بازار؛ گروه بورس: نوسانات بازار سرمایه همچنان ادامه دارد و بسیاری از سهامداران که سال گذشته با تشویق دولت قبلی وارد بازار شده بودند همچنان نگران هستند، برای ترسیم آینده بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ با کامران ندری اقتصاددان و مدیرگروه سابق بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی گفتگو کردیم.
* آیا روند نوسانی بورس ادامه دار خواهد شد و فاکتورهای اقتصادی در ادامه چه تاثیر بر شاخص کل خواهند داشت؟
بازار در کوتاه مدت دستخوش نوساناتی هست زیرا روند کلی نشان می دهد که تورم اقتصادی بالاست اما نرخ بهره در دارایی های بدون ریسک در کشور بالا نیست. از طرف دیگر در بخش تولید هم نرخ سود بالا نیست و سپرده های بانکی هم سود کمتری از تورم دارند به همین دلیل پیش بینی می شود ورود نقدینگی به بورس ادامه داشته باشد و مردم همچنان به دنبال ورود به بازارهای پرسودتر بروند و این روند باعث می شود در بلندمدت رشد شاخص بورس ادامه داشته باشد.
بازار سرمایه در ایران بیشتر از کشورهای دیگر مورد توجه قرار گرفته و اگر قرار باشد از این بازار به نحو احسن استفاده شود باید بازار بدهی و بازار مشتقه فعال شوند و به تامین مالی بنگاه ها کمک کنند زیرا حتی مهمتر از بازار سهام هستند
* در حال حاضر مسئولان مدعی هستند که از رشد بازار سرمایه برای هدایت نقدینگی به بخش های مولد بهره خواهند جست، اما عملا این اتفاق نیفتاده است، مشکل کجاست و چه راهبردی باید اتخاذ شود؟
بازار سرمایه در ایران بیشتر از کشورهای دیگر مورد توجه قرار گرفته و اگر قرار باشد از این بازار به نحو احسن استفاده شود باید بازار بدهی و بازار مشتقه فعال شوند و به تامین مالی بنگاه ها کمک کنند زیرا حتی مهمتر از بازار سهام هستند اما در شرایط کنونی در ایران چندان فعال نیستند و اوراق بدهی توسط بنگاه ها منتشر نمی شود. از طرف دیگر سلطه بازار سهام بر تمام بازار سرمایه منجر به رشد سایر اجزای بازار سرمایه شده و در شرایط کنونی دولت باید سیاست گذاری های درستی برای این بخش داشته باشند.
یکی از دلایل عدم رشد بازار بدهی و اوراق مشتقه این است که دولت در نرخ بهره مداخلاتی دارد، در واقع دولت نگران است که اگر نرخ بهره بالا برود سرمایه گذاران از بازار سرمایه به سمت این بازار کوچ کنند
* دلایل عدم رشد بازار بدهی و اوراق مشتقه در ایران چیست؟
یکی از دلایل عدم رشد بازار بدهی و اوراق مشتقه این است که دولت در نرخ بهره مداخلاتی دارد، در واقع دولت نگران است که اگر نرخ بهره بالا برود سرمایه گذاران از بازار سرمایه به سمت این بازار کوچ پیدا کند و امروز این مساله در اقتصاد کشورمان کلیدی شده و می تواند بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار دهد هرچند امروز نرخ بازار بدهی سرکوب شده و به نفع بازار سهام تمام شده اما از طرف دیگر این مساله به تورم دامن زده است.
* آیا احتمال این وجود دارد در روند اصلاحی اخیر بعد از یک نوسان مقطعی بازهم شاخص کل افت کند؟
در شرایط کنونی بازار سهام به نسبت تورم حداقل نباید نزولی باشد و این به معنی افت هفتگی شاخص نیست و روند در مجموع باید صعودی باشد. به عبارت دیگر اگر شرایط منفی اقتصاد کشور را هم در نظر نگیریم پیش بینی های که از رشد اقتصادی کشور انجام شده باید به رشد بازار کمک کند.
*در ماه های گذشته رشد تورم در ایران بیش از ۴۵ درصد بوده آیا به نسبت تورم در کشور شاخص بورس هم رشد خواهد کرد؟
تورم کمک می کند تا تمام دارایی ها صعودی شوند و این یعنی ارزش سهام هم بالا می رود مگر اینکه اتفاق خاصی همچون جنگ رخ دهد که روند بازار سرمایه هم تحت تاثیر قرار بگیرد.
در شرایط کنونی احتمال اینکه شاخص پایین تر از یک میلیون و ۳۰۰ هزار بگیرد کم است و البته در این روند صعودی اخیر قرار نیست که همه شرکت ها رشد کنند حتی برخی از این شرکت ها ممکن است که ورشکسته شوند
* آیا این احتمال وجود دارد که با افت قیمت ارز در زمان مذاکرات برجام شاخص کل دوباره به حدود یک میلیون و صد هزار واحد برسد؟ و چرا بعد از رشد ۳۰ درصدی بورس بسیار از نمادها بازهم افت کردند و هیچ تغییر قیمتی نداشتند؟
در شرایط کنونی احتمال اینکه شاخص پایین تر از یک میلیون و ۳۰۰ هزار بگیرد کم است و البته در این روند صعودی اخیر قرار نیست که همه شرکت ها رشد کنند حتی برخی از این شرکت ها ممکن است که ورشکسته شوند. همچنین باید سیاست های کلان و حمایتی را مد نظر قرار داد برای نمونه ممنوعیت واردات لوازم خانگی و ... کمک می کند تا قیمت سهام این شرکت ها بالا برود زیرا قیمت کالا و سودسازی آنها بالا برود.
