بسط و گسترش مبادلات تجاری فرامنطقه‌ای پیش نیاز عبور از تحریم‌ها

فاطمه بختیاری*؛ بازار: بدون شک تحریم های غرب علیه ایران حیات اقتصادی کشور را دچار تنش و آشفتگی مزمن نموده بطوریکه آوازه این تحریم ها مبادلات مالی و بین المللی با کشورهای دیگر را نیز تحت سیطره منحوس و ویرانگر خود قرار داده است.

روند تحریم های ثانویه غرب علیه ایران موجب شده که امروز ایران مبادلات و مناسبات مالی بین المللی خود را از مسیر صرافی ها یا شبکه های پیچیده ارزی که بسیار پرهزینه هم هستند به انجام برساندکه این مناسبات تجاری زیانبار، آثار و تبعات جان فرسایی بر پیکره اقتصاد ایران تحمیل کرده است. 

متاسفانه وابستگی اقتصادی ایران به زیر ساخت ها و بسترهای پرداختی و پیام رسان های غربی که تحت نفوذ و سیطره آمریکاست و در واقع  اهرم اصلی این کشور در اعمال فشارهای حداکثری  محسوب می شود و همچنین تنگناهای خفقان آور اقتصادی و قطع و عدم دسترسی ایران به سوئیفت ها و زیر ساخت های پرداخت دلاری، باعث شده که کشور ایران دچار صدمات و لطمات بیشماری از لحاظ نوسانات شدید نرخ ارز و شوک های تورمی افسار گسیخته باشد.

اما ایران جهت تداوم حیات اقتصادی خود نباید دست روی دست بگذارد بلکه از این رهگذر باید از مسیر بهره مندی از نظامات پرداختی و پیام رسان های جایگزین غرب، زمینه را جهت حرکت به سمت اقتصادی مقاوم از تحریم فراهم کرده و تجارت جهانی خود را تحکیم و تثبیت بخشد.

بی شک ایران در صورت استفاده از ظرفیت اقتصاد ی مقاوم از تحریم می تواند نگرانی های مربوط به تحریم سوییفت و سایر نظامات پرداخت دلاری را کمی با شیب ملایم تر و منعطف تری پیش ببرد ضمن اینکه در همین راستا با افزایش امنیت اطلاعات مالی، امکان رصد شرکای مهم تجاری ایران که از سوی آمریکا تحریم شده اند از میان می رود.

اما ایران جهت رسیدن به هدف و غایتی که ذکر شد لازم است که در توسعه و گسترش  پیام رسان مالی سپام در ابعاد فرامرزی ورود جدی داشته باشد و همچنین توانایی استفاده از انواع روش های تجارت متقابل مانند تهاتر در مراودات بین المللی را سرلوحه کار و مکانیزم های توسعه  اقتصادی خود قرار دهد.

چنانچه  ایران به سیستم های پرداخت بانکی  نظیر ساتنا یا پایا به نظام CIPS چین جهت تسویه نهایی تبادلات اقتصادی متصل و همراه شود می تواند گام های  بلندی در مسیر تبادلات مالی تحریم ناپذیر بردارد

 لازم به یادآوری است که چنانچه  ایران به سیستم های پرداخت بانکی  نظیر ساتنا یا پایا به نظام CIPS چین جهت تسویه نهایی تبادلات اقتصادی متصل و همراه شود می تواند گام های  بلندی در مسیر تبادلات مالی تحریم ناپذیر بردارد.

اگر بخواهیم یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در عدم مقاوم سازی اقتصادی کشور از تحریم ها را ذکر کنیم باید به مطلب اشاره کنیم که اعمال تحریم های پولی و بانکی از جانب آمریکا علیه ایران، مبادلات تجاری ایران با کشورهای طرف تجاری را پر هزینه و پیچیده ساخته است به نحوی که این تحریم ها و تهدیدات آمریکا موجب شده تا بسیاری از بانک ها ی مطرح و بزرگ بین المللی به دلیل حضور در بازارهای مالی آمریکا و وابستگی به نظام پرداخت دلاری، از ادامه همکاری با ایران واهمه داشته باشند و به نوعی کنار بکشند که با ادامه این روند اقتصادی تجاری ایران با خطر ورشکستگی روبرو خواهد شد.

از این رهگذر جهت بسط و گسترش دیپلماسی اقتصادی و تسهیل و حفظ روابط تجاری و مالی بین المللی و جهانی و همچنین جهت  بی اثر کردن تحریم ها می بایست تدابیر ویژه و خلاقانه اندیشیده شود که یکی از راهکارهای اساسی در این بازتاب اقتصادی، این است که کشور نسبت به نظام مالی و بانکی آمریکا و متحدانش بی نیاز شود به گونه ای که همکاری بانکی ایران با کشورهای طرف تجاری خود، در بسترهایی مستقل از این نظامات صورت پذیرد.

