نقش چین در روابط دهلی_مسکو| دیدگاه روسی از «کواد»؛ هدف قرار دادن هند در بازیهای ضد چینی

تهمینه غمخوار؛ بازار: در یک نظرسنجی صورت گرفته توسط «بنیاد تحقیقات دابور» که با عنوان «هند جوان و جهان» اخیرا صورت گرفته و منتشر شده است، روسیه با جایگاه سوم، پس از ایالات متحده و استرالیا، قدرتی قابل اطمینان برای هند در نظر گرفته شده است.

 پاسخ دهندگان به این نظرسنجی با محدوده سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله نیز پس از پرسش در خصوص شرکای اصلی هند در دهه آینده، کشور روسیه را در موقعیت چهارم پس از کشورهای عضو گروه «کواد» (آمریکا، استرالیا، ژاپن و هند) قرار دادند.

این ارزیابی در خصوص روابط سیاسی و اقتصادی ابرقدرت سابق، بر روابط قوی بلندمدت میان هند و روسیه تأکید می کند که از دوران جنگ سرد برقرار بوده و در قرن ۲۱ به یک مشارکت ویژه و ممتاز ارتقا یافته است. دو طرف از یک رابطه سیاسی صمیمانه برخوردارند و در سازمانهای چندجانبه مختلف مانند بریکس (سازمان همکاری های اقتصادی نوظهور)، جی ۲۰ و سازمان همکاری شانگهای همکاری نزدیکی دارند.

روسیه از هند در موضوعاتی مانند کشمیر در سازمان ملل متحد حمایت کرده در حالی که هند نیز خواستار گفتگوی صلح آمیز در مورد کریمه شده و از هرگونه انتقاد نسبت به سیاست روسیه در این مورد اجتناب کرده است.

 در خصوص روابط و مناسبات اقتصادی دو کشور، گزارشها حاکی از آن است که تجارت دوجانبه با سطح مشارکت سیاسی همگام نبوده و در سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ در سطح ناچیز ۱۰.۱۱ میلیارد دلار به ثبت رسیده است. با این وجود، دو کشور هدف خود را برای دستیابی به حجم تجارت ۳۰ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۵ تعیین کرده اند. تجارت اسلحه همچنان رکن اصلی روابط دوجانبه است و بیش از ۸۶ درصد تجهیزات دفاعی هند منشاء روسی دارد.

روسیه و هند در مورد اجلاس سالانه آتی که قرار است در هند برگزار شود و موضوعات مربوط به مبارزه با همه گیری، تجارت دو جانبه و همکاری های فناوری پیشرفته بحث و تبادل نظر کردند 

هر دو کشور در تولید مشترک موشک مافوق صوت پی‌جی_۱۰ براهموس، تولید هواپیماهای SU-۳۰ و تانک های T-۹۰ در هند همکاری می کنند و همچنین قصد دارند به طور مشترک تفنگ های AK-۲۰۳ که شامل انتقال کامل فناوری می شود، را تولید کنند.

علاوه بر آن، سرمایه گذاری در بخش انرژی یکی دیگر از زمینه های مهم همکاری دوجانبه است. ارتباط استراتژیک معاصر روسیه و هند را نیز می توان از این نظر مورد بررسی قرار داد که اولین سفر خارجی «هرش وردن شرنگلا»، وزیر امور خارجه هند به خارج از جنوب آسیا در طول بحران کرونا در فوریه ۲۰۲۱ به روسیه بوده است. در همین راستا، دو کشور در مورد اجلاس سالانه آینده با محوریت موضوعاتی از قبیل مبارزه با همه گیری، تجارت دو جانبه و همکاری های فناوری پیشرفته که قرار است در هند برگزار شود، به بحث و تبادل نظر پرداخته اند.

علاوه بر آن، اخیرا، مسائل منطقه ای و بین المللی از جمله افغانستان و مباحث مرتبط با مثلث روسیه_هند_چین موسوم به «ریک» و همچنین همکاری در مجامع چندجانبه از جمله سازمان ملل متحد، شورای امنیت سازمان ملل، جی ۲۰، شانگهای و اتحادیه اوراسیا نیز مورد بحث قرار گرفته است.

حال، با وجود این روابط قوی، روسیه در نظرسنجی جوانان پس از کشورهای ایالات متحده، استرالیا و ژاپن قرار گرفته؛ در حالی که سناریوی سیاست دوجانبه ده سال پیش رو در حال بررسی است.

همچنین، بر اساس اعلام نتایج این این نظرسنجی، جوانان هندی عمیقا نگران ظهور چین به عنوان یک قدرت بزرگ هستند و آن را بزرگترین چالش حوزه های اقتصادی، نظامی و استراتژیک می دانند.

در همین راستا، سطح پایین اعتماد به پکن (۷۷ درصد بی اعتمادی) همچنین نشان دهنده شکاک بودن آنها در رابطه با مسیری است که روابط چین و هند در پیش خواهد گرفت، در حالی که ۶۷ درصد جوانان معتقدند که بعید است تا چین در دهه آینده شریک اصلی هند در نظر گرفته شود.

