فرحناز سپهری؛ خبرگزاری بازار-اگرچه شتابدهنده ها وصندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر در هموارسازی و بهبود اجرای ایده های نو نقش مهمی ایفا می کنند. اما در عین حال دخالت های نابجای دولت و سازمانهای ذیربط و قوانین بازدارنده باعث نابودی و از بین رفتن این مراکز شده است.که پیامد آن می تواند به شکست استارتاپها و کسب و کار های نوپا بینجامد. در همین راستا مدیر سرمایه گذاری صندوق جسورانه پارتیان معتقد است بهترین حمایتِ دولت، عدم دخالت مستقیم آن در سرمایه گذاری روی استارتاپها است. از طرفی سرمایهگذاری غیر مستقیم دولت با واسطه صندوق های سرمایه گذاری خصوصی، می تواند در بهبود روند این مسیر تاثیر گذار باشد. فرصتی پیش آمد تا با محمد امینی میلانی، مدیر سرمایهگذاری صندوق جسورانه پارتیان درباره فعالیت و چالشهای این صندوق خطرپذیر گفتگویی انجام دهیم.
پارتیان؛ نخستین صندوق سرمایهگذاری تخصصی حوزه هوش مصنوعی در ایران
وی با توجه به نامگذاری سال 1399 به جهش تولید از سوی مقام معظم رهبری، گفت: اساس فعالیت صندوق های جسورانه، ایجاد جهش در تولید است. ما با سرمایهگذاری در استارتاپهای نوآور، شرایط ایجاد و رشد کسبوکارهای خلاق، ارزش آفرین و ثروت آفرین را هموار می کنیم.
محمد امینی میلانی، که سالها تجربه کارآفرینی، راهاندازی کسبوکار، توسعه کسبوکار و سرمایهگذاری دارد، اکنون دو سال است که مدیر سرمایهگذاری صندوق جسورانه پارتیان است. وی در ابتدا از تاسیس صندوق پارتیان به خبرگزاری بازار گفت: اقدامات اولیه جهت راه اندازی صندوق پارتیان از سال 96 آغاز شد. تغییر دستور العمل ها و برخی چالش های اداری در مسیر ثبت و تاسیس صندوق، فرآیند تاسیس را به درازا کشید تا اینکه سرانجام در دی ماه 1398، پذیره نویسی صندوق در بازار نهادهای نوین سرمایهگذاری فرابورس صورت پذیرفت.
وی ادامه داد: سرمایه صندوق 20 میلیارد تومان است که در پذیره نویسی حدود 30 شخص حقیقی و حقوقی مشارکت کردند و مدیر صندوق، شرکت پردازش اطلاعاتی مالی پارت است. شرکت دانشبنیان پارت در واقع یک شرکت مالی- نرمافزاری تحت نظارت سازمان است که در حوزههای مختلف فین تک و هوش مصنوعی فعال بوده و با حدود 400 نفر پرسنل، بزرگترین شرکت تحت نظارت سازمان به حساب میآید.
امینی میلانی با بیان اینکه حوزه سرمایهگذاری پارتیان، فناوری اطلاعات و به طور خاص هوش مصنوعی و فین تک است، افرود: در واقع پارتیان نخستین صندوق سرمایهگذاری تخصصی حوزه هوش مصنوعی در ایران به حساب میآید. استارتاپ مورد نظر پارتیان باید محصول اولیه و بازخورد قابل ارزیابی از مشتریان داشته و سرمایه مورد نیاز آن با چک سایز صندوق تناسب داشته باشد.
در عین حال وی معتقد است البته مهم تر از این ها، پارامترهایی است که در موفقیت استارتاپ اثر گذارند، اندازه فرصت و پتانسیل بازار، اندازه بازار، شرایط رقابت، ریسکهای متصور برای استارتاپ، موانع ورود برای رقبا و مزیت های رقابتی از جمله پارامترها هستند و از همه مهمتر، تیم بنیانگذاران استارتاپ است.
همچنین به گفته این مدیر سرمایه گذاری،صندوق پارتیان همانند سایر صندوق های جسورانه، در سهام شرکت های استارتاپی سرمایهگذاری میکند. در واقع با تزریق مالی به استارتاپ، بخشی از سهام آن را در اختیار میگیرد و سرمایه تزریق شده نیز صرف توسعه و رشد استارتاپ می شود. طبعا تعدادی از سرمایهگذاری ها به علت ماهیت پر ریسک استارتاپ ها، به سرانجام نمی رسند و در عوض انتظار می رود تعداد دیگری، بازده بسیار بالایی را برای صندوق ایجاد کنند.
