تحلیل اروپایی از مذاکرات وین؛ آمریکا چاره ای جز توافق ندارد

بازار؛ گروه بین الملل: جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در جریان نامزدی خود در رقابت‌ های انتخابات ریاست‌جمهوری اظهارات مکرری را درباره ایران بیان کرد و مواضع جدیدی را در قبال پرونده ایران به عنوان یکی از مهمترین موضوعات روابط خارجی آمریکا اتخاذ نمود.

با نگاهی به رویکرد و سیاست بایدن در می یابیم که برخلاف نگرش دونالد ترامپ، وی مشورت با متحدان ایالات متحده به ویژه کشورهای اروپایی را در خصوص مسائل ایران در اولویت قرار داد زیرا تصمیم یکجانبه ترامپ درباره ایران با انتقاد شدید متحدان آمریکا مواجه شد.

همانطور که می دانیم، رئیس جمهور سابق، این کشور را از توافق هسته ای ایران موسوم به برجام که در سال ۲۰۱۵ بین ایران و کشورهای بزرگ امضا شد، خارج کرد. بر همین اساس، با توجه به اینکه کشورهای اروپایی عواقب خطرناک حذف برجام را درک کردند، رهبران E۳ (فرانسه، آلمان و ایتالیا، گروهی که از سه عضو بنیانگذار بزرگ اتحادیه اروپا تشکیل شده است) از سال ۲۰۱۸ تلاش کردند تا از این توافق محافظت کنند.

لوموند در گزارشی نوشت: تحلیلگران اروپایی بر این باورند که خروج ترامپ به ایران اجازه داد تا به غنی سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد بپردازد. برخی ناظران معتقدند که خلوص ۹۰ درصدی برای ساخت سلاح هسته‌ای مورد نیاز است و برنامه هسته‌ای ایران در پیشرفته‌ ترین نقطه تاریخ برای دستیابی به توانایی تولید سلاح اتمی است.

بایدن مخالف است یا موافق؟
واضح است که دولت بایدن از مخالفان سرسخت خروج ترامپ از برجام بوده است. با این حال، تیم مشاوران او بر این باورند که این توافق کارساز بوده و از بین بردن آن یک تصمیم فاجعه بار از سوی ترامپ بوده است. بنابراین، بایدن برای جلوگیری از پیشرفت‌ های هسته‌ای ایران از طریق احیای توافق که دولت او آن را در دستور کار خود قرار داده است، به مذاکره با ایران نیاز دارد.

این کارشناسان همچنین می گویند که تحریم های طاقت فرسا اقتصاد ایران را دچار مشکل کرده است. علاوه بر این، ریال ایران اکنون به پایین ترین قیمت از زمان انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ رسیده است. بنابراین، کشور برای بهبود وضعیت خود نیاز به رفع تحریم ها دارد.

با این وجود، مذاکرات بین ایالات متحده و ایران برای نجات توافق هسته ای پس از روی کار آمدن بایدن در ژانویه ۲۰۲۱ آغاز شد، اما این روند با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن متوقف گردید. سرانجام پس از ماه‌ ها، اخیرا ماراتن دیپلماتیک بین ایران و قدرت‌ های جهانی در وین برای نجات برجام آغاز شده است.

دیپلمات‌ های انگلیسی، آلمانی و فرانسوی که در مذاکرات وین شرکت کردند، در بیانیه‌ ای اعلام نموده اند که پس از ارزیابی پیشنهادات جدید ایران ناامید و نگران شده‌ اند، زیرا ایران تقریباً از همه توافق‌ های انجام شده در دور قبلی مذاکرات عقب‌ نشینی کرده است

گاردین در تحلیلی گفت: با این حال، هیئت جدید ایران در دولت ابراهیم رئیسی پیشنهادهای جدیدی را روی میز گذاشته که با معاهده ۲۰۱۵ و شش مذاکره قبلی کشورهای غربی با مذاکره کنندگان سابق ایران در دولت حسن روحانی رئیس جمهور پیشین ایران ناسازگار بوده است. علاوه بر این، برخلاف دولت سابق ایران، مشاوران سیاست خارجی رئیسی با ایدئولوژی ضد آمریکایی که پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ شکل گرفت، همسو هستند.

دیپلمات‌ های انگلیسی، آلمانی و فرانسوی که در مذاکرات وین شرکت کردند، در بیانیه‌ ای اعلام نموده اند که پس از ارزیابی پیشنهادات جدید ایران ناامید و نگران شده‌ اند، زیرا ایران تقریباً از همه توافق‌ های انجام شده در دور قبلی مذاکرات عقب‌ نشینی کرده است.

دیپلمات‌ های اروپایی: پیشنهادات ایران شکاف شدید در دیدگاه های دو طرف را آشکار می کند

همچنین ایران خواستار تغییرات اساسی در متن نهایی شده است. به عنوان مثال، ایران از بایدن ضمانت خواسته بود که دولت بعدی ایالات متحده به این توافق احترام بگذارد، اما سیاستمداران آمریکایی به صراحت گفته اند که برجام معاهده ای نیست که توسط سنای ایالات متحده تصویب شده باشد و بایدن نمی تواند چنین تضمینی بدهد.

