بازار؛ گروه استانها: صادرات دارای مشکلات زیادی است از موانع ارزی و اعتباری تا حمایت از صادرکنندگان و نبود فهم درست از اهمیت صادرات در بین تولیدگران داخلی همگی سبب شده تا تجار ایرانی با مشکلات عدیده دست به گریبان باشند. مشکلاتی که از چند نرخی بودن ارز که به عقیده بسیاری کارشناسان سبب رانت و فساد می شود تا عدم اجرای بخش نامه های تشویقی همگی باعث شده اند تا کمیت صادرات مان این روزها لنگ بزند.
تجار و بازرگانان این روزها با مشکلات عدیده مالی روبرو شده‌اند تا جایی که بسیاری شان به خصوص در بدو شیوع کرونا حتی شغل شأن را در خطر دیدند. دولت سیزدهم اما نشان داده که در تجارت با کشورهای همسایه به خصوص عملکرد بهتری داشته باشند.
از سوی دیگر اما بوروکراسی پیچیده موجود در کشور سبب شده تا صادرکنندگان بعضاً متضرر و حتی بی رغبت شوند. مثال بارز آن چند نرخی بودن ارز، گمرکات، معافیت‌های مالیاتی و … که با ترک فعل یا چرخه وسیع اداری روبرو می‌شود، است.
برای بررسی مسائل مرتبط با صادرات و همچنین تولید تجاری با سید محمد حسینی شاهرودی مدیرعامل شرکت مدیریت صادرات زینو تجارت امین و کارشناس مسائل اقتصادی و تجاری، به گفتگو نشستیم تا درباره مسائلی مانند مشکلات صادرات، تغییر نگاه به صادر کنندگان و مسائل ارزی مواردی را یادآور شویم.
* در زمینه بهبود عملکرد و بازدهی و بهره‌وری هرچه بیشتر در حوزه صادرات باید چه کرد؟
صادرات به گونه‌ای است که از عامیانه‌ترین و پایین‌ترین اقشار جامعه می‌بایست به آن توجه کنند. این اشتباه که در بین عموم مردم وجود دارد که معتقد هستند ابتدا باید هر چه تولید می‌کنیم به بهترین نحو استفاده کنیم و بعد اگر چیزی زیاد آمد و نیاز نبود صادر شود در صورتی که اینگونه نیست.
این اشتباه در بین عموم مردم وجود دارد که معتقد هستند ابتدا باید هر چه تولید می‌کنیم به بهترین نحو استفاده کنیم و بعد اگر چیزی زیاد آمد و نیاز نبود صادر شود
ما اگر بخواهیم در صادرات موفق باشیم باید این نگاه معکوس شود یعنی ما به این بیندیشیم که بهترین اقلاممان را می‌بایست صادر و حتی اگر خودمان دچار مضیقه قرار گرفتیم نگذاریم بازار صادراتی‌مان از بین برود.
تا زمانی که این نگاه در عموم مردم قرار داشته باشد، به صورت ریشه‌ای و اساسی کار صادرات ما پیش نرود و ما نمی‌توانیم به عنوان کشوری با این همه پتانسیل ویژه، جایگاهی که در صادرات بین کشورها باید داشته باشیم را به دست نیاوریم.
* این نگاه صرفاً در بین مردم هم نیست.
قطعاً؛ یک نگاه نادرست دیگر در بین صنعت گران و تولیدکنندگان و عموم مردم وجود دارد و آن این است که احساس می‌کنند صادر کننده باید قیمت‌های چندین برابری اجناس را به فروش برساند و عرفی در بین مردم وجود دارد که فکر می‌کنند کالای صادراتی به معنای کالای گران قیمت است در حالی که این نگاه را نیز باید تغییر داد.
مردم و تولیدگران باید بدانند که باید در بازار جهانی رقابت کرد و بسیاری از کشورهای حتی پیشرفته کالاهای صادراتی شأن در خارج از کشورها ارزان‌تر از کالایی است که مردم همان کشور مصرف می‌کنند. این نگاه باید در کشور اصلاح شود که امیدواریم نقش رسانه‌ها در این حوزه بتواند مؤثر باشد.
* به نظر شما باید چه کرد؟
پیشنهاد می‌شود برای بهبود امر صادرات، تک نرخی کردن ارز است متأسفانه از دهه ۶۰ و ۷۰ و بعد از اتمام جنگ و روی کار آمدن دولت سازندگی این بحث تک نرخی کردن ارز همواره مطرح بوده و چندین بار اجرا شده است اما متأسفانه با کوچک‌ترین ناملایمات دوباره به همان چند نرخی کردن ارز باز می‌گردیم که موجب رانت و فساد می‌شود.
