سیاست بلندپروازانه قطر در ترویج محصولات کشاورزی بومی| ۷۰ درصد خودکفایی در تولید سبزیجات تا ۲۰۲۳

بازار؛ گروه بین الملل: همه میدانیم که کشاورزی نقش اساسی در تهیه غذا ایفا کرده و برای هزاران سال عامل اصلی توسعه اقتصادی کلی جوامع در سراسر جهان بوده است. در گذشته، کشاورزی در کشورهای گرم و خشک مانند قطر با چالش‌های زیادی مواجه بود که اصلی‌ترین آنها کمبود آب برای آبیاری بود. 

از نظر تاریخی، این توسعه اقتصادی قطر را که عمدتاً بر بهره‌ برداری از منابع، صید مروارید و اخیراً بر بهره‌برداری از ذخایر نفت و گاز آن استوار بود، به شدت محدود کرد. قطر شبه جزیره کوچکی است که در خلیج فارس واقع شده و با تولید ناخالص داخلی سرانه ۱۲۵،۰۰۶ دلار در سال ۲۰۱۷ یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان محسوب می شود.

علاوه بر آن، قطر یک کشور دارای شهرنشینی بالا است و ۹۹.۱ درصد از جمعیت آن در مناطق شهری زندگی می کنند. بر همین اساس، به منظور تغذیه جمعیت ۲.۸۸ میلیون نفری خود وابستگی زیادی به واردات مواد غذایی دارد.

 اگرچه در ۲۰ سال گذشته جمعیت قطر افزایش یافته است (نرخ رشد سالانه ۱.۸۱درصد)، اما این امر به دلیل افزایش کارگران مهاجر (بیش از ۷۵ درصد از جمعیت) در بخش ساخت و ساز، ادامه نخواهد داشت. فعالیت هایی که قرار است در سال ۲۰۲۲، سال میزبانی جام جهانی فوتبال قطر به شدت محدود شود. پس از آن نیز انتظار می رود که وقفه گسترده ای در فعالیت های ساختمانی ایجاد شود که منجر به کاهش قابل توجه جمعیت کارگران مهاجر قطر و در نتیجه کل جمعیت می شود.

تا سال ۲۰۱۷، این کشور تقریباً ۹۰ درصد مواد غذایی خود را وارد کرد یعنی زمانی که کشورهای عربی همسایه و متحدان آنها محاصره هوایی، دریایی و زمینی را اعمال کردند. از این رو، محاصره نگرانی های ملی در مورد امنیت غذایی را افزایش داده و کشور را به جستجوی راهکارها و منابع جایگزین عرضه برای برآوردن تقاضای غذایی کشور سوق داده است.

کشاورزی در قطر را می توان یک صنعت نوظهور در نظر گرفت که ۰.۲ درصد از تولید ناخالص داخلی قطر را در سال ۲۰۱۹ تأمین کرده است

از این رو و در جهت برآورده کردم مایحتاج غذایی مردم، تولید مواد غذایی در قطر بسیار افزایش یافت و این درک صورت گرفت که تولید کشاورزی هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و هم راه حلی پایدارتر به شمار می رود.

 در نتیجه، کشاورزی در قطر را می توان یک صنعت نوظهور در نظر گرفت که ۰.۲ درصد از تولید ناخالص داخلی قطر را در سال ۲۰۱۹ تأمین کرده است.  بر همین اساس، اهمیت بخش کشاورزی در قطر و روند حرکتی آن، در سالهای اخیر به دلیل افزایش تقاضای غذایی این کشور در پی رشد سریع جمعیت و توسعه اقتصادی آن گسترش یافته است.

تعداد مزارع فعال و عملیاتی با ۱۲.۸ درصد رشد از ۸۲۲ در ۲۰۱۰ به ۹۱۶ در ۲۰۱۷ افزایش یافته، اگرچه تعداد مزارع ثبت شده در کشور افزایش ۲.۷ درصدی را در مدت مشابه نشان می دهد. مزارع فعال شامل تولیدات گیاهی با کشت و کار گلخانه ای و دامداری می باشند.

