بازار؛ گروه استانها: مشکلات بسیاری ازجمله خشک‌سالی، افزایش هزینه‌ها و سود و ضرر قیمت زعفران ناشی از دلالی بخش خصوصی و خصولتی همواره کشاورزان خراسانی را آزرده است اما موضوعی که امروز موردبحث ما در این گزارش است بحث صادرات و ارزش این محصول گران‌بهاست که به بهای ناچیزی فروخته می‌شود و هرسال بازارهای بسیاری را از دست می‌دهیم.
متأسفانه مشکلات مربوط به تعرفه صادرات به کشورهایی مانند هندوستان و چین و بازگشت ارز به سامانه نیما و همچنین موانع تجاری با سایر کشورها دست‌به‌دست هم داده تا بازار صادرات هرسال محدودتر از سال گذشته شود و دلالان بین‌المللی جای تجار واقعی و صادرکنندگان ایرانی رابگیرند.
تعهدات ارزی و مقررات دست و پاگیر؛ متأسفانه میزان قاچاق زعفران را به کشورهای همسایه به‌ویژه افغانستان را افزایش داده است و باوجوداینکه مسئولان آمارهای قاچاق به‌ویژه پیاز زعفران را از مبادی رسمی انکار می‌کنند اما به نظر می‌رسد واقعیت به‌گونه‌ای دیگر است!
در همین رابطه با غلامرضا میری، نائب رئیس شورای ملی زعفران و رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی پیرامون موانع سد راه صادرات و فرصت ها و تهدید های پیش روی این محصول ارزآور به گفت و گو نشستیم.
* موضوع عوارض و محدودیت‌های صادراتی چیست؟
صادرکننده ایرانی برای صادرات به چین و هندوستان باید حدود ۳۸ درصد عوارض پرداخت کند. به‌جز کشور عربستان به چین و هندوستان هم به دلیل تعرفه‌ای که دولت این کشورها بر واردات زعفران وضع کرده‌اند، نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم، اگرچه صادرکننده ایرانی برای صادرات به این دو کشور باید حدود ۳۸ درصد عوارض پرداخت کند ولی تاجر افغانی این عوارض را پرداخت نمی‌کند لذا از آن جا که تاجر افغانستانی بسیار راحت‌تر می‌تواند زعفران را به عربستان و آمریکا صادر کند لذا شیب قاچاق به افغانستان تند تر است.
* موانع در سر راه صادرات تاکنون چه فرصت‌هایی را از ما گرفته است؟
ما تا پیش‌ازاین مشتری‌های بسیار قدیمی و پر و پا قرصی مانند عربستان سعودی داشتیم که در حال حاضر این خریدار را از دشت دادیم. تا پیش‌ازاین آمریکایی‌ها و عربستانی‌ها هرکدام به تفکیک ۴۰ تن زعفران از ایران خرید و مصرف داشتند که این بازار به دلایل مختلف ازدست‌رفته است.
* دلیل قاچاق زعفران آیا تنها منحصر به همان عوارض گمرکی است؟
مشکلات در بازگشت ارز به کشور یکی از مهم‌ترین عواملی است که موجب افزایش قاچاق این محصول به دیگر کشورها شده است.
قاچاقچی زعفران را به‌راحتی از کشور خارج کرده و سود آن بدون یک ریال کم و کاستی در جیبش می‌گذارد اما صادرکننده ما با این ریسک بالا و هزینه۳تا۸ درصد ارز را وارد کشو میکند و مجبور است که آن را به سامانه نیما بفروشد لذا این موضوع برای صادرکننده زیان‌آور است.
ازآنجاکه تجار ایرانی به دلیل تحریم‌ها برای جابجایی پول در کشورهای مختلف مشکل‌دارند اما تجار افغانستانی فارغ از این مشکلات و تعهدات ارزی بوده و لذا این وضعیت موجب شده مشتریان زعفران ایران محصول را از تجار کشوری مانند افغانستان خریداری کنند.
این مشکلات و محدودیت‌ها موجب شده صادرکننده ایرانی مجبور شود زعفران را برای تحویل به مشتریانش در هندوستان، چین، عربستان و امریکا و دیگر کشورها به تاجر افغانی بدهد.
درهرصورت این موضوع موجب نشده تا ما از تجارت و صادرات زعفران دست بکشیم و لذا با همان سود اندک ما ارز را به کشور برمی‌گردانیم اما همان‌طور که عرض کردم این ارز را باید به نرخ ارز نیمایی به دولت بدهیم و لذا بسته به نوسان دلار حدود ۲ تا ۴ هزار تومان در اینجا ضرر می‌کنیم و لذا انگیزه صادرات به‌طورکلی از بین می‌رود.
