بازار؛ گروه استانها؛ قاچاق کالا و ارز دارای مضرات بسیاری برای اقتصاد داخلی کشور است قاچاق کالا و ارز می‌تواند کارخانه‌های داخلی را به تعطیلی کشانده و عده کثیری از نیروی کار را بیکار کند از سوی دیگر قاچاق می‌تواند کارخانه‌ها را از فروش محصولاتشان باز دارد و بدین‌ترتیب پرداخت حقوق و بیمه هزینه مورد نیاز مواد اولیه مالیات و ده‌ها پرداختی دیگر بدین‌ترتیب با تأخیر روبه‌رو می‌شوند درنتیجه کارخانه‌ها دچار چالش فراوانی می‌شوند
برخی مبادی رسانه‌ای اعلام کرده‌اند که گردش مالی قاچاق در ایران بیش‌از هزاران میلیارد تومان در سال یا به عبارت دیگر بسیار بیشتر از تولید ناخالص ملی است درنتیجه دولت سیزدهم در بدو امر می‌بایست برنامه مدونی را برای مقابله با قاچاق کالا و ارز در نظر داشته باشد تا بتواند به اقتصاد داخلی سروسامانی ببخشد.
یکی از دشواری‌های مقابله با قاچاق کالا و ارز مافیای بسیاری از اقلام است یعنی کسانی که با دلالی و واردات در حقیقت نان می‌خورند و در نتیجه با ایجاد شبکه گسترده‌ای سبب شده‌اند تا دولت و قوه قضائیه برای مقابله با آن‌ها با دشواری‌هایی روبرو شود از سوی دیگر باید گفت به دلیل قاچاق سازمان‌یافته بسیاری از کارخانه‌های کشور امروز با مشکلات عدیده روبرو هستند برای بررسی آثار مخرب قاچاق ارز و کالا با حسن همتیان کارشناس اقتصادی و همچنین بازار به گفتگو نشسته‌ایم
* درباره آثار قاچاق کالا و ارز بر تولید داخلی بگویید
در ابتدا باید گفت قاچاق کالا و ارز مضرات بسیاری برای اقتصاد دارد که یکی از آن‌ها کاهش تولید داخلی به دلیل از دست دادن بازار و جایگزینی کالای خارجی است قاچاق باعث می‌شود که کارخانه‌های تولید داخل برای مثال لوازم خانگی بازار خود را با کالاهای خارجی شریک بدانند آن هم کالاهایی که از مبادی رسمی کشور وارد نشده و نه‌تنها مالیات پرداخت نمی‌کنند بلکه خدمات پس‌از فروش نیز ندارند درنتیجه کالای داخلی می‌بایست در چنین بازاری با رقبای خود به رقابت نابرابر بپردازد.
یکی از دشواری‌های مقابله با قاچاق کالا و ارز مافیای بسیاری از اقلام است یعنی کسانی که با دلالی و واردات در حقیقت نان می‌خورند و در نتیجه با ایجاد شبکه گسترده‌ای سبب شده‌اند تا دولت و قوه قضائیه برای مقابله با آن‌ها با دشواری‌هایی روبرو شود
رقابت در بازار لوازم‌خانگی و حتی موبایل به این دلیل نابرابر است که کالاهای خارجی با برند سازی امروز اسم‌ورسم خاصی بین مردم دارند و درنتیجه همیشه یک گام از تولید داخلی جلوتر هستند زیرا هزینه‌های میلیون‌دلاری پشت تبلیغات این محصولات قرار دارد حال‌آنکه تولید داخل حتی اگر از لحاظ کیفیت هم بالاتر باشد چنین بودجه‌ای را برای برند سازی و تبلیغ ندارد پس مردم درواقع کالاهای خارجی را بیشتر می‌شناسند و این یکی از عوامل کاهش بازار کالاهای داخلی است
* این موضوع به کاهش سرمایه‌گذاری نیز منجر می‌شود
بله قطعاً؛ سوق پیدا کردن سرمایه‌های مولد به‌جای تولید به سمت دلالی و عرضه کالاهای خارجی یکی دیگر از مضرات اصلی کالای قاچاق است که به تولید داخلی ضربه می‌زند چرا که بخش اعظمی از سرمایه‌ای که می‌تواند صرف تولید شود متأسفانه به سوی دلالی و عرضه می‌رود حال‌آنکه مجموع این سرمایه‌ها می‌تواند ده‌ها کارخانه تولیدی را در کشور سر پا نگه دارد سرمایه مولد درواقع یکی از ارکان اقتصاد داخلی است و قاچاق کالا و ارز سبب می‌شود تا به سوی تولید سرازیر نشود و این موضوع می‌تواند ضربات بسیاری را به تولید داخلی بزند از سوی دیگر کاهش سرمایه‌گذاری به کاهش تولید منجر می‌شود و همچنین سرمایه‌گذار نیز دیگر و رغبت سرمایه‌گذاری در بازار داخلی را پیدا نمی‌کند چرا که سودآوری آن را کمتر می‌بیند.