مسئولان سیاست گذاری خرد دارند و این یک ضعف است، برای نمونه سیاست گذاران یک صنعت مانند لوازم خانگی را می بینند اما تورم کلان در تمام اقتصاد را نمی بیینند و این مساله آسیب ساز است
* آیا ضعف سیاست گذاری می تواند در نوسانات یک گروه صنعتی یا مجموع گروه های صنعتی در بورس تاثیر بگذارد؟
البته باید بحث سیاست خرد را کلان از هم جدا کرد اما در شرایط کنونی مسئولان سیاست گذاری خرد دارند و این یک ضعف است، برای نمونه سیاست گذاران یک صنعت مانند لوازم خانگی را می بینند اما تورم کلان در تمام اقتصاد را نمی بیینند و این مساله آسیب ساز است.
هر کجا که صحبت از انحصار است بحث رانت مطرح است و به طور کلی می توان گفت بدنه اقتصاد کشور مبتنی بر رانت است و متاسفانه تاکنون مسئولان به این موضوع نپرداخته اند تا چه زمانی است این امتیازه داده شود و چرا این امتیازها منجر به کارایی نمی شود؟
* سیاست گذاری های که انحصار ایجاد می کنند چقدر می تواند در اقتصاد کشور یا یک گروه صنعتی تاثیر بگذارد؟
هر کجا که صحبت از انحصار است بحث رانت مطرح است و به طور کلی می توان گفت بدنه اقتصاد کشور مبتنی بر رانت است و متاسفانه تاکنون مسئولان به این موضوع نپرداخته اند تا چه زمانی قراره این امتیازه داده شود و چرا این امتیازها منجر به کارایی نمی شود؟ برای نمونه خودروسازی ایران ۴۰ ساله نتوانسته بهبودی در سطح عملکرد خود داشته باشد، زیرا در تمام این مدت مورد حمایت دولت بوده و مدیریت اقتصادی و سیاست اقتصادی با امتیاز دادن به شرکت ها و جلوگیری از واردات برخی کالاها عملا رانت توزیع می کند.
* رانت های اطلاعاتی و سرمایه های در بورس چقدر می تواند سهامداران را متضرر کند؟
در واقع وقتی اقتصاد در دست چند شرکت بزرگ و تاثیر گذار باشد نقدینگی را در دست می یرند و در بازار سرمایه هم نوسان ایجاد می کنند و به اسم تولید داخلی امتیاز می گیرند و در تمام اقتصاد کشور تاثیر می گذارند.
* آیا دولت می تواند با ایجاد نوسان نقدینگی در بازار را در بورس بلوکه کند؟
نقدینگی را در بورس نمی توان بلوکه کرد و حتی نمی توان سوزاند زیرا وقتی سهامدار سرمایه خود را با فروش سهام وارد بازار دیگری شود ارزش دارایی در بازار دیگر بالا می رود.
تیم اقتصادی دولت سیزدهم باید از اشتباهات دولت آقای روحانی درس گرفته باشند، برای نمونه تشویق مردمی که سواد مالی زیادی ندارد وارد بازار سرمایه شوند یک اشتباه بود و دولت می توانست سرمایه مردم را به سمت سبدگردان ها سوق دهد زیرا ورود دارایی هیجانی مردم به بورس منجر به حباب شد
* چه سیاست های بورسی در سال های گذشته رخ داده که دولت سیزدهم باید از آنها اجتناب کند؟
تیم اقتصادی دولت سیزدهم باید از اشتباهات دولت آقای روحانی درس گرفته باشند، برای نمونه تشویق مردمی که سواد مالی زیادی ندارد وارد بازار سرمایه شوند یک اشتباه بود و دولت می توانست سرمایه مردم را به سمت سبدگردان ها سوق دهد زیرا ورود دارایی هیجانی مردم به بورس منجر به حباب شد و حالا که مدت زمان زیادی از فضای حبابی بورس نگذشته حافظه تاریخی دولت کمک می کند که بداند نباد همان اشتباهات را تکرار کند.
* چرا رئیس جمهور قبلی بارها مردم را به بازار سرمایه دعوت کرد؟
رئیس جمهور قبلی نظر کارشناسان را مورد توجه قرار نداد و نتوانست از فرصت بازار سرمایه به درستی استفاده کند و تنها به نظر کارشناسان اطراف خود توجه کرد به همین دلیل فراخوان حضور مردم به بورس را صادر کرد.
اگر فرض بگیریم که حباب آنچنانی در بازار سهام وجود ندارد برگشت آمریکا به برجام و حل مشکلات تحریمی منجر به ثبات بیشتر در بازار می شود و روند صعودی تا حدودی متوقف می شود، اما روند نزولی هم به خود نمی گیرد
* آیا آغاز مذاکرات برجام و سیگنال های این مذاکرات منجر به افت یا صعود شدید شاخص کل بورس می شود؟
اگر فرض بگیریم که حباب آنچنانی در بازار سهام وجود ندارد برگشت آمریکا به برجام و حل مشکلات تحریمی منجر به ثبات بیشتر در بازار می شود و روند صعودی تا حدودی متوقف می شود، اما روند نزولی هم به خود نمی گیرد، به همین دلیل در آن زمان عوامل بنیادی می تواند در قیمت سهام تاثیر بگذارد یا اینکه تصمیم های کلان دولت در مسائل اقتصادی می تواند تاثیر بگذارد و البته نباید فراموش کرد که حتی اگر آمریکا به برجام برگردد تا اخر سال تورم خواهیم داشت.
نظر شما