بر همین اساس، به نظر می رسد اکنون مذاکره کنندگان ایرانی خواسته های دیگری را به روی میز آورده اند.

عامل اسرائیل
اگرچه پس از مذاکرات اخیر هیچ سیگنال مثبتی آشکار نشده، اما دو طرف چاره ای جز دستیابی به یک توافق دیپلماتیک، حتی یک توافق موقت ندارند، زیرا اسرائیل شکست مذاکرات را بهانه ای برای اجرای تهدیدات خود و حمله به تاسیسات هسته ای ایران قرار می دهد.

اسرائیل اخیراً مدعی شده برنامه های خود برای حمله به ایران تسریع کرده و تهدید به حملات مخفیانه علیه این کشور کرده است. «آویو کوچاوی» رئیس ستاد کل نیروهای دفاعی اسرائیل در مصاحبه با وب سایت خبری والا نیوز گفت که آمادگی ها برای حملات احتمالی به ایران در حال تشدید است. با این حال، وی افزود: بخش قابل توجهی از افزایش بودجه دفاعی، همانطور که اخیراً توافق شد، برای به حداقل رساندن «حضور ایران در خاورمیانه» در نظر گرفته شده است.

در عین حال برخی مقامات و کارشناسان صهیونیست نیز معتقدند حتی در صورت حمله نظامی امکان از بین بردن کامل تاسیسات هسته ای ایران در کوتاه مدت و میان مدن وجود ندارد.

نکته قابل توجه این است که دولت آمریکا با توجه به سیاست خروج از خاورمیانه و کاهش نیروهای نظامی خود در منطقه، نمی تواند بحران نظامی دیگری را در نظر بگیرد. برعکس، اگر توافقی حاصل نشود، ممکن است تنشها افزایش یابد.

در این شرایط، ایالات متحده به عنوان متحد نزدیک اسرائیل، تحت فشار قرار خواهد گرفت تا در درگیری نظامی برای کمک به اسرائیل مداخله کند و این وضعیت مطلوبی برای دولت بایدن نیست. علاوه بر این، جهان نمی تواند جنگ مهم دیگری را تحمل کند.

پس از شکست در افغانستان که از سوی احزاب چپ و راست در سیاست آمریکا مورد انتقاد قرار گرفت، برخی از تحلیلگران معتقدند که دولت بایدن به دستاوردی در سیاست خارجی نیاز دارد و در این راستا احیای برجام در جریان مذاکرات وین در صورتی امکان‌پذیر است که دو طرف انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهند

پس از شکست در افغانستان که از سوی احزاب چپ و راست در سیاست آمریکا مورد انتقاد قرار گرفت، برخی از تحلیلگران معتقدند که دولت بایدن به دستاوردی در سیاست خارجی نیاز دارد و در این راستا احیای برجام در جریان مذاکرات وین در صورتی امکان‌پذیر است که دو طرف انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهند.

بازگرداندن این توافق همچنین می تواند تنش در خاورمیانه را کاهش دهد و از یک جنگ مهم جلوگیری کند. اگرچه اسرائیل از مذاکرات محرمانه اطلاعی ندارد، تلاش هایش برای برقراری ارتباط دیپلماتیک با ایالات متحده و کشورهای اروپایی عاملی تأثیرگذار در نتیجه گیری مذاکرات است.

علاوه بر این، تهدیدات اسرائیل می تواند به عنوان اهرم فشاری علیه ایران برای توقف پیشرفت های هسته ای تهران در طول مذاکرات باشد. با این حال، کشتیرانی روان نخواهد بود. استراتژی فشار حداکثری برجای مانده از سیاست های ترامپ نتوانسته مقاومت ایران را با موفقیت از بین ببرد. در نتیجه، طبق برخی گزارش ها، بایدن پذیرفته است در صورت شکست دیپلماسی، گزینه های دیگر علیه ایران را ارزیابی کند.

اخیراً، ایران علاقه خود را به سازش بر سر نظارت بر برنامه هسته‌ای خود در میان مذاکرات و گزارش‌ های مربوط به تلاش‌های جدید غنی‌سازی اورانیوم نشان داده است. آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران به آژانس اجازه داد تا سیستم مانیتورینگ یک سایت هسته‌ای در شهر کرج را که در ژوئن سال جاری در اثر خرابکاری سایت تخریب شد، جایگزین کند.

اروپاییها اعلام کرده اند که انعطاف‌ پذیری جدید ایران در اجازه دسترسی به سایت‌ هایش می‌ تواند سیگنال مثبتی برای دستیابی به توافق باشد

اروپاییها اعلام کرده اند که انعطاف‌ پذیری جدید ایران در اجازه دسترسی به سایت‌ هایش می‌ تواند سیگنال مثبتی برای دستیابی به توافق باشد. ایران همچنین بارها اعلام کرده است که حذف تمامی تحریم های هسته ای و غیرهسته ای برای پایبندی به برجام ضروری است.

بر همین اساس، باید دید که آیا واشنگتن آماده است برخی از تحریم ها علیه ایران را برای دستیابی به توافق لغو کند یا بایدن به تهران اجازه می دهد اورانیوم با درصد بالاتر را غنی سازی کند و احتمال بروز بحران نظامی را افزایش دهد. فقط زمان می تواند پاسخ دهنده این سوال باشد.