بازار؛ گروه اصناف و بازرگانی: ۲۵ سالی است که در حوزه فرش فعالیت می کند و می گوید که این صنعت کار آبا و اجدادی او بوده است. فراز و نشیب های زیادی را در سال های گذشته پشت سر گذاشته اما به گفته خودش عشقش به این هنر ایرانی او را در این صنعت پاگیر کرده است. اما در سایه تحریم ها نام ایران از این هنر چشم نواز در حال پاک شدن است.
آنگونه که علی فرهی تولید کننده و صادرکننده فرش به «بازار» می گوید: "نیمی از فرش های صادراتی ایرانی به نام کشور دیگر به بازارهای خارجی فروخته می شود".
این فعال اقتصادی که معتقد است منافع اقتصادی کشور باید جهت گیری سیاسی آن را تعیین کنند، می گوید: صادرات فرش ماشینی حدود ۳۰۰ میلیون دلار است در حالیکه که رقیبمان ترکیه حدود ۲ میلیارد دلار فرش صادر می کنند که اتفاقا حدود ۶۰۰ میلیون دلار یعنی ۳۰ درصد آن صرفا به بازار آمریکاست. اما ما به دلیل تحریم ها عملا صادراتی به این کشور نداریم.
جدای از این هزینه دور زدن تحریم ها هم موجب شده که تولیدکنندگان ایرانی در برخی از بازارها قافیه را به رقبای خود ببازند.
فرهی در این‌باره گفت: قیمت تمام شده فرش ایرانی به دلیل دسترسی به نیروی انسانی و انرژی ارزان تولیدات ایرانی پایین تر از تولیدات رقیب اصلی ما یعنی ترکیه است. اما مشکل از آنجا آغاز می شود که ناچار می شویم فرش های خود را به کشور ثالث ارسال کنیم تا نامی از ایران به عنوان کشور تولید کننده این هنر صنعت نباشد. این مساله هزینه های زیادی را به تولیدکننده وصادرکننده فرش ایران وارد می کند.
همه این مشکلات باعث شده تا بازگشت به برجام و الحاق به FATF مهم ترین خواسته های این تولیدکننده فرش ماشینی باشد. البته ثبات اقتصادی از دیگر خواسته های این فعال اقتصادی است که نمی توان چشم روی آن بست.
به گفته فرهی، نوسانات قیمتی امکان برنامه ریزی بلند مدت، میان مدت و حتی کوتاه مدت را از تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی گرفته است. به عنوان مثال ما امروز صبح که از خواب بلند می شویم نمی دانیم که قرار است دلار را با چه نرخی تهیه کنیم.
متن کامل گفتگوی «بازار» با «علی فرهی» تولیدکننده و صادرکننده فرش ماشینی را در ادامه می خوانید:
میزان صادرات فرش ماشینی ایران حدود ۳۰۰ میلیون دلار است در حالیکه ترکیه سالانه حدود ۲ میلیارد دلار صادرات فرش انجام می دهند که ۳۰ درصد آن فقط به آمریکاست
*رقبای اصلی ایران در بازارهای صادراتی کدام کشورها هستند؟
ترکیه رقیب اصلی ایران در فرش ماشینی است. در گذشته این کشور بیشتر در زمینه فرش های مدرن فعالیت داشته و در زمینه فرش های کلاسیک خیلی نقش پر رنگی نداشت. اما جدیدا ترک ها به حوزه کاری ما ورود پیدا کرده اند. ماهم در مقابل به دنبال تولید فرش های مدرن هستیم.
*در سال های گذشته عوامل متعددی باعث کاهش قدرت رقابت پذیری ایران در مواجه با رقبای خارجی خود شده است. در صنعت فرش اوضاع چطور است؟
عواملی مثل تحریم و رشد قیمت دلار موجب شده که قدرت رقابت پذیری فرش ایرانی در برابر کشورهایی همچون ترکیه کاهش پیدا کند. ایران در حوزه فرش ماشینی حدود ۳۰۰ میلیون دلار صادرات داریم درحالیکه صادرات ترک ها به حدود ۲ میلیون دلار می رسد. آنها تقریبا سهمشان از بازارهای صادراتی ۶ تا ۷ برابر ایران است.
