بازار؛ گروه آب و انرژی: درست در شرایطی که صحبت از کسری ۲۰۰ میلیون مترمکعبی گاز در زمستان می شود، وزیر نفت دولت سیزدهم راهی ترکمنستان شده است. جواد اوجی که پیش از این مذاکره با ترکمن ها را در کارنامه کاری خود داشته حالا قصد دارد تا قراردادی که از سالها پیش متوقف شده را احیا کند.
«جواد سلیمان پور» کارشناس نفت و انرژی که معتقد است ترکمن ها دید مثبتی نسبت به اوجی دارند، امیدوارانه از شروع دوباره مراودات گازی ایران و ترکمنستان سخن می گوید.
او به خبرگزاری «بازار» گفت: در دولت قبل هیچ گاه مذاکرات ایران و ترکمنستان در سطح وزیر دنبال نشده بود. اینکه وزیر نفت ایران خود راهی این کشور شده و پیگیر این مساله بوده، نشان دهنده عزم و جدیت ما برای واردات گاز از این کشور است.
در دولت قبل هیچ گاه مذاکرات ایران و ترکمنستان در سطح وزیر دنبال نشده بود. اینکه وزیر نفت ایران حالا خود راهی این کشور شده، نشان دهنده عزم و جدیت ما برای واردات و احیای قرارداد گازی است
این کارشناس انرژی که چالش اصلی مراودات گازی ما در سال های گذشته را نبود دیپلماسی گازی می داند، ادامه داد: تقریبا در ۱۰ سال گذشته ایران هیچ قرارداد جدید گازی را منعقد نکرده و همین مساله دست وزارت نفت دولت سیزدهم را بسته و تامین سوخت داخل کشور را هم با چالش مواجه کرده است. چرا که به واسطه یارانه عظیمی که دولت بابت انرژی در کشور پرداخت می کند، عملا امکان توسعه و ایجاد ظرفیت های جدید در میادین گازی از محل درآمد حاصل از فروش گاز در داخل کشور وجود ندارد. حال آنکه دولت می توانست از طریق درآمدهای حاصل از صادرات این خلا را جبران کرده و ظرفیت تولید خود را افزایش دهد.
حمید حسینی دیگر کارشناس انرژی که معتقد است دولت جدید باید به دنبال بهبود دیپلماسی گازی خود باشد، به ظرفیت های از دست رفته در طول سال های گذشته اشاره می‌کند. او به خبرگزاری بازار گفت: واردات گاز از ترکمنستان برای ما دارای حُسن بود؛ یکی اینکه قیمت آن از گاز صادراتی ما ارزان تر بود و برای ما به عنوان سوآپ هم مزیت بسیار خوبی داشت.
تقریبا در ۱۰ سال گذشته ایران هیچ قرارداد جدید گازی را منعقد نکرده و همین مساله دست وزارت نفت دولت سیزدهم را بسته و تامین سوخت داخل کشور را هم با چالش مواجه کرده است
کمبود گاز، برگ برنده ترکمن ها در مذاکره با ایران
این کارشناس انرژی البته در ادامه سخنان خود به نگرانی ها درباره کسری گاز ایران اشاره کرد و گفت : ترکمن ها از این کمبود مطلع هستند و همین مساله تا حدودی کار مذاکره را سخت کرده است. به هر حال باید احتمال را در نظر گرفت که ترکمنستان بخواهد از شرایط موجود به نفع خود استفاده کرده و امتیازهایی را از ایران بگیرند.
به گفته او، قرارداد ایران و ترکمنستان تا سال ۲۰۲۲ معتبر است. اما اینکه واردات گاز از این کشور بر اساس قیمت های قبلی صورت گیرد مشخص نیست و بستگی به روند مذاکرات دارد.
ظرفیت واردات گاز از ترکمنستان چقدر است؟
سریع ترین راهکاری که دولت سیزدهم برای مدیریت بحران تامین سوخت زمستانه می تواند به سراغ آن برود، واردات از ترکمنستان است. اما سوال اینجاست که واردات از این کشور تا چه اندازه می تواند کمبود گازی را که دومین دارنده ذخایر دنیا با آن مواجه است را جبران کند.