یافته ها نشان می دهد که جوانان برای مقابله با افزایش قدرت چین به گروه «کواد» اهمیت می دهند و ایالات متحده در رتبه بندی آنها کشوری قابل اعتماد است. همچنین، این یافته ها فشارهای خارجی بر روابط هند و روسیه را که در آن تأثیر تغییر نظم جهانی و روابط مربوطه آنها با دو قدرت اصلی مشهود است، منعکس می کند.

علاوه بر موضوعات مطرح شده، احیای«کواد» یک موضوع بحث برانگیز بین دو کشور بوده است. با وجود اینکه کواد یک اتحاد نظامی نیست و اعضا، آن را ابزاری برای پیشبرد همکاری در زمینه چالش های منطقه می دانند، روسیه از این گروه به شدت انتقاد کرده است.

ایالات متحده، هند، ژاپن و استرالیا «کواد» را در سال ۲۰۰۷ و با هدف متحد کردن دموکراسی های کلیدی در منطقه هند_آرام تشکیل داده اند تا به قول خود تجاوزات چین در این منطقه و در هر صحنه ژئوپلیتیک را مورد بررسی قرار داده و به نوعی از نفوذ رو به رشد چین جلوگیری نمایند؛ زیرا این منطقه هند_پاسیفیک است که اکنون سرنوشت جهان در قرن ۲۱ را رقم خواهد زد.

روسیه، اتحاد چهار وجهی کواد را بخشی از سیاست مداوم و تهاجمی تحت هدایت آمریکا برای هدف قرار دادن هند در بازیهای ضد چینی خود عنوان کرده که برای تضعیف روابط نزدیک بین دهلی نو و مسکو طراحی شده است

در حقیقت، گروه کواد موظف است تا اقدامات بیشتری را برای مقابله با چالش های استراتژیک مربوط به چین انجام دهد.

بر همین اساس، روسیه، این اتحاد چهار وجهی را بخشی از سیاست مداوم و تهاجمی تحت هدایت آمریکا برای هدف قرار دادن هند در بازیهای ضد چینی خود عنوان کرده که برای تضعیف روابط نزدیک بین دهلی نو و مسکو طراحی شده است.

روسیه با استراتژی امریکا در خصوص هند_پاسیفیک مخالف است که منطقه را به بلوک هایی تقسیم می کند و مرکزیت «آسه آن» را از بین می برد.

روسیه معتقد است که کواد برای گفتگوی همه جانبه مضر خواهد بود و در عوض خواستار دستور کار واحد  گسترده ای برای منطقه شده است

مسکو ضمن اعلام درخواست برای ایجاد یک دستور کار و برنامه گسترده واحد برای منطقه، معتقد است که کواد برای گفتگوی همه جانبه مضر خواهد بود و این موضوع همچنان به عنوان یک منطقه اختلاف بین دو شریک استراتژیک ادامه دارد.

با نزدیک شدن هند به ایالات متحده، روابط روسیه با غرب از زمان بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ به طور پیوسته رو به وخامت بوده است. در این میان، ابرقدرت سابق همچنین تعامل خود با چین را تقویت کرده و دومی اکنون بزرگترین شریک تجاری چین است. همچنین گزارش شده که هدف روسیه و چین رسیدن به اهداف تجاری دوجانبه به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۴ است.

امنیت و دفاع از دیگر زمینه هایی است که روسیه و چین در حال ایجاد روابط نزدیک با گسترش همکاری های نظامی در این زمینه هستند که خصومت مشترک دو کشور با آمریکا نیز عامل مهمی در تقویت این روابط است.

علاوه بر آن، روسیه همچنین روابط خود را با پاکستان تقویت کرده زیرا این کشور برای نفوذ خود در افغانستان و حفظ منافع خود در آسیای میانه تلاش می کند. در همین حال، ضمیر کابلوف نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه خاطرنشان کرده که هند ظاهراً به دلیل عدم همکاری با طالبان هیچ نفوذی در افغانستان ندارد.

علیرغم این چالش ها بین هند و روسیه، این نظرسنجی نشان می دهد که در مورد افراد مورد مطالعه، دیدگاه مثبتی هنوز نسبت به روسیه وجود دارد. این موضوع را می توان به ثبات طولانی مدت در روابط بین دو ملت نسبت داد که صرف نظر از تفاوت ها، آنها همچنان در زمینه های مختلف مانند مسائل دفاعی، انرژی ، همکاری فضایی و غیره با یکدیگر همکاری داشته اند.

آنها همچنین مشارکت در سازمانها و نهادهای چند جانبه را ارزشمند می دانند و نگرانی های خود را در خصوص جغرافیای متعدد از جمله آسیای مرکزی، غرب آسیا و اخیراً افغانستان بیان می کنند.

بنابراین، به طور کلی، ما می بینیم در حالی که روسیه همچنان از حسن نیت در بین جوانان هندی شهری برخوردار است، ارزیابی آنها از ماهیت بلند مدت چالش چین موجب حرکت به نفع کواد شده است.

لذا، انتظار می رود که روابط دو شریک استراتژیک با آمریکا و چین همچنان بر تعامل دو جانبه به ویژه نظم جهانی در حال تحول فشار بیاورد و این مسئله موجب طرح این معما می شود که هند باید به آن توجه کند: دهلی چگونه با تشرهای چین مقابله کند و در عین حال تعامل خود را با روسیه حفظ نماید؟