
*با این تفاسیر در پروسه تولید ورمی کمپوست تولیدکنندگان غالبا با چه چالشهایی مواجه هستند؟
همانطور که می دانید پایه اصلی تمام تولیدات ما «ورمی» است و مهمترین چالش ما تهیه مواد اولیه است. چون در گاوداری های صنعتی برای اینکه شیر گاو شیری بیشتر شود به آب نمک بیشتری اضافه می کنند و این شوری جزوی از پسماند گاو می شود و لذا کیفیت لازم را ندارد. پس پسماند گاوداری های سنتی بهترین و مناسب ترین پایه برای تزریق کرم است. اما متاسفانه کم است و لذا تولیدکننده ورمی کمپوست باید از تولیدات گاوداری صنعتی استفاده کند و به اصطلاح آن را بشوید تا کرم بتواند از آن تغذیه کند و این خود چالش بزرگی است.
نظر شما