تحریم ها، عدم الحاق به FATF و البته جهت گیری های سیاسی با برخی از کشورها مهم ترین چالش تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش است که موجب کاهش صادرات این هنر صنعت ایرانی شده است
*مهم ترین چالش تولیدکنندگان فرش ماشینی چیست؟
مهم ترین آنها تحریم ها و عدم الحاق به FATF است. البته جهت گیری سیاسی با برخی از کشورها هم در کاهش صادرات ما خیلی بی تاثیر نبوده است. جالب است که بدانید ۳۰ درصد صادرات ترکیه صرفا به آمریکاست. این در حالی است که به دلیل تحریم ها ما عملا امکان صادرات به این بازار بزرگ را نداریم. حتی بازار برخی از کشورهای مسلمان همچون عربستان، مصر، بحرین را هم دو دستی تقدیم رقبای خود کرده ایم. این در حالی است که مواضع سیاسی خود را باید از مواضع اقتصادی جدا کنیم. حتی در بسیاری از موارد منافع اقتصادی ما جهت گیری های سیاسی ما را شکل بدهند. اما این رفتار در ایران کاملا برعکس است.
*به دلیل شرایط تحریمی آیا تولیدات فرش ما با برند ایران صادر می شود؟
در حال حاضر برخی از مشتریان ما می خواهند که تولیدات فرش با برند مخصوص به خودشان به دست آنها برسد. اما عمده مشکل ما صادرات غیر مستقیم به دلیل شرایط تحریم است؛ چرا که در برخی از کشورها تاکید می شود که کشور تولیدکننده نباید ایرانی باشد. در صادرات به این کشور ها جدای از تغییر برند، مجبور هستیم که فرش را به کشور ثالثی بفرستیم و در آنجا مدارک تولید را تغییر بدهیم. در نهایت برای دور زدن تحریم ها هنر ایرانی با نام کشورهای دیگر به بازارهای جهان صادر می شود. به عنوان مثال هند از جمله کشورهایی است که می گوید ما اجازه خرید از ایران را نداشته و باید نام کشور تولیدکننده در مدارک صادراتی تغییر کند.
به دلیل تحریم ها بسیاری از بازارهای صادراتی ما تاکید می کنند که نام کشور تولید کننده نباید ایران باشد. ما ناچار هستیم که فرش را به کشور ثالثی ارسال کنیم تا نامی از ایران به عنوان تولیدکننده این هنر ایرانی نباشد
*چند درصدصادرات با برند و لوگوی خودتان به بازارهای جهانی صادر می شود؟
آمار دقیقی ندارم اما فکر می کنم بیش از ۵۰ درصد است.
*از آنجاییکه بخشی از مواد اولیه مصرفی در صنعت فرش وارداتی است، نوسانات قیمت دلار و البته تحریم ها چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟
در اینکه نوسانات قیمت دلار بهای تمام شده تولید ما را بالا می برد، شکی نیست. اما تحریم ها بیشتر در حوزه فروش ما تاثیر داشته تا حوزه خرید. فروشنده ها برای فروش محصولات خود راهی پیدا می کنند اما خریدارهای ما اصراری ندارند که خود را به دردسر بیندازند. اگر بتوانند محصول مشابه فرش ایرانی را از کشوری همچون ترکیه تامین کنند، حتما به سراغ خرید بی دردسرتر از کشور رقیب ما خواهند رفت. جدای از این بخش زیادی از مواد اولیه مصرفی ما تولیدات داخل بوده و مشکلی از جهت تامین آنها نداریم.
*در تامین تجهیزات و قطعات اوضاع چطور است؟
بیشتر قطعات دستگاه ها و ماشین آلات ما باید از کشورهای اروپایی تامین شود. این کشورها پایبندی زیادی به تحریم های آمریکا داشته و همین مساله تامین قطعات را برای ما سخت کرده است.
