طاهره شهابی*؛ بازار: این روزها تیتر روزنامه ها و نشریات را که می خوانیم و یا حتی صفحات خبرگزاری ها را ورق می زنیم غیر ممکن است خبری از کمبود آب و تنش آبی و کمبود منابع آبی به چشم نخورد چراکه گرمای سوزان تابستان بیش از همیشه خودنمایی کرده و به دنبال آن مصرف آب قابل توجه است که همین امر موجب بروز مواردی از جمله کم آبی خواهد شد.
این موضوع آنجا شکل جدی تری به خود می گیرد که خشکسالی نیز نمایان شده و گذشته از گرمای بی سابقه ای که در موردی نادر ۵۰ درجه سانتیگراد را در همین هفته برای یکی از روزهای همدان ثبت کرد شاهد از بین رفتن زحمات کشاورزان به واسطه کمبود آب و منابع آبی برای آبیاری باغات و مزارع هستیم.
راه دوری نمی رویم و به وضعیت کشت گندم به عنوان یکی از محصولات استراتژیک اشاره می کنیم که به گفته مسئولان به دلیل خشکسالی ها و نبود بارندگی نه تنها آفت این محصول از جمله «سن گندم» امسال بیش از قبل بوده بلکه خشکی زمین های زراعی و تشنه ماندن گندمزارها نیز به آن دامن زده تا امسال میزان کاهش برداشت این محصول قابل توجه باشد.
این محصول تنها یکی از ده ها محصول کشاورزانی است که امسال به واسطه نبود آب دچار خسران و ضرر شدند و در حالی که چشم امید به برداشت محصولی پربار داشتند تا از این طریق امرار و معاش بهتری داشته باشند این موضوع شکل واقعی به خود نگرفت و امیدها تا حدودی ناامید شد.
حجم ذخیره سدهای استان همدان به طرز عجیبی کاهش یافته تا آنجا که به گفته مسئولان و دست اندرکاران این کاهش حجم ذخیره در ۵۰ سال اخیر بی سابقه بوده است
بررسی وضعیت سدهای استان همدان نیز بیانگر آن است که حجم ذخیره سدهای استان همدان به طرز عجیبی کاهش یافته تا آنجا که به گفته مسئولان و دست اندرکاران این کاهش حجم ذخیره در ۵۰ سال اخیر بی سابقه بوده است.
طبق گفته مسئولان میزان بارش نزولات جوی در سال آبی جاری در استان همدان ۲۸۰ میلی متر گزارش شده که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۴۰ درصد کاهش و نسبت به میانگین بلندمدت ۲۲ درصد کاهش داشته و همین اتفاق سبب شده حجم فعلی سد اکباتان تنها ۱۴.۹۶ میلیون مترمکعب آب داشته باشد که این مقدار معادل ۴۴ درصد از حجم کلی سد است.
البته وضعیت دیگر سدهای استان همدان نیز تعریفی ندارد به نحوی که ۶۰ درصد از حجم سد نعمت آباد در اسدآباد، ۴۱ درصد حجم سد آبشینه و ۴۶ درصد حجم سد سرابی تویسرکان در حال حاضر خالی است در حالی که سال قبل همین موقع وضعیت بهتر بود تا جایی که در زمینه کمبود آ ب نگرانی چندانی وجود نداشت.
آنچه مسلم است کاهش حجم ذخیره سدهای استان همدان تنها در حد یک حرف نیست و نمی توان به راحتی از این موضوع گذر کرد چراکه با این وضعیت شاهد خشک شدن زمین‌های کشاورزی، بی‌آب ماندن دام‌ها به‌خصوص دام‌های عشایر، خشک شدن مراتع و کاهش علوفه و تلف شدن دام‌ها در کنار شور شدن منابع آب زیرزمینی و عدم امکان کشت با آب‌های باقیمانده خواهیم بود.
درست است که با توجه به کاهش ۴۰ درصدی بارندگی استان همدان نسبت به سال گذشته و همچنین کم شدن ذخیره آب سد های استان همدان صرفه جویی در مصرف آب در همه بخش ها امری ضروری است اما در این خصوص مسئولان نباید توپ بی‌آبی را به زمین مردم انداخته و اسراف در مصرف آب را دلیل اصلی بی‌آبی در بخش آب شرب بدانند.
در بخش کشاورزی که بخش اعظمی از آب سدهای همدان را می‌بلعد، به دلیل کشت‌های غیراقتصادی و آب برچیزی حدود ۹۰ درصد از آب‌های استحصالی تخصیص‌یافته به کشاورزی یا جذب زمین و یا تبخیر می‌شود که اگر فکری برای این بخش می شد اکنون با وضعیت فعلی روبرو نبودیم
آمارها گویای آن است که در بخش کشاورزی که بخش اعظمی از آب سدهای همدان را می‌بلعد، به دلیل کشت‌های غیراقتصادی و آب برچیزی حدود ۹۰ درصد از آب‌های استحصالی تخصیص‌یافته به کشاورزی یا جذب زمین و یا تبخیر می‌شود که اگر فکری برای این بخش می شد اکنون با وضعیت فعلی روبرو نبودیم.
ناگفته پیداست عدم مدیریت منابع آبی در استانی که این روزها با خشکسالی بی‌سابقه مواجه شده سبب شده به شرایط فعلی برسیم چراکه اگر منابع آبی به درستی مدیریت می شد اکنون با وضعیت فعلی که در پی آن شاهد قطعی گاه و بیگاه آب در مناطق مختلف استان همدان هستیم روبرو نمی شدیم.
بارها عنوان شده و باز هم تکرار می شود که با شناسایی مشترکین پر مصرف و صدور اخطاریه و یا قطع موقت انشعاب آنها، جداسازی آب شرب از فضای سبز شهرداری ها و مجتمع های مسکونی و تجاری، جلوگیری از کشت دوم محصولات کشاورزی، جلوگیری از کشت پاییزه در اراضی پایین دست سدها، تشویق کشاورزان به کشت محصولات زراعی کم آب بر در شرایط خشکسالی و جلوگیری از توسعه باغات اراضی بالادست سدها می توان تا حدودی در مدیریت منابع آبی موفق ظاهر شد که امید است با توجه به آنها از تکرار وضعیت کم آبی و قطع آب شرب مردم و شهروندان در آینده جلوگیری شود.
*روزنامه نگار
نظر شما