* آیا آماری از میزان زعفران قاچاق دارید؟
آمار رسمی از قاچاق زعفران در کشور نیست اما پیش‌بینی می‌شود ۲۰ تا ۳۰ درصد زعفران به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود.
همچنین برآورد می‌شود حدود ۵۰ تا ۲۰۰ کیلو زعفران توسط تجار افغانستان خریداری و برای فروش به سایر کشورها مانند چین و هندوستان و حتی آمریکا ارسال می شود.البته نکته جالب اینجاست که ما خودمان زعفران تولید داخل را به تاجر افغانی می‌فروشیم و سپس این تاجر زعفران ایرانی را به نام تولیدکننده کشور خودش یعنی افغانستان بدون تعرفه صادراتی به چین و هند ارسال میکند.
* ظاهراً به‌جز زعفران پیاز آن‌هم به‌صورت کامیونی به افغانستان حمل می‌شود؟
بله. واقعیت این است که کشت بسیاری از مزارع در کشور همسایه افغانستان به دست متخصصان ایرانی انجام‌شده است و نه‌تنها پیاز زعفران بلکه با صادر کردن کارشناس و دانش کاشت این موضوع را در افغانستان رواج دادیم.
* چرا هرروز نقش ما در صادرات زعفران در دنیا کم‌رنگ‌تر می‌شود؟
تحریم‌ها موجب شده تا بازارهای نهایی به دلیل محدودیت فضای کسب‌وکار و محدودیت انتقال پول در دست شرکت‌ها و کشورهایی باشد که امکانات بهتری ازنظر مبادلات اقتصادی، ارزی و تجاری با سایر کشورهای دنیادارند.
همان‌طور که عرض کردم تعهدات ارزی و همچنین نداشتن نظام تعرفه‌ای با بسیاری از کشورها مانند هندوستان بسیار حائز اهمیت است که باید به آن توجه جدی داشت.
* چقدر از مشکلات پیش پای صادرکنندگان به مشکلات داخلی مربوط می‌شود؟
متأسفانه بخش اعظمی از مشکلات پیش روی صادرات همین عوامل و موانع داخلی است و لذا نباید تمامی کوتاهی را به تحریم‌ها نسبت داد.
به‌طور مثال افرادی هستند که در تعیین قیمت و اثرگذاری در بازار زعفران نقش ایفا می‌کنند اما همیشه دست‌آخر مشکلات را به گردن اتحادیه صادرکنندگان می‌اندازند درحالی‌که این موضوع صحت ندارد و اتحادیه صادرکنندگان نقشی در تعیین قیمت‌ها ندارد.
شما در خصوص قاچاق پیاز زعفران و یا خود زعفران تحقیق کنید که چه دست‌هایی پشت پرده است؟ آیا اتحادیه صادرکنندگان زعفران نسبت به قاچاق این محصول اقدام میکند؟خریداران بزرگ بسیاری وجود دارند که زعفران تولیدی کشاورز را می‌خرند و در انبار را ذخیره می‌کنند و سپس به‌عنوان اهرمی برای تعیین قیمت با مهندسی قیمت آن را به فروش می‌رسانند.
ازیک‌طرف مسئولان اصرار دارند که از فروش فله زعفران جلوگیری شود و به شکل بسته‌بندی به خارج از کشور صادر شود اما از آن‌طرف این موضوع را در نظر نمی‌گیرند که بسته‌بندی و هزینه ارسال یک کیلو زعفران به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس افزون بر ۲۰میلیون تومان هزینه دربرمی گیرد و لذا صادرکننده داخلی را در برابر قاچاقچی زعفران در رقابت ناتوان میکند!
* چه باید کرد؟
تاکنون برای رفع مشکلات پیش روی تجار و موانع ناشی از بازگشت ارز و یا قاچاق و حتی صادرات زعفران از مبادی قانونی به کشور همسایه نامه‌نگاری‌های بسیاری و جلسات مرتبط متعددی گرفتیم اما متأسفانه هنوز در بر روی همان پاشنه سیاست‌های قبلی می‌چرخد و برای حل این مشکلات باید اراده‌ای ملی وجود داشته باشد اما ازآنجاکه سودهای هنگفتی در قاچاق این کالا نهفته است و پای سیاست هم به آن بازشده لذا بعیدمی دانم که مشکلات پیش روی صادرکنندگان این کالا به این زودی حل‌وفصل شود.
نظر شما