به این نکته باید دقت داشت که سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۰ با سرمایه‌گذاری در سال ۹۹ متفاوت است امروز سرمایه‌گذار حتی دو سال هم برای بازگشت سود سرمایه خود صبر نمی‌کند در نتیجه شرایط برای سرمایه‌گذاری دشوارتر هم شده‌است حال فرض کنید با این دشواری‌ها قرار است سرمایه‌گذار بر روی کالای سرمایه‌گذاری کند که رقیب مهم خارجی دارد و توان تولید آن هم به وسیله قاچاق کالا و ارز کاهش پیدا کرده‌است این صورت نمی‌تواند وضعیت خوبی را برای تولید داخلی و سرمایه‌های مولد پدید بیاورد.
* و نتیجه این امر چه می‌شود؟
نتیجه روشن است کاهش تولید ناخالص ملی در واقع وقتی کارخانه با کاهش تولید مواجه می‌شود و بازار توسط کالای قاچاق پر می‌شود نباید انتظار داشت که رونق تولید رقم بخورد وقتی رونق تولید رقم نمی‌خورد درواقع تولید ناخالص ملی کاهش پیدا می‌کند و این نشان‌دهنده کاهش توان و قدرت اقتصاد داخلی یک کشور است چرا که سرمایه‌های مولد دیگر رغبتی برای تولید ندارند درنتیجه تولیدی کشور با چالش روبرو می‌شود از سوی دیگر دلالان نیاز داخلی را با کالاهای قاچاق تأمین می‌کنند پس علناً نیازی به تولید ناخالص ملی نیست و این ضربه مهلکی به اقتصاد می‌زند.
به این نکته باید دقت داشت که سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۰ با سرمایه‌گذاری در سال ۹۹ متفاوت است امروز سرمایه‌گذار حتی دو سال هم برای بازگشت سود سرمایه خود صبر نمی‌کند
دیگر نتیجه این وضعیت شوم کاهش اشتغال و تعطیلی کارخانه‌ها است چراکه کارخانه با چالش‌های بزرگی مانند کاهش تولید و همچنین کمبود نقدینگی روبه‌رو می‌شود چراکه بازار را ندارد امروز در کشور ما بازار رکن مهم‌تری از تولید است چرا که شما اگر سالانه هزار واحد از کالای تولید کنید اما صد واحد از آن را بازاریابی کنید قطعاً شما ورشکست خواهید شد و لذا این وضعیتی است که امروزه کارخانه‌های ما به آن گرفتار شده و یکی پس‌از دیگری تعطیل می‌شود.
اگر عدم حمایت از تولید در کنار قاچاق کالا و ارز و همچنین تلاطم اقتصادی و تحریم‌ها تداوم داشته باشد کشور در یک بازه کوتاه زمانی خالی از تولید خواهد شد و وقتی تولید نباشد اشتغال نیست وقتی اشتغال نباشد چرخ اقتصاد خانواده نمی‌چرخد و وقتی چرخ اقتصاد خانواده نچرخد معضلات اجتماعی مانند طلاق و اعتیاد سرقت و غیره رواج پیدا می‌کند درنتیجه ساده انگارانه است که فکر کنیم قاچاق کالا و ارز اثری بر زندگی مردم نمی‌گذارد اتفاقاً با رواج بیکاری می‌تواند فاصله طبقات را بسیار افزایش دهد
* از لحاظ دولت و اقتصاد ملی چه آثاری را می‌تواند داشته باشد؟
کاهش سود بازرگانی و صادرات و برهم زدن تراز اقتصادی کشور ازجمله مضرات مهم قاچاق کالا و ارز به اقتصاد ملی است وقتی کارخانه‌ها از تولید خالی می‌شوند بازرگانی کشور و درنتیجه صادرات مختل خواهد شد و از این منظر موازنه تجارت و توان تجاری کشور کاهش پیدا می‌کند وقتی این حالت پیش‌آمد دولت دیگر قدرت اقتصادی و صادرات سابق را ندارد چراکه تراز تجارت به‌جای بیشتر شدن صادرات به سمت افزایش واردات پیشرفت آن‌هم وارداتی که از مبادی غیرقانونی صورت‌گرفته و برای آن مالیاتی پرداخت نشده‌است درنتیجه مهم‌ترین ضرر قاچاق کاهش درآمدهای دولتی است. دولتی که درآمد ندارد نمی‌تواند برنامه‌های اقتصادی خود را اجرا کند از سوی دیگر بازارهای جهانی را نیز از دست خواهد داد و روزبه‌روز منزوی‌تر می‌شود.