مزارع کوچک (کمتر از ۲۰ هکتار) معمولاً به تقاضای بازار محلی متمرکز هستند، در حالی که مزارع متوسط ​​(۲۰ تا ۱۰۰ هکتار) و مزارع بزرگ (بیش از ۱۰۰ هکتار) نیز محصولاتی مانند خرما، غلات، تخم مرغ، شیر و فرآورده های شیر را به کشورهای همسایه که بازارهای دیگر مانند اروپا را هدف قرار می دهند، صادر می کنند.

کل سطح زیر کشت که به طور بالقوه در قطر قابل کشت است،  ۶۵ هزار هکتار است و این میزان در چند سال گذشته ثابت بوده است. با این حال، سطح واقعی زمین های زیر کشت، شامل علوفه سبز، خرما، میوه ها، سبزیجات و غلات از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ تقریباً ۲۳ درصد افزایش یافته است.

بر اساس اعلام وزارت کشاورزی این کشور، در سال ۲۰۱۹، نیروی کار کشاورزی و ماهیگیری از ۰ درصد قطری ها و ۱.۴ درصد از کارگران غیر قطری از کل نیروی کار تشکیل شده بود. اگرچه کشاورزی یک فعالیت نوظهور در قطر است و تنها ۰.۲ درصد از تولید ناخالص داخلی را در سال ۲۰۱۷ به خود اختصاص داده است ، اما ارزش افزوده به عنوان کمک به تولید ناخالص داخلی بخش کشاورزی ، جنگلداری و شغل از ۱۴۵ میلیون دلار آمریکا در سال ۲۰۱۰ به ۳۰۵ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ ، افزایش ۱۱۰ درصدی در طول این هفت سال.

 با این حال، برای بیان این روند، در سال ۲۰۱۷ این کشور ۱.۳ میلیون تن محصولات کشاورزی با ارزش تقریبی یک میلیارد دلار وارد و ۱۴۱۵۷ تن محصول را با ارزش ۹.۵ میلیون دلار از بخش صادر کرد. سهم محصولات کشاورزی از نظر مقدار (تن) و در نتیجه، ارزش (دلار) در بین تولیدات جنگلی و جنگلداری است، به ویژه از آنجا که هیچ فعالیت جنگلداری در کشور وجود ندارد.

قطر به دلیل منابع محدود و آب و هوای سخت، به طور سنتی بیش از ۹۰ درصد مواد غذایی مورد نیاز خود را از بیش از ۱۰۰ کشور مانند هلند، کنیا، آفریقای جنوبی، نیوزیلند، هند و غیره وارد می‌ کند

شیلات برابر با ۳۳،۸۴۱ تن از ۱.۳ میلیون تن در کل واردات محصولات کشاورزی و ۷۷۳ تن از ۱۴۱۵۷ تن در مجموع صادرات سال ۲۰۱۷ را شامل می شود، در حالی که سهم باقیمانده از تولیدات کشاورزی شامل گیاهان، گوشت، محصولات لبنی و تخم مرغ است.

قطر به دلیل منابع محدود و آب و هوای سخت، به طور سنتی بیش از ۹۰ درصد مواد غذایی مورد نیاز خود را از بیش از ۱۰۰ کشور مانند هلند، کنیا، آفریقای جنوبی، نیوزیلند، هند و غیره وارد می‌ کند. در نتیجه، قطر همیشه نسبت به موضوع امنیت غذایی حساس بوده و یک برنامه امنیت غذایی ملی (QNFSP) را در سال ۲۰۰۸ برای کاهش اتکای دولت به واردات مواد غذایی از طریق خودکفایی و تولید داخلی راه اندازی کرد.

از زمان محاصره هوایی و دریایی سال ۲۰۱۷ توسط کشورهای همسایه و متحدان آنها در منطقه منا که بخش عمده مواد غذایی مورد نیاز قطر را تأمین می کردند، موضوع امنیت غذایی به طور قابل ملاحظه ای به یک نگرانی حاد ملی تبدیل شده است.

در ۵ ژوئن ۲۰۱۷، عربستان سعودی، امارات، مصر و بحرین که همگی کشورهای همسایه و متحدان منطقه هستند، روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با قطر قطع و محاصره زمینی، دریایی و هوایی را اعمال کردند. 

