بازار؛ گروه کشاورزی: تراکتور از جمله ماشین آلات کشاورزی است که غالبا یا توسط تنها کارخانه تراکتور سازی کشور ساخته می شود و یا واردات صورت می گیرد و در اختیار صنعت کشاورزی کشور قرار داده می شود. با این وجود طی یکسال و نیم گذشته قیمت تراکتور چندین بار افزایش یافته است و اگرچه به گفته کارشناسان بخشی از این افزایش قیمت ها طبیعی است اما بخش زیادی از این افزایش ها دلایل دیگری دارد و در حال حاضر قیمت تراکتور در بازار غیرواقعی است. در راستای بررسی دلایل گرانی قیمت تراکتور خبرنگار بازار گفتگویی با «علی عباس زاده، دبیر انجمن صنفی ماشین آلات کشاورزی کشور» انجام داده است.
*از نگاه شما اصلی ترین دلایل افزایش قیمت تراکتور چیست و چه میزان از این افزایش قیمت ها منطقی است؟
در حوزه تراکتور و سایر ادوات کشاورزی تولیدکنندگان تا حدود زیادی درگیر تغییر قیمت مواد اولیه هستند. همانطور که می دانید در حوزه ماشین آلات کشاورزی اصلی ترین مواد اولیه مورد نیاز در این صنعت فولاد و مصنوعات فلزی است و لذا وقتی تغییرات قیمت در این محصولات صورت می گیرد به تبع شاهد افزایش قیمت محصول نهایی یعنی تراکتور و ماشین آلات و ادوات کشاورزی خواهیم بود. ما به هیچ عنوان از افزایش قیمت ها و گران فروشی دفاع نمی کنیم و درست است که سیاست های عمومی ترجیح می دهد قیمتها دچار افزایشی نشود اما یکسری افزایش ها خود بخود اتفاق می افتد؛ به عنوان مثال در بازار از نظر روانی بین فروشندگان این اتفاق افتاده است و
به محض اینکه تغییری در نرخ ارز دیده می شود، تغییر رفتار را در فروشنده ها نیز می بینیم. به عبارت دیگر فروشندگان به قیمت های خریداری شده نگاه نمی کنند بلکه از این منظر نگاه می کنند که فروش محصول با نرخ خریداری شده قبل، به معنای از دست دادن بخشی از سرمایه اولیه شان است. باز هم تاکید می کنم که ما موافق این فرهنگ نیستیم اما نگاهی است که در بین فروشندگان جا افتاده است.
با این وجود در حوزه تولید شاهد هستید که قیمت ها مرتبا بالا می رود بخصوص اینکه بخشی از مواد اولیه مورد نیاز این صنعت وابسته به واردات است که آن هم دچار نوسان قیمتی است. به همین دلیل نه می توان از افزایش قیمت تراکتور دفاع کرد و نه می توان آن را به صورت صد درصدی تایید کرد.
برای کنترل قیمت ها بهترین راهکار این است که به تولیدکنندگان اعلام شود از ابتدای سال تا پایان سال مواد اولیه با یک قیمت ثابت در اختیار آنها قرار داده می شود
*افزایش قیمت تراکتور و دیگر ادوات کشاورزی سالانه چند بار می تواند اعمال شود؟
در ابتدا باید از خود بپرسیم که در مورد دیگر محصولات و اقلام در سال چند بار افزایش قیمت داده می شود؟ افزایش قیمت این محصولات نیز مثل دیگر محصولات که در بازار خرید و فروش می شود است و تولید کنندگان نیز بر اساس هزینه های تولید و نرخی که می خواهد بفروشد به علاوه سودی که قرار است در نظر بگیرد، با افزایش قیمت ها روبه رو هستند.
به عبارت دیگر اگرچه در حوزه تراکتور سازی تنها یک کارخانه داریم اما در حوزه ماشین آلات کشاورزی تولید کننده کم نداریم به طوری که بازار اشباع شده است و رقابت شدیدی بین تولید کنندگان وجود دارد. لذا برای باقی ماندن در بازار رقابت بایستی در وهله اول قیمت را حفظ کنند، از سوی دیگر خدمات پس از فروش ارائه بدهند و غیره. در حقیقت همه این موارد فاکتورهای است که کمک می کند در بازار رقابت کنند؛ لذا خود تولیدکنندگان ترجیح می دهند محصولات خود را به راحتی با افزایش قیمتها روبه رو نکنند.
*چه باید کرد که محصولات تولیدکنندگان این حوزه با تغییر قیمت مواجه نشود؟
بهترین راهکار این است که به عنوان مثال به تولید کنندگان اعلام کنند از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا پایان سال فولاد را به قیمت N ریال و بدون افزایش قیمت خریداری خواهید کرد. تا به این طریق تولید کننده بر اساس قیمت اعلامی مواد اولیه خود را تامین کند. اما وقتی برای هر بار تهیه مواد اولیه با قیمت رو به افزایشی مواجه می شود تولیدکننده و شرکت ها را دچار مشکل می کند. در حالی که اگر مانند حقوق پرسنل تا پایان سال مشخص باشد می تواند هزینه مواد اولیه را در هزینه تمام شده منظور و بر اساس آن تولید کنند.
