بازار- هم زمان با منفی شدن ارزیابی ها نرخ رشد اقتصادی کشور، دولت به دلیل تحریم‌های شدید نفتی، برای تامین هزینه‌ها به افزایش درآمدهای مالیاتی رو آورده است. آنگونه که دولت در لایحه بودجه ۹۹ پیش‌بینی کرده میزان درآمدهای مالیاتی باید به ۱۷۵ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند. این رقم نسبت به رقم ۱۴۲هزارمیلیارد درآمد مالیاتی مندرج در بودجه سال ۹۸ رشد ۲۳.۲درصدی را نشان می‌دهد. دولت درحالی این رقم را در بودجه آورده که کشور دوسال است شرایط رکودی را سپری می‌کند و بسیاری از فعالان اقتصادی و البته نمایندگان مجلس تحقق این حجم از مالیات را غیر ممکن می‌دانند. با این وجود این، مقامات اقتصادی دولت تأکید کرده‌اند که افزایش درآمد مالیاتی دولت فشاری بر مردم نخواهد آورد. فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد هفته گذشته در گفت‌وگو با خبرنگاران تأکید کرد این افزایش درآمد مالیاتی از طریق جلوگیری از فرار مالیاتی افراد و شرکت‌ها تأمین خواهد شد. در شرایطی جلوگیری از فرارهای مالیاتی راه کار اصلی تحقق این حجم از درآمدهای مالیاتی اعلام شده که طاری بخش معاون سازمان امور مالیاتی به بازار می‌گوید که بسته شدن پرونده فرارهای مالیاتی دست کم ۱۰ سال زمان نیاز دارد و در کوتاه مدت امکان پذیر نیست. او که رقم فرار مالیاتی را خیلی بیشتر از ۴۰ هزار میلیارد تومان اعلامی از طرف مسئولان سازمان امور مالیاتی می داند، گفت: متوسط مالیات دریافتی در ایران معمولا حدود ۸ درصد تولیدناخالص داخلی است در حالیکه بر اساس استانداردهای بین المللی این عدد حدود ۱۸ درصد است. اختلاف دو عدد را می توان به پای فرار یا معافیت های مالیاتی گذاشت. مهدی پازوکی اقتصاددان اما دلیل اصلی پایین بودن درآمدهای مالیاتی در ایران را شفاف نبودن نظام پولی و مالی کشور می داند. او به بازار می گوید : اگر ایران به عضویت FATF درآمده بود، می توانست جلوی پول‌های کثیف را بگیرد و از طریق شفاف شدن درآمدهای اشخاص مانع فرار مالیاتی شود. او معتقد است برای حل این مشکل باید سیستم بانکی در خدمات نظام مالیاتی و نظام مالیاتی در خدمت سیستم بانکی باشد تا بتوانیم به شفافیت مالی برسیم و عدالت مالیاتی در کشور محقق شود.
فرار مالیاتی چقدر است
نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در ایران در سال ۲۰۱۷، حدود ۷.۸ درصد بوده، اما سازمان‌های بین‌المللی برآوردی از فرار مالیاتی در ایران یا زیان‌های ناشی از آن انجام نداده‌اند. با این حال، امیدعلی پارسا، رئیس سازمان امور مالیاتی، حجم فرار مالیاتی در اقتصاد ایران را ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است. البته رییس دستگاه قضا میزان فرار و معافیت مالیاتی را حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. پدرام سلطانی از اعضای اتاق بازرگانی می‌گوید که به عنوان مثال شرکت‌های پتروشیمی و فولادسازهای بزرگ چیزی حدود ٣٠هزارمیلیارد تومان معافیت مالیاتی دارند و به گفته مهدی پازوکی اقتصاددان، چیزی حدود ۵۰ درصد از اقتصاد ایران معاف از پرداخت مالیات است که نهادهای فرادولتی و حتی بنگاه‌های وابسته به نهادها از آن جمله‌اند. اما طاری بخش معاون سابق سازمان امور مالیاتی در گفتگو با بازار، میزان فرار و معافیت های مالیاتی در اقتصاد ایران را خیلی بزرگتر از این حرف ها می داند. به گفته او، میزان مالیات دریافتی در اقتصاد ایران معمولا معادل ۸ درصد تولید ناخالص داخلی است در حالیکه به صورت میانگین در سایر کشورها این عدد حدود ۱۸ درصد اعلام می شود. اگر اختلاف این دو عدد را به عنوان فرار یا معافیت مالیاتی در نظر بگیریم متوجه می‌شویم رقم فرارهای مالیاتی خیلی بیشتر از ۴۰ هزار میلیاردی که است که برخی از مسئولان به آن اشاره کرده اند.