در این حالت حتی دولت به دلیل ضعیف بودن اقتصاد ممکن است به استقراض از بانک‌ها و صندوق ذخیره ارزی و یا حتی صندوق جهانی پول هم دست بزند زیرا موقعیت خود را در بین کشورهای دنیا متزلزل می‌بیند چراکه تولید صادرات محور آن کاهش‌یافته درنتیجه تراز اقتصادی کشور برهم خورده‌است در واقع دولت به‌جای این‌که از تولید و فروش محصولات درآمد داشته باشد به دلیل رواج قاچاق یک هزینه نیز باید پرداخت کند پس همه‌چیز برای دولت منفی می‌شود و این شرایطی است که با کیفیت‌های مختلف در این دو دهه اخیر شاهد آن هستیم و دولت سیزدهم نیز بدون توجه به آن نمی‌تواند کارایی لازم را داشته باشد
* در خصوص مردم صحبت کردید بازار مردمی لوازم و کالاها چه می‌شود؟
در ابتدا بیان کردیم که رواج کالاهای خارجی به دلیل تبلیغات میلیون‌دلاری که دارند می‌توانند در ابتدای امر برای مردم جذابیت داشته باشند اما در ادامه کار این وضعیت به ضرر مردم است چراکه حقوق مصرف‌کننده در کالاهای قاچاق رعایت نمی‌شود به‌عبارت‌دیگر کالاهای قاچاق خدمات پس‌از فروش ندارد و درنتیجه اگر از همان روز اول خراب‌شده باشند دست مصرف‌کننده به هیچ جا بند نیست و ازآنجاکه هزینه این لوازم بسیار گران است ضرر هنگفتی به خانواده وارد می‌شود.
کاهش سود بازرگانی و صادرات و برهم زدن تراز اقتصادی کشور ازجمله مضرات مهم قاچاق کالا و ارز به اقتصاد ملی است
موضوع بعد این است که کالای قاچاق متأسفانه یک فرهنگ نادرست را هم در کشور نهادینه می‌کند و آن این تصور است که کالای خارجی همیشه بهتر از کالای داخلی است درحالی‌که اصلاً چنین وضعیتی در جهان واقعی وجود ندارد درست است که در چند سال قبل تولیدات داخلی از لحاظ کیفیت قابله مقایسه با تولیدات خارجی نبوده‌اند اما باید انصاف داشته‌باشیم و اعلام کنیم که امروز بسیاری از کالاهای ایرانی در زمره برندهای معتبر مصرفی در کشورهای همسایه هستند اما این باور در درون کشور ما هنوز نهادینه نشده و البته این امر به رسانه‌ها و اطلاع‌رسانی و حتی آموزش‌وپرورش و موضوع فرهنگ بازمی‌گردد.
البته منکر این قضیه هم نیستیم که تولیدات داخلی باید استانداردهای بیشتری را رعایت کنند که نمونه آن در خودرو دیده می‌شود اما به‌واقع باید دانست که اوضاع تولید داخلی آن‌قدرها هم که تبلیغ منفی می‌شود بد نیست برای مثال در زمینه تولید یخچال و تلویزیون ایران حرف‌های زیادی برای گفتن دارد مضافاً بر این‌که تولیدات داخلی دارای گارانتی نیز هستند و خدمات پس‌از فروش خوبی دارند اما به دلیل رواج قاچاق و عدم حمایت متأسفانه در مسیر یک بازار مساوی و جوانمردانه در مقابل رقبای خارجی قرار نگرفته‌اند.
* در پایان بگویید دولت آتی باید چه کند؟
برنامه دولت آتی برای مقابله با قاچاق باید چندین سرشاخه داشته باشد نخست تقویت تولید داخل دوم کنترل مبادی ورودی و خروجی سوم کمک به سوق دادن سرمایه‌های مولد به سمت بازار تولید چهارم برهم زدن تراز اقتصادی کشور به سمت تولید و پنجم فرهنگ‌سازی و آموزش در راستای حمایت از کالای داخلی و ترویج فرهنگ توجه کردن به ضمانت پس‌از فروش که در این راه هرچند دشوار می‌توان موفقیت‌هایی را کسب کرد.
نظر شما