در ادامه امینی میلانی به میزان سرمایه گذاری صندوق پارتیان اشاره کرد وگفت: پارتیان متناسب با اندازه 20 میلیاردی صندوق، در هر استارتاپ مبلغی بین 1 تا 2 میلیارد تومان سرمایهگذاری میکند. میزان دقیق سرمایه مورد نیاز استارتاپ، بر اساس ارزیابی دقیق پیشبینی های مالی آن صورت میگیرد.
وی در این باره افزود: استارتاپ با سرمایه تزریق شده باید به دستاوردهای کمی ای دست یابد که ریسک سرمایه گذاری در آن را کاهش دهد. برای هر استارتاپ در آغاز، ریسک های متعددی متصور است، و استارتاپ با پیشرفت کار خود باید با عملکرد خود از ناحیه پر ریسک به ناحیه کم ریسک حرکت کند. در نتیجه ارزش استارتاپ به مرور افزایش می یابد. این موضوع، معیار ما در تعیین دوره سرمایه گذاری و میزان نیاز مالی استارتاپ در هر دوره تا رسیدن به افزایش سرمایه بعدی است.
تاثیر کرونا روی عدم مجوز سازمان بورس
مدیر سرمایه گذاری پارتیان در مورد پذیرش این صندوق توسط سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: پس از پذیره نویسی صندوق در دی ماه سال جاری، ما هنوز موفق به دریافت مجوز فعالیت از سازمان بورس نشده ایم که البته کرونا هم در آن بی تاثیر نبوده است! به هر حال تا زمان اخذ مجوز، امکان سرمایهگذاری نداریم، با این حال عملیات صندوق جریان داشته و دارد.
همچنین وی با اشاره به اینکه از میان بیش از 150 استارتاپ بررسی شده در صندوق، در سال 98 با دو استارتاپ به قرارداد رسیدیم ، افزود: به دلیل آماده نبودن ساختار حقوقی صندوق، این سرمایهگذاریها توسط مدیر صندوق یعنی شرکت پردازش اطلاعات مالی پارت صورت گرفت.
امینی میلانی ادامه داد: مجموعاً تاکنون حدود نیم میلیارد تومان به این دو استارتاپ تزریق مالی صورت گرفته است. یک استارتاپ دیگر هم در مراحل نهایی عقد قرارداد است که امیدواریم با اخذ مجوز از سازمان، سرمایهگذاری در آن مستقیماً توسط صندوق پارتیان محقق شود.
شمار کم استارتاپهای قابل سرمایهگذاری؛ چالش پارتیان
وی مهمترین چالش، را تعداد کم استارتاپهای قابل سرمایهگذاری نسبت به سالهای قبل دانست و گفت: افراد کمتری پا به عرصه کارآفرینی و راهاندازی استارتاپ میگذارند، نوآوری ها کاهش یافته، ایده های تکراری بیشتر شده و خلاصه، فرصتهای سرمایهگذاری برای یک سرمایهگذار خطر پذیر، کمیاب شده است.
اما در ادامه به راهکارها برای رفع این چالشها اشاره کرد و افزود: از منظر صندوق، راهکار ما رویکرد فعالتر برای شناسایی استارتاپها است، تا بتوانیم همان معدود استارتاپهای خوب را به موقع شناسایی کنیم.
همچنین از دیدگاه کلان، راهکاهای مختلف در سطوح مختلف قابل طرح است که وی اشاره کرد وتوضیح داد: از تغییر در آموزش های دوره دبستان و متوسطه، تا تغییرات در دروس آموزشی دانشگاهها، افزایش سواد مالی عموم مردم، افزایش سطح ریسک پذیری مردم، کاهش وابستگی اقتصاد به نفت، تسهیل فضای کسبوکار، سیاستهای کاهش جذابیت سفتهبازی و فعالیت های غیر مولد اقتصادی ، که هر کدام جداگانه نیاز به توضیح و تفصیل دارد.
از سوی دیگر این مدیر جوان خاطر نشان کرد: صندوق از هیچ حمایتی برخوردار نیست. سرمایه اولیه صندوق توسط شرکت پارت و سرمایهگذاران خصوصی تامین شده و باقی سرمایه نیز از طریق پذیره نویسی در بازار بورس صورت گرفته است.