در ادامه باید به این مطلب اشاره کنیم که بررسی های صورت گرفته حکایت از این ماجرا دارد که بانک های مختلف مستقر در کشورها، الزاما در فضای نظام دلاری فعالیت نمی کنند و به نوعی همه آنها به چرخه دلاری دسترسی ندارند و به همین خاطر است که در گردش نظامات مالی کشورشان مستقل عمل می کنند و وابستگی به نظامات مالی دیگر کشورها ندارند.

از این رهگذر است که  اکثر این بانک ها، فعالیت ارزی بین المللی مرتبط با بازارهای مالی آمریکا انجام نمی دهند و این رویه حاکی از این ماجرا است که در واقع بخش قابل توجهی از بانک ها در کشورهای مختلف در فضای ارز ملی کشور خود فعالیت می کنند و به نظامات پرداخت داخلی متصل هستند نتیجتا اینکه اکثر کشورهایی که در زمره و طرف تجاری ایران محسوب می شوند این امکان را فراهم می کنند که در صورت برآورده شدن برخی الزامات، با بانک ها بدون آنکه واهمه و ترسی از تحریم های آمریکا و قطع دسترسی به چرخه دلار داشته باشند وارد تعامل و دیپلماسی تجاری با ایران شوند.

با توجه به مبحث  فوق اگر بخواهیم مثالی برای بانک هایی که وابسته به نظامات پرداخت دلاری با آمریکا نیستند و به نوعی مستقل عمل می کنند را در این مجال ذکر کنیم، می توانیم به بانک های کشور چین  اشاره نماییم.

همانطورکه می دانیم کشور چین یکی از کشورهایی است که طی سال های اخیر، از شرکای اصلی تجاری ایران بوده است چنانچه اگر آمار تراکنش روزانه با این کشور را بررسی کنیم بیانگر این مطلب است که مبادلات ایران و چین از طریق بانک های کوچک و متوسط این کشور که تمام ویژگی‌هایی را که در مطلب فوق ذکر شد دارا می باشد انجام می‌گیرد که این مراوده و دیپلماسی اقتصادی می تواند نقطه عطف تجارت فرامنطقه ای و نظامات پرداخت ارزی به صورت مستقل برای ایران محسوب شود.

اما راهکار دیگری که می تواند در عرصه تجارت جهانی مورد بحث قرار گیرد بحث کشورهایی است که در اثر جنگ هایی که اتفاق افتاده ویران شده اند و نیازمند بازسازی هستند که یکی از این کشورها سوریه است که پس از تحمل جنگ طولانی و ویرانی های بر جای مانده از جنگ، در دوران بازسازی قرار دارد.

یکی دیگر از راهکارهای توسعه تجارت فرامنطقه ای می تواند طراحی یک طرح جامع از طریق مدیریت یک نهاد متولی باشد برای اینکه بتواند در تبادلات منطقه ای و گسترش حاکمیت اقتصادی کشور پیشگام باشد

یکی دیگر از راهکارهای توسعه تجارت فرامنطقه ای می تواند طراحی یک طرح جامع از طریق مدیریت یک نهاد متولی باشد برای اینکه بتواند در تبادلات منطقه ای و گسترش حاکمیت اقتصادی کشور پیشگام باشد که در این زمینه ایالات متحده آمریکا تجربیات مثمر ثمری را در رابطه با توسعه نفوذ خود در اروپا با راه اندازی و طراحی طرح مارشال داشته  است. 

با تفاسیر عنوان شده می‌توان نتیجه گرفت که جهت عبور و خنثی کردن تحریم های اعمال شده از سوی غرب علیه ایران باید با تدابیر خلاقانه و با استفاده از راهکارهای عملیاتی و شناسایی و عقد قرارداد و تفاهم با کشورهایی که نقاط اشتراک در زمینه های مختلف تجاری با ایران دارند کشور را از حالت انزوا و شوم اقتصادی که بدان مبتلاست رهایی بخشید.

در این راستا باید از تجربیات کشورهای دیگر به عنوان نقطه عطفی برای توسعه کشور در زمینه های مختلف استفاده کرد و حتما که نباید خود ما همه موارد را تجربه کنیم چراکه ریسک بالایی داشته و بعضا ممکن است با شکست روبرو شود بنابراین از راهی که دیگران رفته اند و در آن راه به  موفقیت های خوبی دست پیدا کرده اند باید در پیشبرد اهداف اقتصادی و تجارت فرامنطقه ای بهره جست.

از این رهگذر باید زیرکانه و با مطالعه و پژوهش راهکارهایی که کشورهای دیگر در قبال کشور خود پیش گرفته اند را در کشور اجرایی کرد؛ حتی اگر آن کشور کشور بیگانه و دشمن ما باشد دلیل نمی شود که از راهکارهای عملیاتی آنها استفاده نکنیم بلکه باید با طراحی طرح های مشابه در زمینه های مختلف به خصوص در تجارت فرامنطقه ای به گشایش ها و موفقیت های عظیم دست پیدا کنیم.