خدیجه ستارزاده؛ بازار: پارک های علم و فناوری بعنوان بستری برای رشد و شکوفایی شرکت های دانش بنیان نه تنها در ایران بلکه در دنیا نقش اساسی در نمایان سازی زیرساخت های نوآوری و فناوری هر کشور دارد.
پارک علم و فناوری البرز که از سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را آغاز کرده است، در حال حاضر ۱۰۱ شرکت در رشته های «مهندسی، علوم پایه، کشاورزی، پزشکی و تجهیزات پزشکی را در خود مستقر و به گفته رئیس پارک سال گذشته حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان درآمد حاصل از فروش و همچنین حدود ۷ میلیون دلار آمریکا صادرات محصولات شرکت های این پارک بوده است.
گفتگوی بازار با رئیس پارک علم وفناوری البرز را با هم می خوانیم.
*میزان اشتغال شرکت های پارک علم و فناوری البرز چقدر است و فعالیت و محصول چه تعداد از شرکت ها استانی و چه تعداد کشوری است؟
در حال حاضر ۱۰۱ شرکت دانش بنیان با ۱۱۸۲ نفر در خود پارک علم و فناوری البرز مستقر هستند و همین تعداد هم در مراکز رشد اقماری ما در حال فعالیت هستند.
عمدتا در تمام پارک های علم و فناوری شرکت هایی که در مرکز رشد کار می کنند با توجه به اینکه هنوز بازارشان گسترش پیدا نکرده است استانی عملی می شود. در البرز ۲۰ شرکت، با توجه به کامل نبودن حجم تولیدی محصول یا ارائه خدمتشان در حال حاضر، تولیداتشان در داخل استان مورد استفاده قرار می گیرد، ولی بقیه آنها با توجه به شرایط خاص و فراهم کردن مارکت بزرگ برای خود، اکثرا از بخش ملی هم فراتر رفتند و فرا ملی فعالیت می کنند. در واقع ۲۰ شرکت خدمات استانی و ۸۱ شرکت ملی و فرا ملی کار می کنند.
*گردش مالی و صادرات این شرکت ها چطور است؟
بر اساس آخرین اظهارنامه های مالیاتی سال گذشته شرکت های ما قریب بر ۱۲۰۰میلیارد تومان فروش داشتند و از نظر صادرات هم شرکت های ما در سال گذشته چیزی حدود هفت میلیون دلار آمریکا صادرات داشتند. ناگفته نماند برخی از اینها محصول خود را به کشور های اروپایی صادر کرده اند.
*در بحث صادرات با توجه به شرایط تحریم ها آیا مشکلی در بحث ارزی نداشتند و اگر بوده پارک نقشی در برطرف کردن این مشکل داشته است؟
نمی شود به قطعیت بگوییم نبوده، شرکت های ما مشکلات فراوانی در رابطه با بحث تحریم های ناجوانمردانه داشتند ولی به دلیل اینکه این افراد با کشورهایی کار کردند که به تکنولوژی، دانش فنی یا محصولات اینها نیاز داشتند، تلاش کردیم که این نوع تعاملات مالی شان را رفع بکنیم.
*عمده ضعف های این شرکت ها از نظر شما چیست که باید برای رشد شرکت ها به آن پرداخته شود؟
ما باید شرکت ها را به چند دسته تقسیم بکنیم هر کدام از اینها ضعف های خاص خود را دارند. قطعا یک هسته نوآور قابل مقایسه با یک واحد فناوری نیست و یک واحد فناور هم با یک حوزه شرکتی ما متفاوت است. خود شرکت ها هم با توجه به میزان تولید یا ارائه محصول و خدمتشان متفاوت اند و هرکدام نقاط ضعف خود را دارند ولی در کل عمده مشکل شرکت های ایرانی بحث مارکت ( بحث بازار) است.
همه این شرکت های ما در بحث بازار با مشکل مواجه اند یعنی با تکنیک ها و روش های مدیر بازاریابی و فروش محصول یا خدمت آشنایی ندارند، خب طبیعتا این موضوع موجب شده ضرر های جبران ناپذیری به اقتصاد دانش بنیان ما وارد شود.
دومین بحث مجهز شدن به دانش فنی روز هست، ما با توجه به اینکه در شرایط تحریم سخت و ناجوانمردانه قرار داریم ممکن است برخی از شرکت هایمان نتوانند اطلاعات و وسایل مورد نیاز خود را به روز دریافت بکنند که البته این نقطه ضعف نیست و به نظر من یک نقطه قوت محسوب می شود که بچه ها تلاش می کنند تا روی پای خود بایستند ولی در کوتاه مدت شامل یک سری از مشکلات شدند.
*در بحث مارکتینگ راهکار پیشنهادی شما برای رفع این معضل چیست؟
بخشی بحث آموزش هست که ما در پارک شروع کردیم، قسمت بعدی راه اندازی حوزه تجاری سازی هست که موسساتی باشند که به این شرکت ها ارائه خدمت بکنند. شاید آن شرکت به هر دلیلی نیاز نباشد برای همچین مجموعه ای یک گروه بازاریایی راه اندازی بکند.
در واقع شرکت های بازاریابی یا شرکت هایی که با مارکت آشنایی خوبی دارند، به شرکت های کوچکتر ارائه خدمت بکنند.