در ادامه با بیان اینکه تمام امکانات در تهران متمرکز شده است، افزود: اساساً در کشور ما همه چیز در تهران متمرکز است، برترین دانشگاههای کشور و به تبع آن مهاجرت هر ساله نخبگان از شهرستانها به تهران برای تحصیل دراین دانشگاهها، اغلب یا تقریبا همه شرکتهای بزرگ تولیدی و خدماتی کشور، بازارهای بورس، حاکمیت و دولت و.... علاوه بر این که اساساً سرمایه هم در تهران متمرکز است، ار این رو سرمایهگذار خصوصی هم جایی سفره سرمایهگذاری خود را پهن می کند که بیشترین احتمال موفقیت را در داشته باشد.
بهترین حمایتِ دولت، عدم دخالت مستقیم است
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرگزاری بازار درباره اینکه دولت چگونه می تواند از استارتاپها حمایت کند، گفت: تجربه و مطالعات جهانی نشان داده بهترین حمایتِ دولت، عدم دخالت مستقیم آن است. بهترین کاری که دولت می تواند انجام دهد تسهیل فضای کسبوکار، ایجاد ثبات در تصمیمگیریها و بازارهای پولی و مالی، جلوگیری از قاچاق، اصلاح قوانین مرتبط با نیروی انسانی، تامین اجتماعی، مالیات، مجوزها، فیلترینگ، انحصارات دولتی و شبه دولتی و... است. این موارد به صورت جدی مانع رشد و موفقیت استارتاپها هستند.
همچنین وی معتقد است سرمایهگذاری غیر مستقیم دولت در استارتاپها هم در برخی کشورها نتایج مثبتی داشته است، که طی آن دولت نه به صورت مستقیم، بلکه با واسطه صندوق های سرمایه گذاری خصوصی، در سرمایهگذاری آن ها مشارکت می کند و در واقع ریسک سرمایهگذاری برای سرمایهگذار خصوصی را تا حدودی کاهش میدهد. یک نمونه از این سیاستها، قانون SBIA در ایالات متحده در دهه 60 میلادی است که باعث جهش اکوسیستم استارتاپی آمریکا شد.
گذر زمان عملکرد واقعی صنعت سرمایهگذاری خطرپذیر را نشان می دهد
اما از سوی دیگر وی با هر اقدام برای ترغیب اشخاص حقیقی برای سرمایهگذاری در صندوق های جسورانه مخالف است توضیح داد: من با هر اقدامی که اشخاص حقیقی را برای سرمایهگذاری در صندوقهای بسیار پر ریسک جسورانه ترغیب و تهییج کند، مخالفم. باید تجربه حباب دات کام در سال 2000 را همواره در برابر دیدگانمان داشته باشیم. و گذر زمان درا ین راه می تواند نقش داشته باشد.
به باور مدیر سرمایه گذاری پارتیان ، هنوز هیچ صندوق جسورانه موفقی در ایران نداشته ایم! در واقع هیچ یک از سرمایهگذاران فعال این حوزه، تا کنون از پرتفوی خود خارج نشده اند و در نتیجه هیچ ارزیابی کمی ای از عملکرد واقعی سرمایهگذاران خطرپذیر در ایران وجود ندارد.
همچنین وی ادامه داد: با گذر زمان و بسته شدن تعدادی از این صندوقها، عملکرد واقعی صنعت سرمایهگذاری خطرپذیر برای مردم نیز قابل ارزیابی خواهد بود و آن موقع اشخاص میتوانند واقع بینانه در این حوزه سرمایهگذاری کنند.
صندوق جسورانه پارتیان در اندیشه توسعه است به طوری که به گفته مدیر سرمایه گذاری اش، در حال توسعه تیم سرمایهگذاری خودمان هستیم، بعلاوه برنامه هایی برای معرفی و شناساندن صندوق داریم. تمرکز صندوق بر حوزه هوش مصنوعی است و در راستای حمایت از کسبوکارهای این حوزه، با فعالترین مجموعههای دانشگاهی و کسبوکاری مرتبط با هوش مصنوعی و یادگیری ماشین ارتباطات سازنده ای برقرار کرده و این همکاری ها را گسترش خواهیم داد. اما به اعتقاد امینی میلانی ، این روزها، دوره رکود اکوسیستم استارتاپی است، دوران سختی است، اما بعد از این دوره رکود، شاهد رونق اکوسیستم خواهیم بود.
