به گزارش بازار به نقل از روابط عمومی وزارت راه و شهرسازی، نگاهی به گذشته پر فراز و نشیب سرزمین ایران نشان‌دهنده رویداد زمین‌لرزه‌های متعدد و ویرانگر در طول تاریخ آن بوده که متاسفانه تلفات انسانی فراوان و خسارات مالی گسترده، از ویژگی‌های اصلی آن‌ها بوده است. نظری به زمین‌لرزه‌های روی‌داده در ۶۰ سال اخیر همچون زمین‌لرزه بویین‌زهرا (۱۰ شهریور ۱۳۴۱ با بزرگای ۷.۲ و تلفات ۲۵ هزار نفر)، زمین‌لرزه‌های دشت بیاض و فردوس (۹ و ۱۰ شهریور ۱۳۴۷ با بزرگای ۷.۳ و ۶.۴ و تلفات ۱۲۰۰۰ نفر)، زمین‌لرزه طبس (۲۵ شهریور ۱۳۵۷ با بزرگای ۷.۴ و تلفات انسانی ۱۸۰۰۰ نفر)، زمین‌لرزه منجیل (۳۱ خرداد ۱۳۶۹ با بزرگای ۷.۴ و تلفات ۳۵۰۰۰ نفر)، زمین‌لرزه بم (۵ دی ماه ۱۳۸۲ با بزرگای ۶.۴ و تلفات بیش از ۲۵۰۰۰ نفر)، زمین‌لرزه سرپل ذهاب (۲۱ آبان‌ماه ۱۳۹۶، با بزرگای ۷.۳ و تلفات بیش از ۷۰۰ نفر) نشان‌دهنده عمق فاجعه انسانی و اقتصادی گسترده‌ای است که رویداد زمین‌لرزه‌ها می‌تواند در این سرزمین بر جای گذارد.
بدیهی است گسترش شهرنشینی مدرن در سالیان گذشته و توسعه شهرهای بزرگ در راستای گسل‌های لرزه‌زا و فعال، آسیب پذیری مناطق پر تراکم شهری را در مقابل اینگونه زمین‌لرزه‌ها بیش از پیش آشکار می‌سازد. آنچه مسلم است، راهکارهای اندیشیده شده در راستای کاهش خسارات ناشی از رویداد زمین‌لرزه‌ها می‌تواند در کوتاه مدت و بلندمدت منجر به کاهش تلفات و خسارات ناشی از رویداد این پدیده طبیعی شود.
در این میان نقش مراکز تحقیقاتی به عنوان متولی و پرچمدار توسعه دانش در کشور جهت تهیه دستورالعمل‌های طراحی مقاوم سازه‌ها در برابر زمین‌لرزه، از جایگاه والایی برخوردار است. یکی از مهم‌ترین ابزارهای دانشمندان در مسیر شناسایی و مقابله با اثرات زمین‌لرزه‌ها، نصب شبکه‌های ثبت جنبش نیرومند زمین (شبکه‌های شتابنگاری) در مناطق لرزه‌خیز است که می‌تواند حرکات شدید زمین را که اصولا آسیب‌پذیر نیز هستند را ثبت کرده و با دقت بالایی، اطلاعات مورد نیاز دانشمندان علوم مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی مهندسی را فراهم کند. این مهم اکنون در کشورهای پیشرفته و لرزه‌خیز کاملا شناخته شده و از دهه‌های قبل با راه‌اندازی شبکه‌های مختلف شتابنگاری خود را نشان داده است.
در ایران نیز از ابتدای دهه پنجاه خورشیدی این مهم به همت افرادی مانند مرحوم مهندس معین‌فر راه‌اندازی شده و هم اکنون با گذشت بیش از چهار دهه با دارا بودن بیش از ۱۱۰۰ دستگاه شتابنگار دیجیتال یکی از مهم‌ترین شبکه‌های ثبت جنبش نیرومند زمین در دنیا است.
وضعیت فعلی شبکه ملی شتابنگاری زلزله
قدمت شبکه شتابنگاری ملی ایران به بیش از ۴ دهه می‌رسد. در این بازه زمانی تنها در دو مقطع تجهیزات اولیه خریداری شده شتابنگاری تا حدی بازسازی و نوسازی شده بود. در مقطع زمانی ابتدای دهه هفتاد شمسی با کمک وام بانک جهانی اقدام به خرید ۱۲۳۸ دستگاه شتابنگار مدرن کرد. در مقطعی در سال ۱۳۸۵ نیز تعدادی دستگاه جدید از یکی از کمپانی های معتبر بین‌المللی خریداری شد.
اما متاسفانه خرید و نوسازی شبکه اصلی در سال‌های گذشته مورد توجه قرار نداشت به طوریکه مشکلات فراوانی در ثبت زمین لرزه های بزرگ توسط دستگاه‌های شتابنگار قدیمی به وجود آمد. در جهت رفع این مشکل در چند سال اخیر تلاش‌ها و کوشش‌های متعددی از سوی مدیریت مرکز آغاز و در مراحلی مذاکرات خرید و انتقال تکنولوژی به مراحل نهایی نیز نزدیک شد. ثمره مکاتبات فراوان، پیگیری‌های متعدد و مذاکرات زیاد نهایتاً در سال ۱۳۹۶ منجر به اقدامات عملی خرید دستگاه های شتابنگار نسل چهارم که از مدرنترین شتابنگارهای دنیا محسوب می شدند آغاز و در دو قرارداد خرید منجر به تهیه بیش از ۵۰۰ دستگاه شتابنگار جدید و مدرن شد.
این امیدواری وجود دارد که نصب این دستگاه‌ها بتواند گامی موثر در شبکه ملی شتابنگاری باشد.
اولین دستگاه شتابنگار نسل ۴ در بم در سال ۹۷ و در سالگرد زمین لرزه بم به شکل سمبولیک نصب و راه‌اندازی شد. در سال ۹۷ و ۹۸ نیز ۱۰ ایستگاه شتابنگاری در شهر تبریز، نصب و راه اندازی ۱۰ ایستگاه شتابنگاری در شهر مشهد در سال ۹۸، ارتقا دستگاه‌های شتابنگار SSA۲(قدیمی) با استفاده از توان داخلی بخشی از اقدامات مهم در ارتقای شبکه شتاب نگاری کشور در سال های گذشته بوده است.
نظر شما