صدمه اساسی به زنجیره های تأمین مواد غذایی در کشورهای متعدد

فاطمه محمدی پور؛ خبرگزاری بازار – سایت تحلیلی نشنال اینترست اخیرا مقاله ای با عنوان «آسیب ویروس کرونا به زنجیره های تأمین مواد غذایی جهانی» منتشر نموده که ترجمه متن کامل آن پیش روی شماست.

درست همانطور که COVID-۱۹ باعث آشفتگی در بازارهای مالی و انرژی جهان شده است ، با تلاش کشورها به منظور تکمیل منابع داخلی خود ، این بیماری همه گیر بر بازار جهانی مواد غذایی نیز تأثیر می گذارد. تلاش واردکنندگان مواد غذایی برای افزایش ذخایر خود و صادرکنندگان مواد غذایی برای محدود کردن میزان صادرات ، تاکنون قیمت مواد غذایی اصلی مانند گندم و برنج افزایش یافته است. با این وجود ،  بعید به نظر می رسد که شیوع ویروس کرونا در کوتاه مدت منجر به بروز فوریت های امنیتی غذایی  شود ، زیرا بسیاری از کشورها برای تضمین دسترسی به مواد غذایی و تنظیم قیمت آن اقدام می کنند. بازارهای جهانی مواد غذایی نیز اکنون وضعیت خوبی دارد اما نابرابری عرضه و تقاضا  در سایر مناطق جهان می تواند بحران گرسنگی ایجاد نماید.

رقابت برای تضمین دسترسی و توان مالی

کشورها در پاسخ به بحران COVID-۱۹ تغییرات مختلفی در سیاست های صادراتی خود ایجاد کرده اند که منجر به ایجاد اختلال محدود در قیمت و عرضه مواد غذایی شده است. در بیشتر مناطق ، این اختلالات در کوتاه مدت منجر به کمبود قابل توجهی نخواهد شد.

ویتنام: هر چند ویتنام به صادرات برنج ادامه داده اما اعطای مجوزهای صادرات جدید را از تاریخ ۲۴ مارس به طور موقت متوقف کرده است و این مسئله منجر به سردرگمی اولیه شده است.

چین: گرچه چین وارد کننده مواد غذایی خالص است و ذخایر زیادی در انبار دارد ، دولت خرید محصولات برنج داخلی را افزایش داده است.

روسیه: روسیه از ۲۳ مارس به طور موقت صادرات غلات را به حالت تعلیق درآورده و تعلیق های طولانی تر صادرات مواد غذایی روسیه به دلیل موقعیت این کشور به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان غلات در جهان ، می تواند منجر به اختلالات شدید شود. چندین کشور از جمله ترکیه و مصر تقریباً نیمی از واردات غلات سالانه خود را از روسیه وارد می کنند.

کشورهای ضعیف با مسئله امنیت غذایی مواجه خواهند شد

برای کشورهایی به خصوص ضعیف که دارای ذخایر مالی محدود و چالش های امنیتی غذایی از قبل هستند ،  در صورت گسترش اختلالات COVID-۱۹ در تابستان ، این وضعیت می تواند نگران کننده باشد. برخی از این کشورها - از جمله زیمبابوه ، ونزوئلا و موریتانی - در حال حاضر برای تأمین نیازهای غذایی در شرایط عادی تلاش می کنند.

افزایش قیمت و محدودیت در عرضه می تواند به سرعت منجر به کمبود شدید مواد غذایی در این مناطق شود. برای زیمبابوه که از ابتدای بحران ارزی خود در اوایل سال ۲۰۱۹ در آستانه بحران مواد غذایی قرار گرفته است ، اوضاع به شدت تاریک است.

در آسیای میانه ، کاهش چشمگیر صادرات مواد غذایی قزاقستان می تواند باعث نابرابری کوتاه مدت بین عرضه و تقاضای منطقه ای شود که منجر به اضطراری های موضعی امنیت غذایی خواهد شد. وزارت تجارت قزاقستان از تاریخ ۲۲ مارس صادرات محصولات غذایی ضروری را به حالت تعلیق درآورده است. در حالیکه قزاقستان ممکن است بازیگری مهم در مقیاس جهانی نباشد ، این کشور مقدار زیادی از محصولات غذایی مصرفی منطقه ای را تولید می کند. در سراسر آسیای میانه ، کشورهایی مانند ازبکستان و تاجیکستان تقریباً ۹۵ درصد از غلات مورد نیاز خود را از قزاقستان وارد می کنند. قزاقستان علاوه بر تعلیق صادرات خود ، کلیه عوارض را از واردات مواد غذایی حذف کرده است. میزان وابستگی بسیار بالا در این منطقه می تواند دسترسی کشورهای تأثیرگذار برای منابع جایگزین را دشوار کند.