به گفته سلیمان پور، سقف واردات گاز ما از ترکمنستان ۱۲ میلیارد مترمکعب در سال و حدود ۳۶ میلیون مترمکعب در روز بوده است. البته ما دو خط لوله از این کشور داریم و می توانیم واردات خود از این کشور را به روزانه حدود ۷۰ میلیون مترمکعب برسانیم که عدد قابل توجهی است.
سقف واردات گاز ما از ترکمنستان ۱۲ میلیارد مترمکعب در سال و حدود ۳۶ میلیون مترمکعب در روز بوده است. البته ما دو خط لوله از این کشور داریم و می توانیم واردات خود از این کشور را به روزانه حدود ۷۰ میلیون مترمکعب برسانیم
چه کشورهایی مشتری گاز ترکمنستان هستند؟
همانطور که اشاره شد سقف قرارداد گازی ایران و ترکمنستان سالانه ۱۲ میلیارد مترمکعب بود که به دلیل اختلاف طرفین در سال ۹۵، ترکمنستان صادرات گاز به ایران را متوقف کرد تا اختلاف دو طرف پس از مذاکرات نامنظم، به داوری برده شود. ترکمنستان بجز ایران، به کشورهای چین و روسیه نیز گاز صادر می‌کرد که با کنار رفتن تهران و مسکو از خرید گاز ترکمنستان در دو دوره متفاوت، چین یگانه خریدار گاز همسایه شمالی ایران شد و چینی‌ها پس از هند و پاکستان وارد مذاکرات جدی با ترکمنستان شدند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که پاکستان سالیان طولانی با ایران خط لوله گاز داشت اما باز هم به دلیل همین دیپلماسی نامناسب اقتصادی، هرگز حاضر به استفاده از آن نشد و حالا بدون عبور خط لوله گاز از ایران و عبور آن از افغانستان مشتری گاز ترکمنستان شده است.
ایران فرصت گاز ارزان ترکمنستان را از دست داد
آنگونه که آمارها نشان می دهد ترکمنستان چهارمین دارنده ذخایر گازی دنیاست، اما به دلیل نداشتن دسترسی بزرگ به کشورهای مصرف‌کننده گاز، مجبور است گاز خود را ارزان‌تر از سایر تولیدکنندگان عرضه یا ترانزیت کند. برخی از منابع خبری می گویند قیمت واردات گاز از ترکمنستان حتی از قیمت تمام شده تولید و انتقال در داخل کشور هم پایین تر است. از طرفی صورت های مالی منتشر شده از سوی شرکت ملی گاز هم نشان می دهد که هزینه واردات ۱ میلیارد و ۴۴ میلیون متر مکعب گاز از ترکمنستان در سال ۹۷، ۱۲۹ میلیون دلار بوده است. یک حساب کتاب ساده نشان می دهد که قیمت هر متر مکعب گاز وارداتی از ترکمنستان در آن سال حدود ۱۲.۳ سنت بوده است. حال آنکه بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در سال ۹۶ هزینه تولید هر مترمکعب گاز را حدود ۱۲ سنت اعلام کرده بود.
اما در شرایطی ایران در سال های گذشته خیلی راحت فرصت دسترسی به گاز ارزان ترکمنستان را از دست داده که سکاندار ساختمان طالقانی به هیچ وجه زیر بار کوتاهی های خود نمی رود. بیژن زنگنه زمستان سال گذشته در پاسخ به این سوال خبرگزاری بازار که چرا برنامه ای برای واردات گاز از ترکمنستان ندارید، گفت که ترکمن ها قادر به تامین نیاز ایران نبوده و به همین دلیل واردات گاز از این کشور ادامه پیدا نکرده است.
ایران بعد از روسیه، دومین ذخایر گاز جهان را دارد. ذخایر اثبات شده گاز طبیعی ایران چیزی معادل ۱۱۹۳ تریلیون فوت مکعب (Tcf) برآورد شده است که پس از روسیه، ۱۷ درصد از ذخایر کل جهان و بیش از یک سوم ذخایر اوپک را به خود اختصاص می‌دهد. حالا درست در شرایطی که روسیه به یکی از بزرگترین صادرکنندگان گاز جهان تبدیل شده، ایران حتی برای واردات گاز هم دچار مشکل است.
نظر شما