وی درادامه یادآور شد: البته وقتی میگوییم رونق، به این معنی نیست که تهران می شود دره سیلیکون! ما پتانسیل تبدیل شدن به مثلا دره سیلیکون را نداریم، اما پتانسیل کشور ما از آنچه امروز شاهدیم، بسیار بیشتر است و در آینده شاهد بروز این پتانسیل خواهیم بود. بعلاوه خروج برخی از سرمایهگذاران خطرپذیر از استارتاپها، شرایط و پتانسیل حقیقی اکوسیستم ایران را تبیین خواهد کرد. عرضه اولیه چد استارتاپ در بورس هم قطعاً مؤثر خواهد بود.
سیاست دولت در حمایت از شتابدهنده ها سیاست افراطی است
امینی میلانی به این پرسش که چرا شمار شتابدهنده به نسبت فضای کسب و کار ان طور که باید نیست ومحدود هستند، گفت:راه اندازی شتابدهنده هیچ قانون و آیین نامه ای ندارد، البته دولت در گذشته حمایت هایی از شتابدهنده می کرد که برای گرفتن آن حمایت ها، باید ارزیابی هایی توسط معاونت علمی انجام می شد، که تا جایی که خبر دارم این حمایت ها هم کاهش یافته است. مدل کسبوکار شتابدهنده، مدل شکست خورده ای در جهان است! در واقع شتابدهنده ها هم شبیه استارتاپها هستند، تعداد اندکی از شتابدهنده ها به واسطه سابقه و برندی که دارند، موفقاند و تعداد بیشتری، اصلا سود ده نمیشوند.
مدل کسبوکار شتابدهنده، مدل شکست خورده ای در جهان است! در واقع شتابدهنده ها هم شبیه استارتاپها هستند، تعداد اندکی از شتابدهنده ها به واسطه سابقه و برندی که دارند، موفقاند و تعداد بیشتری، اصلا سود ده نمیشوند.
این مدیر جوان ادامه داد: این واقعیت در ایران با شدت بیشتری خودش را نشان داد. چهار سال پیش افراد زیادی به تاسیس شتابدهنده روی آوردند، ولی اغلب شکست خوردند! امروز اساساً از شتابدهنده ها خبری نیست، یا مرده اند، یا رو به موت اند یا مدل کسب و کارشان را تغییر داده اند! سیاست دولت در حمایت از شتابدهنده ها سیاست افراطی و بدون در نظر گرفتن ظرفیت های اقتصادی و انسانی کشور بود. البته بعد از موج شتابدهندهها، امروز نوبت موج «کارخانههای نوآوری» است و امسال شاهد افتتاح کارخانههای نوآوری، یکی پس از دیگری خواهیم بود، باز هم تو خالی، نمایشی و بدون پرداختن به پیشنیازها و ظرفیت ها.
همچنین به گفته امینی میلانی، استارتاپ ها تافته جدابافته ای در اقتصاد نیستند. همه آن چیزهایی که به رونق کسبوکار کمک میکند، به استارتاپها کمک میکند. میزان رشد و بلوغ اکوسیستم های استارتاپی در هر کشور، کاملا متناسب با وضعیت رشد و بلوغ اقتصادی آن کشور است.
اما درباره چرایی ورود اندک صندوقهای خطر پذیر به بازار سرمایه، معتقد است به دلیل جوان بودن صنعت سرمایهگذاری خطرپذیر در ایران، عموم مردم و سرمایهگذاران هنوز شناخت کافی و واقع بینانه نسبت به این صنعت ندارند و طبعا در شرایط پر تلاطم اقتصادی و با وجود آپشن های سرمایهگذاری پر سود و کم ریسک کوتاه مدت، انگیزه ای برای سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در صندوق های پر خطر وجود ندارد.
استارتاپ ها تافته جدابافته ای در اقتصاد نیستند. همه آن چیزهایی که به رونق کسبوکار کمک میکند، به استارتاپها کمک میکند. میزان رشد و بلوغ اکوسیستم های استارتاپی در هر کشور، کاملا متناسب با وضعیت رشد و بلوغ اقتصادی آن کشور است.
همچنین وی افزود: در نتیجه حضور در بازار سرمایه در عمل کمکی به جذب سرمایه صندوق های جسورانه نکرده است. بعلاوه فرآیند طولانی ارزیابی ها توسط سازمان، مانعی برای حضور صندوق های بیشتر است. به طور خلاصه حضور در بازار بورس برای صندوق ها مزیت خاصی ایجاد نمی کند ولی در مقابل پاسخگویی به سازمان، حسابرس، متولی و... را همراه دارد.
نظر شما