به دلیل دسترسی به نیروی انسانی و انرژی ارزان قیمت تمام شده تولید فرش در ایران خیلی کمتر از رقبایمان است. البته ما یک سری هزینه های پنهانی داریم که تحریم ها به ما تحمیل کرده است و همین مساله قدرت رقابت پذیری ما را در بازارهای جهانی کاهش می دهد
*از نظر قیمت تمام شده فرش های ایرانی آیا قادر به رقابت با محصولات ترک است؟
به دلیل دسترسی به نیروی ارزان قیمت و البته ارزانی انرژی، قیمت تمام شده تولید فرش در ایران در بسیاری موارد پایین تر از رقبایمان است. البته ما یک سری هزینه های پنهانی داریم که آنها قیمت های ما را افزایش می دهند. یکی از آنها دور زدن تحریم هاست. وقتی مجبور می شویم برای صادرات فرش خود را به یک کشور ثالثی بفرستیم ناخودآگاه هزینه های صادرات ما بیشتر می شود. چرا که مجبور هستیم هزینه بیشتری برای حمل بپردازیم، سند سازی کنیم و کارمزدی را هم به کشورهای ثالث پرداخت کنیم. اینها هزینه هایی است که می تواند ما را ار صحنه رقابت خارج کند. حداقل ۵ درصد هزینه مازاد داریم.
*آمارهای اعلامی از کاهش صادرات فرش ماشینی به بازارهای صادراتی خبر می دهد. دلیل این افت صادرات چیست؟
بخشی از مشکلات صنعت فرش ناشی از وضعیت بازار است اما برخی دیگر از مشکلات ناشی از به روز نشدن تولیدات و نشناختن نیاز و سلیقه مشتری است.
* چقدر از تولیدات بر اساس خواست و سلیقه مشتری است به خصوص در بازارهای صادراتی؟
ما فروش را به صورت مستقیم در سطح کشور انجام می دهیم و هیچ واسطه ای نداریم. به همین دلیل بازخورد را به صورت مستقیم از مشتری و مصرف کننده دریافت می کنیم و همواره به دنبال تولید بر اساس خواست و نیاز مشتری هستیم. در بازارهای صادراتی هم همین طور است. معمولا در نمایشگاه های خارجی جلسات متعددی را با مشتریان خارجی برگزار می کنیم تا از سلایق و خواسته های آنها مطلع شویم و بعد بر اساس همین خواسته ها طراحی فرش های صادراتی خود را آغاز می کنیم.
*اوضاع در بازار داخلی چطور است؟
به دلیل کاهش قدرت خرید مردم این روزها وضعیت بازار داخلی چندان خوب نیست. به همین دلیل دنبال رونق این بازار از طریق سهل کردن خرید با روش های مثل فروش اقساطی و فروش به کارمندان و ارگان ها هستیم. این روش ها تا حدودی توانسته وضعیت فروش را بهبود ببخشید اما باعث خروج از رکود نشده است. چرا که مردم این روزها بیشتر به دنبال تامین نیازهای ضروری خود هستند. البته افزایش قیمت دلار توجیه اقتصادی صادرات را بالا برده و تولیدکنندگان بیشتر به دنبال صدور اجناس خود به بازارهای خارجی هستند.
تقاضای ما از دولت سیزدهم ثبات بخشیدن به شرایط بازار و تولید است. هم اکنون به دلیل بی ثباتی و نوسانات شدید قیمتی امکان برنامه ریزی بلند مدت، میان مدت و حتی کوتاه مدت برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان وجود ندارد
*خواسته شما از دولت سیزدهم چیست؟
تقاضای ما از دولت سیزدهم ثبات بخشیدن به شرایط بازار و تولید است. در حال حاضر به دلیل بی ثباتی امکان برنامه ریزی بلند مدت، میان مدت و حتی کوتاه مدت هم وجود ندارد. برخلاف آنچه تصور می شد از ابتدای دولت جدید حدود ۲۰ درصد قیمت دلار بالا رفته است. البته خواسته ما لزوما ارزان شدن قیمت دلار نیست. خواسته ما ثابت ماندن و کاهش نوسانات قیمتی است.
نظر شما