امارات متحده عربی در حال حاضر بین ۸۰ تا ۹۰ درصد مواد غذایی خود را از خارج وارد می کند ، که به خودی خود نشان دهنده آسیب پذیری قابل توجهی در زنجیره تأمین است. اما این کشور با تنوع بخشیدن به تأمین کنندگان مواد غذایی خود، ایجاد ذخایر استراتژیک که می تواند مصرف تا شش ماه را تحت پوشش خود قرار دهد و با سرمایه گذاری مستقیم در توسعه کشاورزی خارجی که دسترسی انحصاری به آنها ارائه می دهد ، پیامدهای این امر را کاهش داده است.

با توجه به اینکه این کشورها به تازگی تحت تأثیر پیامدهای COVID-۱۹ قرار گرفته اند ، خطرات ناشی از کمبودهای موضعی قابل توجه هستند. با این حال ، برخی از کشورها که  کاملاً به واردات مواد غذایی وابسته هستند ، مواد غذایی مورد نیاز خود برای مدتی کوتاه را انبار نموده اند.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که به دلیل قلمرو کویری و خشکشان، تولید مواد غذایی داخلی کمی دارند ، به لطف ثروت و دوراندیشی رهبرانشان، در کوتاه مدت با خطر اندکی روبرو می شوند. به عنوان مثال امارات متحده عربی در حال حاضر بین ۸۰ تا ۹۰ درصد مواد غذایی خود را از خارج وارد می کند ، که به خودی خود نشان دهنده آسیب پذیری قابل توجهی در زنجیره تأمین است. اما این کشور با تنوع بخشیدن به تأمین کنندگان مواد غذایی خود، ایجاد ذخایر استراتژیک که می تواند مصرف تا شش ماه را تحت پوشش خود قرار دهد و با سرمایه گذاری مستقیم در توسعه کشاورزی خارجی که دسترسی انحصاری به آنها ارائه می دهد ، پیامدهای این امر را کاهش داده است.

سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز رویکردهای مشابهی داشته اند و آنها با اختلالاتی چند ماهه در بازار جهانی غذا مشکلی نخواهند داشت.

چالش های زنجیره تامین

در دسترس بودن جهانی محصولات غذایی تحت تاثیر ظرفیت محدود برای حمل و نقل این کالاها نیز قرار می گیرد. کشتی های تجاری از تأخیرهای گسترده رنج می برند ، زیرا مجبور هستند برای محدود کردن شیوع COVID-۱۹ روشهای مختلفی را در کشورهای مختلف رعایت کنند که شامل استفاده مجدد از بنادر دیگر ، تأخیر در ترخیص یا پرداخت و حتی روش های ضد عفونی است.

حمل و نقل و ظرفیت کانتینرها در نهایت با از بین رفتن تأخیرات اصلاح خواهد شد ، اما در حال حاضر  اقدامات علیه گسترش COVID-۱۹ برای محدود کردن این ظرفیت در مقیاس جهانی ادامه خواهد یافت. گفته می شود ، جدول زمانی دقیق برای اتمام محدودیت های تجارت جهانی مواد غذایی هنوز مشخص است و بحران COVID-۱۹ همچنان ادامه دارد  و همچنین محدودیت های تجارت در پاسخ به آن ،خطر اضطراری های موضعی امنیت غذایی را افزایش می دهد.  در بدترین حالت که ویروس در فصل تابستان  ادامه یابد و نابرابری عرضه ، تقاضا و محدودیت ظرفیت حمل و نقل وجود داشته باشد، این وضعیت می تواند منجر به کمبودهای قابل توجهی در سراسر کشورهای وابسته به واردات شود. با این وجود  احتمال وقوع این بحران در چند ماه ادامه خواهد داشت و فشار عرضه جهانی از طریق افزایش هزینه های محصولات غذایی بیشتر ظاهر می شود.