یک نگاه نادرست دیگر در بین صنعت گران و تولیدکنندگان و عموم مردم وجود دارد و آن این است که احساس می‌کنند صادر کننده باید قیمت‌های چندین برابری اجناس را به فروش برساند
هرچیزی که چند نرخی و دستوری شد، آن طرح همواره مستعد شکست است و دولت‌ها معمولاً به عنوان مسکن از آن استفاده می‌کنند برای اینکه خودشان را نجات دهند و متأسفانه در درون سیستم حکومتی افرادی از این طرح‌ها استقبال می‌کنند تا یک شبه راه صد ساله را بروند و با اختلاف قیمت‌ها به آلاف برسند. همانگونه که واردات مفید و مضر داریم، مانند مواد اولیه تولید و واردات صنایع پیشرو و صنایع‌های تک و تکنولوژی و برخی واردات کالاهای غیرمفید، در زمینه صادرات نیز همین گونه است.
برخی از صادرات ما واقعاً خیانت به کشور است وقتی که نرخ ارز چند نرخی می‌شود طبیعتاً وارداتی که می‌شود، با نرخ‌های ۴۲۰۰ تومانی یارانه ای صورت می گیرد (که یکی از اشتباهات دولت قبل محسوب می‌شود) و اقلام وارداتی با این ارز به نحوی دوباره از کشورمان با نرخ ۲۵ هزار تومانی قاچاق یا خارج می‌شود تا جیب برخی پر شود لذا این امر یکی از معایب چند نرخی کردن ارز است و تا زمانی که تک نرخی نشویم هم موجب رانت و فساد می‌شود و هم واردات ما قوت می‌گیرد از سوی دیگر نیز صادرات ضربه خواهد خورد.
* برخی صادرکنندگان از فقدان عدالت صحبت می‌کنند آیا درست است؟
بله؛ شفاف بودن و قابل اتکا بودن تشویق‌های دولتی موضوع دیگری است که باید به آن پرداخت. ما در بخش نامه‌ها تشویق‌های بسیار خوبی را بعضاً برای صادرات داریم که در حد بخش نامه باقی می‌مانند و منابعی برای این کار وجود ندارد از آن مهمتر اما عدم عدالت در تخصیص منابع است زیرا بسیاری اطلاع پیدا نمی‌کنند و همین منابع محدود هم به صورت مساوی تقسیم نمی‌شود و افراد خاص از آن بهره مند می‌شوند.
منابعی را که چندین سال قبل مجلس تصویب کرد تا عوارضی از واردات بگیرند و برای حمایت از صادرات اختصاص دهند، متاسفانه گرفته می‌شود اما در زمان تخصیص اقدامی صورت نمی‌گیرد یا به صورت غیرشفاف و غیرعادلانه توزیع می‌شود.
* مشخصاً شما چه پیشنهادی برای بهبود رویه دارید؟
پیشنهاد ما تقویت و به کار گیری ای ام سی‌ها یا شرکت‌های مدیریت صادرات است که بتوانیم امور صادرات را تخصصی کنیم. عموماً شرکت‌های ما توان ایجاد شو روم و بازار یابی، بازار سنجی و امکان سنجی، تخصص حمل و نقل و بسته بندی و … را ندارند و اینها مخارج بسیاری را می‌طلبد لذا حتماً باید شرکت‌های واسطی بین این شرکت‌ها باشند تا صادرات به صورت تخصصی دنبال شود لذا باید نگاه و قوانین عوض شود و حمایت‌های دولتی نیز باید به این سمت برود.
برخی از صادرات ما واقعاً خیانت به کشور است
امروز در برخی صنایع ما شرایط برعکس است یعنی فقط کارت بازرگانی شرکت‌ها است که می‌تواند کالا را ترخیص کند در زمره این شرت‌ها می‌توان به پتروشیمی، کاشی و سرامیک و … اشاره کرد. به نظر بنده باید بازرگانی به شرکت‌های مدیریت صادرات تخصصی سپرده شود.
* چه میزان بوروکراسی را مانع می‌دانید؟
باید مکانیسمی ایجاد شود تا به دور از بوروکراسی‌های زائد برای مثال در زمینه مالیات الرز افزوده، قانونی وجود دارد که شرکت‌هایی که صادرات می‌کنند از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند اما وجود دارد کالاهایی که هفت ماه هشت ماه همچنان در گیر و دار پس گرفتن مالیات ارزش افزوده است در حالی که بخش نامه‌های آن وجود دارد اما متاسفانه ترک فعل می‌شود. به راحتی می‌توان کاری را انجام داد و مثلاً با گرفتن یک تعهد شرکت‌ها از اصل مالیات را نپردازند که بخواهند دوباره همان راس بگیرند!
این امر سبب می‌شود تا زحمتی هم بر دوش دولت گذاشته نشود چرا که واریز و برداشت این پول خودش حجم وقت و توان شرکت‌های صادراتی و بانک‌ها، مالیات، دارایی و … را می‌گیرد. با یک تعهد ساده می‌تواند شرکت صادراتی موظف به صادرات در بازه زمانی شود و اگر این کار صورت نگرفت مالیات ارزش افزوده را پرداخت کند واقعاً این کاری ندارد و راحت است.
نظر شما