بازار؛ گروه استانها: برنامه‌ریزی نامناسب در تجارت زعفران کفه رقبای خراسان رضوی در داخل و خارج از کشور را سنگین‌تر کرده و کار را برای فعالان این بخش دشوارتر از گذشته کرده است که اگر چاره‌ای برای آن نیندیشیم شاید دیگر نتوان زعفران را یک محصول انحصاری برای تجارت خارجی خراسان رضوی دانست.
زعفران نخستین محصول صادراتی خراسان رضوی است که سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی چه در بخش تولید و چه در بخش تجارت آن انجام‌گرفته اما خروجی این سرمایه‌گذاری به دلایل مختلف رضایت فعالان حوزه زعفران را جلب نکرده است.
ارزش صادرات زعفران ایران نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار است که سهم بالایی از این گردش مالی و حدود ۴۰ درصد مربوط به فرآوری آن می‌شود، مناطق تولید عمده زعفران نیز در ایران استان‌های خراسان رضوی و خراسان جنوبی هستند.
در همین راستا با غلامرضا میری نائب رئیس انجمن شورای ملی زعفران ایران موانع بر سر راه صادرات این محصول را مورد واکاوی قراردادیم که در ذیل می‌خوانید.
* میزان صادرات زعفران نسبت به سال گذشته افزایش داشت یا کاهش؟
میزان صادرات نسبت به سال گذشته تا پایان آذرماه ۱۰ در صد کاهش داشته است و علت کاهش در واقع سرعت افزایش قیمت زعفران بوده است به‌طوری‌که در مدت کوتاه به مدت حدود۳۰۰ درصد رشد قیمت داشتیم و هنوز قیمت برای خریداران جا نیفتاده است.
در واقع قیمت زعفران افزایش نیافته بلکه با توجه به اینکه طی چند سال گذشته نرخ زعفران در بازارهای داخلی و خارجی تا حدودی ثابت بود لذا امسال با توجه به کاهش تولید و عرضه کم باید اذعان کرد قیمت زعفران نسبت به هزینه‌هایی که کشاورز می‌کند به تعادل رسیده است.
* افزایش قیمت زعفران در ایران چقدر در بازارهای جهانی و صادرات تأثیرگذار بود؟
افزایش قیمت زعفران در بازار داخلی با توجه به مشکلات اقتصادی حاکم بر بازار و جامعه مصرفی ممکن است در کوتاه‌مدت تأثیر منفی جزئی داشته باشد ولی در بازارهای جهانی و صادرات با توجه به افزایش قیمت دلار و پایین بودن نرخ ریال در ایران تأثیر چندانی نخواهد داشت چراکه ایران در تولید زعفران در دنیا رقیبی ندارد و این‌یک مزیت قابل‌توجه است.
* در حال حاضر قیمت زعفران چقدر است؟
حداقل نرخ هر کیلوگرم زعفران ۲۳۰ میلیون و حداکثر آن ۳۵۰ میلیون ریال است.
* نسبت به سال گذشته چقدر این نرخ افزایش داشته است؟
آذرماه سال گذشته حداقل قیمت هر کیلوگرم زعفران ۷۰ میلیون ریال، حداکثر این قیمت ۱۷۰ میلیون ریال و قیمت آن در پایان فصل برداشت هر کیلوگرم ۱۳۰ میلیون ریال بود.
* ظاهراً قیمت گل نیز افزایشی سه برابری امسال تجربه کرد؟
بله حداقل قیمت خرید هر سه کیلوگرم گل زعفران از کشاورز امسال به ۹ میلیون ریال رسید درحالی‌که سال گذشته این رقم ۳ میلیون ریال بود.
* برای حمایت از کشاورز که مانند سال‌های گذشته از محل تولید زعفران دچار زیان نشود چه اقدامی باید انجام داد؟
من ۵ سال پیش به وزیر جهاد کشاورزی، معاون و حتی استاندار خراسان رضوی اذعان کردم امروز که قیمت هر کیلو زعفران ۵ یا ۶ میلیون تومان است می‌توانیم این محصول را به قیمت ۲۰ میلیون تومان هم صادر کنیم مشروط به اینکه از کشاورز حمایت و کف قیمت را ما تعیین کنیم تا کسی نتواند پایین‌تر از این نرخ زعفران را از کشاورز بخرد.
موضوع دیگر که در این رابطه گوشزد شد این بود که باید جلوی قاچاق را بگیرید چون وقتی صادرکننده بخواهد زعفران را به پول ایران کیلویی ۲۰ میلیون تومان بفروشد قاچاقچی با نرخ کمتر زعفران را می‌خرد و در بازارهای جهانی هم با نرخ پایین‌تر عرضه می‌کند و صادرکننده دیگر امکان کار ندارد.
* آیا واقعاً می‌توان زعفران را از این قیمت بیشتر در بازارهای جهانی به فروش رساند؟
سال گذشته هم که قیمت جهانی زعفران کیلویی ۶۰۰ دلار بود گفتیم با نرخ ۱۵۰۰ دلار هم می‌توانیم بفروشیم مشروط به جلوگیری از قاچاق و برداشتن پیمان‌سپاری ارزی!