میزان درآمدهای مالیاتی ایران چقدر باید باشد
صندوق بین المللی پول در گزارشی میزان تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۱۹ را حدود ۵۰۵.۸ میلیارد دلار اعلام کرده است. به عبارت اگر قرار باشد مالیات در ایران هم همچون بسیاری از کشورهای دنیا ۱۸ درصد تولید ناخالص داخلی باشد، میزان درآمدمالیاتی ایران در سال گذشته میلادی به چیزی حدود ۹۱ میلیارد و ۴۴ میلیون دلار می رسید. این در حالی است که بر اساس آخرین گزارش های اعلامی از طرف سازمان امور مالیاتی تا ۱۰ اسفند امسال حدود ۱۳۴ هزار میلیارد از ۱۴۲ هزار میلیارد تومان مالیات مصوب در سال ۹۸ محقق شده است. حتی اگر فرض را بر تحقق کل درآمدهای مالیاتی بگذاریم، درآمدهای مالیاتی کشور را می توان ۱۰.۱ میلیارد دلار(با احتساب دلار ۱۴ هزار تومان نیمایی) اعلام کرد.
داروی تلخی که هیچ کس نمی‌خواهد بخورد
اما در حالی بسیاری از نمایندگان مجلس و البته فعالان اقتصادی افزایش درآمد مالیاتی در شرایطی رکودی را غیر ممکن می دانند که رئیس سازمان امور مالیاتی می گوید: درآمدهای مالیاتی کشور حتی کفاف حقوق کارمندان دولت را هم نمی دهد. به گفته او، «ماهیانه درآمدهای مالیاتی از تمام بخش‌های اقتصاد حدود ١٠هزارمیلیارد تومان است؛ این درحالی است که تنها حقوق و مزایای کارکنان و بازنشستگان ١٨هزار و ٦٠٠میلیارد تومان است؛ یعنی کمتر از حقوق کارمندان درآمد مالیاتی از تمام بخش‌های اقتصادی داریم. مالیات داروی تلخی است که متأسفانه هیچ‌کس نمی‌خواهد این دارو را بخورد.»
از طرفی قرار است که میزان حقوق کارمندان دولت در سال ۹۹ حدود ۱۵ درصد افزوده شود. در چنین شرایطی حتی اگر قرار شرایط دخل و خرج دولت در سال آینده همانند امسال باشد، درآمدهای مالیاتی دست کم باید ۱۵ درصد بیشتر شود. در واقع اگر حتی فرض را بر تصویب درآمد ۱۷۵ هزار میلیارد تومانی مالیات برای سال ۹۹ بگذاریم، دولت از این محل ماهانه چیزی حدود ۱۴.۵ هزار میلیارد تومان درآمد خواهد داشت در حالیکه حقوق کارکنان(با فرض افزایش ۱۵ درصدی) حدود ۲۱ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. البته نباید فراموش کرد که با تصویب این اعداد در بودجه سال ۹۹، شرایط برای دولت بهتر شده و شکاف بین حقوق کارکنان و بازنشستگان و درآمدهای مالیاتی از ۸ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان به حدود ۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان کاهش پیدا می کند.
نظر شما