ما باید به سمت ایجاد کنسرسیوم (هم افزایی)ها حرکت کنیم؛ در واقع شرکت های بزرگتر که با حوزه فروش آشنایی بیشتری دارند و یا با بحث مارکت خارج از کشور آشنا هستند به شرکت های تولیدی کوچکتر بپیوندند و بتوانند یک کار خوب ارائه کنند و به ویژه بتوانند ارزش فروش را افزایش دهند
در آخر اینکه ما باید به سمت ایجاد کنسرسیوم( هم افزایی) ها حرکت بکنیم. در واقع شرکت های بزرگتر که با حوزه فروش آشنایی بیشتری دارند و یا با بحث مارکت خارج از کشور آشنا هستند به شرکت های تولیدی کوچکتر بپیوندند و بتوانند یک کار خوب ارائه کنند و به ویژه بتوانند ارزش فروش را افزایش دهند.
*زیرساخت ها در استان تا چه حد برای فعالیت شرکت های دانش بنیان فراهم است و طبق استاندارد ها چه مقدار این ظرفیت ها مهیا است؟
برخی از زیرساخت ها باید تعریف شود، ما اگر می خواهیم که خروجی خوبی داشته باشیم برای این خروجی خوب همه اجزاء و زیر ساخت های لازم باید به یک نسبت رشد کرده باشند ما در برخی از شاخص ها در استان وضعیت خوبی داریم، ولی در برخی دیگر یا متاسفانه نداریم یا دچار آسیب هستیم، امیدوارم مدیریت برای این کار شکل بگیرد که روی قسمت هایی که نداریم یا کم هست بیشتر زوم(کار) شود.
*در مورد البرز به طور خاص چه مزیت ها و چه کم و کاستی هایی وجود دارد؟
ببینید اگر قرار است یک فردی بتواند یک وزنه ی بزرگی را از روی زمین بلند بکند حتما باید پاها و بازوهای قوی داشته باشد و تمام اجزای اکوسیستمش درست باشد. شما نمی توانید فردی داشته باشید که سرش صد کیلو ولی پاهایش دو کیلو باشد در اینصورت سر روی بدن نمی ماند نه تنها نمی تواند یک وزنه سنگین را بلند کند بلکه نمی تواند خود را هم حفظ کند.
ما باید تمام ابزار را ببینیم تا به مرحله ای برسیم که کارآفرینی یا زیرساخت ها بتوانند منجر به ایجاد اشتغال پایدار به ویژه در حوزه جوانان و دانش بنیان ها برای ما باشند.
در یک اکوسیستم حتما باید مراکز شتابدهی در کنار پارک های علم و فناوری وجود داشته باشد. ما حتما باید در استان مراکز رشد شهرستانی را شکل دهیم حتما باید در استان روی زمینه های خاص و یا روی قطب هایی که استان از پتانسیل بیشتری برخوردار است کار کنیم و بر اساس آنها زیرساخت ها را آماده کنیم.
به عنوان مثال ما از نظر واحدهای مسقف در حوزه واحدهای فناور البرز نسبت به کل وضعیت خوبی داریم ولی به این معنا نیست که در حوزه شتابدهی مشکل نداشته باشیم؛ نیاز داریم که روی مراکز رشد شهرستانی مان کار کنیم
به عنوان مثال ما از نظر واحدهای مسقف در حوزه واحدهای فناور البرز نسبت به کل وضعیت خوبی داریم ولی به این معنا نیست که در حوزه شتابدهی مشکل نداشته باشیم، نیاز داریم که روی مراکز رشد شهرستانی مان کار بکنیم. چرا که آنها در واقع به عنوان ورودی های این پارک علم و فناوری محسوب می شوند.
زیر ساخت ها برای راه اندازی قطب های فناوری استان بیشتر از گذشته باید سرمایه گذاری شود تا به یک حالت تعادل برای خروجی برسد.
*شما چشم انداز فعالیت شرکت های دانش بنیان را در استان چطور می بینید؟
در حال حاضر سهم اقتصاد دانش بنیان در ایران چیزی حدود۳ یا ۴ درصد از اقتصاد کل است که باید روی این موضوع کار شود که همین آمار را اقتصاد دانش بنیان البرز به خود اختصاص می دهد.
ما به دنبال این هستیم که سهم اقتصاد را حداقل به ۱۰ برسانیم یعنی حداقل سهم اقتصاد دانش بنیان از اقتصاد استان به ۱۰ درصد برسد آن زمان هست که می توانیم اعلام بکنیم یک اتفاق خوب را در کشور رقم بزنیم.
*برای تحقق این امر نیازمند چه آیتم هایی هستیم؟
تمام این موارد نیازمند این است که استان البرز مانند سایر استانهای کشور از بودجه مناسب برای بخش توسعه و نگهداشت همین شرکت های موجود داشته باشد ولی متاسفانه به دلایل مختلف بودجه پارک علم و فناوری استان در مقایسه با استانهای دیگر بسیار ناچیز است که ضرورت دارد، مسئولین امر به ویژه کسانی که در تصمیم گیری و تصمیم سازی در استان یا کشور قرار دارند به این موضوع توجه ویژه داشته باشند تا حق مردم استان البرز و نخبگان و دانش بنیان های استان ادا شود.
نظر شما