* شما پیمان ارزی را مانعی برای صادرات می‌دانید؟
بله صادرکننده قطعاً به خاطر نیاز کشور، ارز را برمی‌گرداند اما نباید از او بخواهیم ارزش را در سامانه نیما با نرخ پایین و غیرواقعی عرضه کند و متحمل زیان شود.
* آیا این موضوع حل‌شدنی نیست؟
از سال ۹۷ تاکنون بارها با بانک مرکزی، معاونانش، وزرای مختلف و مجلسی‌ها جلسه داشته‌ایم اما هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم. متأسفانه در قاچاق پیاز زعفران و خود زعفران نقص در خود ماست. وقتی زعفران مشمول پیمان‌سپاری ارزی می‌شود یعنی بستری راحت و آرام برای قاچاقچی فراهم کرده‌ایم.
صادرکننده باید به خاطر پیمان‌سپاری ارزی قیمت محصولش را کیلویی دو سه میلیون تومان کاهش دهد اما قاچاقچی این کار را نمی‌کند و بسیار راحت زعفران را خارج می‌کند.
* چرا قاچاق زعفران به‌صرفه‌تر از صادرات از مبادی رسمی است؟
به دلیل تحریم‌ها ما قادر به فروش زعفران به آمریکا، عربستان، چین و هند نیستیم چون آمریکا ما را تحریم کرده، با عربستان هم فعلاً مناسبات سیاسی و تجاری نداریم، هند و چین هم از ما ۳۸ درصد عوارض می‌گیرد اما از تاجر افغانی نمی‌گیرد لذا این موارد موجب می‌شود که دست سایر افراد خارجی برای قاچاق زعفران باز باشد .
صادرکنندگان شناسنامه‌دار، ارزی را که از صادرات زعفران به دست آورده و باید به سیستم بانکی کشور بازگردانند با اختلاف ۱۵ هزارتا ۴۰ هزار ریال به سامانه نیما می‌فروشند که برای صادرکننده هزینه آور است، درحالی‌که برخی زعفران را بدون کمترین هزینه به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌کنند.
از سوی دیگر صادرکننده ایرانی گاهی ناگزیر است کشور ثالثی پیدا کند تا زعفران را از طریق این کشور به مقصد موردنظر حمل نماید لذا روا نیست صادرکننده برای بازگرداندن ارز خود هزینه بیشتری متحمل شود.
* به‌غیراز این موضوع چه موارد دیگری سد راه صادرات زعفران است؟
موانع صادرات همچنان مانند گذشته وجود دارد که ازجمله می‌توان به تحریم‌های ظالمانه که بر کشور حاکم است اشاره کرد و لذا تا زمانی که تحریم‌ها برطرف نشود این موانع همچنان وجود خواهد داشت.
مورد دوم که از اردیبهشت سال ۹۷مانع ایجادشده و تا به امروز که بیش از سه سال و نیم می‌گذرد با همه تلاش‌ها ، نامه‌نگاری‌ها و برگزاری جلسات به قوت خود باقی است همان برگشت ارز حاصل از صادرات است که خود باعث خسارت‌های قابل‌توجهی به صادر کنندگان شده است و اکثر صادرکنندگان را دلسرد و بی‌انگیزه کرده است.
این موضوع باعث شده که بازار قاچاق زعفران به شدت رونق پیدا کند چراکه صادرکننده برای تسویه ارز حاصل از صادرات باید بابت هر دلار مبلغ قابل‌توجهی به سامانه نیما پرداخت کند و همین امر باعث شد قاچاقچی بازار را به دست بگیرد و صادرکنندگان که نمی‌توانند با قاچاقچی رقابت کنند از صحنه بازار حذف می‌گردند
* امسال چقدر برداشت زعفران داشتیم؟
تداوم خشک‌سالی و کمبود بارندگی موجب کاهش محسوس تولید زعفران در مزارع خراسان رضوی و دیگر استان‌های کشور شد و لذا هنوز آمار دقیقی از برداشت در اختیار نداریم.
* به‌طور شفاف چه خواسته‌ای از دولتمردان دارید؟
متأسفانه علیرغم اینکه سهم ۹۲ درصدی در تولید زعفران جهان داریم نتوانسته‌ایم بازار را به‌درستی مدیریت کنیم. معمولاً در بازارهای جهانی زعفران نیم، یک و دو گرمی عرضه می‌شود و صادرکننده باید برای صادرات یک کیلو زعفران بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان هزینه حمل‌ونقل بدهد لذا با این هزینه‌ها چطور قدرت رقابت با اروپایی‌ها را داشته باشد؟
آن‌هایی که از ما زعفران می‌خرند و خودشان بسته‌بندی می‌کنند به مشتریانشان می‌گویند در بازه زمانی یک‌ساله زعفران را باقیمتی ثابت به شما می‌دهیم اما آیا ما این امکان راداریم؟ این زمینه و فضا را ما خودمان در اختیار آن‌ها قرار داده‌ایم و آن‌ها هم سوءاستفاده می‌کنند.
برای وقوع این شرایط نباید صادرکننده را کوبید چون بارها در نامه‌های مختلف به مسئولان گفته‌ایم: صادرکننده می‌تواند تا سقف ۱۵۰۰ دلار در بازار جهانی زعفران را بفروشد اما شما با پیمان‌سپاری ارزی، انگیزه را برای قاچاق بالا می‌بریم!
نظر شما