وقتی مرکز توسعه مکانیزاسیون سهمیه ای شدن تراکتو را مطرح کرد خودبخود یک نیاز ایجاد شد؛ یعنی کسانی هم که نیاز نداشتند مشتاق شدند تراکتور خریداری کنند
*با این تفاسیر کدام یکی از ادوات و ماشین آلات کشاورزی از ابتدای سال بیشترین افزایش قیمت را داشته است؟
کلیه محصولات و ادوات کشاورزی این افزایش قیمت ها را داشته اند. اما تراکتور به اصطلاح بیشتر به چشم می آید چرا که تراکتور امروز تبدیل به یک محصول سرمایه ای برای تغییر سرمایه شده است. به عنوان مثال آمار فروش، تولید و توزیع تراکتور را در سال های گذشته اگر بررسی کنیم در خوشبینانه ترین حالت تا ۱۶ هزار دستگاه از طریق تولید و واردات در اختیار کشاورزان قرار داده می شد. اما طی یک تا دو سال اخیر موضوع سهمیه بندی تراکتور را پیش آوردند که باعث شد تقاضا برای خرید تراکتور بالا برود. در حالی که تا پیش از این روال توزیع تراکتور در کشور کاملا عادی و خوب پیش می رفت. به عبارت دیگر وقتی مرکز توسعه مکانیزاسیون و سازمانهای جهاد بحث سهمیه ای بندی شدن تراکتور در استان های مختلف مطرح کردند خودبخود یک نیاز ایجاد کردند؛ یعنی کسانی هم که نیاز نداشتند مشتاق شدند تراکتور خریداری کنند! به این ترتیب وضعیت تراکتور دقیقا مانند وضعیت خودرو شد.
شایان ذکر است سال گذشته مرکز توسعه مکانیزاسیون اعلام کرد که ۲۷ هزار دستگاه تراکتور توزیع کرده است. این در حالی رخ داده است که میزان مصرف تراکتور نهایتا تا ۱۶ هزار دستگاه بود. از سوی دیگر فروش تراکتور به صورت تفاهم نامه انجام می شد یعنی در ابتدا بازار فروش تراکتور سازی را ایجاد می کردند سپس با تراکتور ساز تفاهم نامه می بستند و تراکتور بر اساس سفارش تولید می شد. اما طی دو سال اخیر با سهمیه بندی شدن تراکتور بخش زیادی از تقاضا متوجه اختلاف قیمت بین بازار آزاد و قیمت فروش سهمیه ای است که بعضا به ۷۰ تا ۸۰ درصد هم رسیده است. به این ترتیب کشاورز و زارع تصمیم گرفت اگر سرمایه ای دارد همانطور که عموم مردم در بازار طلا و ارز سرمایه گذاری می کنند، به خرید تراکتور تخصیص بدهند. لذا موضوع سهمیه بندی دخالت در توزیع است که باعث شده بازار خاص عجیبی ایجاد شود و این نشان می دهد قیمت ها رو به رشد بوده است. در حالی که تا دو سال پیش این مشکل را نداشته ایم؛ سوال بنده این است که امسال که زمین های کشاورزی زیاد نشده و حتی در عوض کوچکتر نیز شده است پس چه اتفاقی رخ داده که بازار تراکتور اینگونه خاص شده است!؟ مساله اینجا است که تراکتور یک قیمت غیر واقعی پیدا کرده و عده ای ترجیح داده اند بر اساس کد ملی و روستا نشین بودن یک تراکتور بگیرند؛ بنابراین الان تقاضا برای تراکتور بر اساس نیاز نیست بلکه بر اساس شرایط نامطلوبی که در فضای اقتصادی ایجاد شده می خواهند از طریق خرید تراکتور برای خود سرمایه و درآمدی ایجاد کنند. لذا این فضا اگر اصلاح شود بسیاری از مسائل ما حل می شود.
مرکز توسعه مکانیزاسیون و سازمانهای جهاد استانها مستقیما روی توزیع تراکتور اثرگذار شده اند
*مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی با چه هدفی سهمیه بندی را انجام داده است؟
این اقدام در واقع به نوعی دخالت در توزیع تراکتور است؛ مساله اینجا است که تا وقتی دولت تسهیلگر و سیاست گذار باشد و بخواهد سیاست های صحیح را اجرا کند به مشکل بر نمی خوریم. الان مرکز توسعه مکانیزاسیون و همچنین سازمانهای جهاد استانها مستقیما روی توزیع تراکتور اثرگذار شدند و طی چند سال اخیر نیز با اعدادی که به عنوان آمار ارائه می دهند به دنبال این هستند نشانی از موفقیت هایشان را نمایان کنند. اما واقعیت موضوع این است که نمود خارجی نداشته است. به عبارت دیگر وقتی اعلام می کند به عنوان مثال در حوزه کاشت و برداشت برنج ۸۰ تا ۹۰ درصد مکانیزاسیون انجام می شود باید قیمت تمام شده کالا را پایین بیاورد.
چون هزینه تولید را کاهش داده است. اما عملا آنچه می بینیم این است که این چنین نتایجی حاصل نشده است. یا در بحث نهاده ها افزایش قیمت داشته ایم اما آنقدر نبوده است که مانند برنج ایرانی به کیلویی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان برسد! بنابراین دخالت در توزیع تراکتور توسط مرکز توسعه مکانیزاسیون تمام این مسائل را رقم زده است.
نظر شما