این چهار کشور ادعا کردند که قطر از تروریسم حمایت می کند، روابط نزدیکی با ایران دارد و در امور داخلی ملت های خود دخالت می کند. قابل ذکر است که قبل از محاصره در سال ۲۰۱۷، ۲۷.۴ درصد از واردات مواد غذایی قطر از عربستان سعودی و امارات متحده عربی و ۶۰ درصد محصولات لبنی انجام می شد.

 علاوه بر این، ۴۰ درصد واردات مواد غذایی از طریق عربستان سعودی انجام شد در حالی که محاصره در چهارم ژانویه ۲۰۲۱ به پایان رسید. پس از محاصره، قطر به سرعت روابط خود را با بسیاری از تامین کنندگان محصولات غذایی جدید توسعه داد.

این امر به ویژه در مورد محصولات فاسد شدنی مانند سبزیجات و شیر صادق است، که از سال ۲۰۱۷ تقریباً سه برابر شده است. خودکفایی در بسیاری از محصولات غذایی مانند گوشت، لبنیات و سبزیجات از ۱۵.۲ درصد در سال ۲۰۱۴ به ۲۸ درصد در سبزیجات در سال ۲۰۱۹ با رشد ۱۶ گونه محلی افزایش یافته است، در حالی که وزارت شهرداری و محیط زیست (MME) اهداف بلند پروازانه را هدف قرار داده که تا سال ۲۰۲۳ به ۷۰ درصد خودکفایی در تولید سبزیجات دست یابد.

قابل ذکر است که قطر برای محصولات لبنی تازه و طیور در سال ۲۰۱۹ به ترتیب با ۱۰۶ و ۱۲۴ درصد خودکفا بود. 

بازار گلخانه در قطر در حال رشد است  به طوری که ارزش آن در سال ۲۰۱۸ به ۹۷.۹ میلیون دلار می رسد

مزارع محلی با استفاده از روشهای تولید مدرن که برای روشهای کشت در فضای باز و سرپوشیده به کار می روند، تلاشهای چشمگیری برای بهبود تولیدات کشاورزی خود انجام می دهند. این مسئله همچنین شامل توسعه سریع تجهیزات و شیوه های مناسب برای استفاده در آب و هوای گرم و خشک از جمله این موارد است:

سازه های گلخانه ای؛ روشهای کارآمد آبیاری با صرفه جویی در مصرف آب ؛ فن آوری های خنک کننده پیشرفته برای افزایش ماندگاری محصول

این تلاشها به طرز چشمگیری موفقیت آمیز بوده است و موجب کسب بازدهی بالا و دستیابی به اهداف امنیت غذایی تعیین شده توسط وزارت شهرداری و محیط زیست شده است. در نتیجه، بازار گلخانه در قطر در حال رشد است  به طوری که ارزش آن در سال ۲۰۱۸ به ۹۷.۹ میلیون دلار می رسد. پیش بینی می شود ارزش بازار تا سال ۲۰۲۴ به ۲۱۶ میلیون دلار برسد.

 تولید محصولات گلخانه ای هم از کشت خاک و هم از تکنیک های هیدروپونیک استفاده می کند، زیرا سیستم های کشت بدون خاک به عنوان راه حلی پایدار برای تولید غذا و امنیت غذایی توسعه یافته اند

 تولید محصولات گلخانه ای هم از کشت خاک و هم از تکنیک های هیدروپونیک استفاده می کند، زیرا سیستم های کشت بدون خاک به عنوان راه حلی پایدار برای تولید غذا و امنیت غذایی توسعه یافته اند. کشاورزی هیدروپونیک نسبت به کشاورزی سنتی پایدارتر در نظر گرفته می شود زیرا تولید کلی را حداکثر می کند و استفاده از فضا، خاک، آب و سایر منابع را به حداقل می رساند.

 به طور خاص، تولید هیدروپونیک باعث کاهش میزان زمین مورد نیاز برای تولید، استفاده از مواد شیمیایی سخت مورد نیاز برای کوددهی خاک در حالی که از آب ۷۰ درصد کمتر استفاده می کند، و در مدت زمان کوتاه تری میوه و سبزیجات تولید می کند.

 علاوه بر این، سیستم های آبی که ترکیبی از هیدروپونیک و آبزی پروری هستند، می توانند با مسائل پایداری مقابله کرده و به اهداف امنیت غذایی در قطر دست یابند.