تهمینه غمخوار؛ بازار: پیوند میان جمهوری اسلامی ایران و عراق با موقعیت ژئوپلیتیکی و ظرفیت های بالقوه اقتصادی هر دو کشور، مبتنی بر حسن نیت و تلاش در جهت افزایش همکاریهای دو جانبه و همچنین وجود مشترکات زیاد تاریخی، فرهنگی و اجتماعی در طول سالهای گذشته به خصوص پس از سقوط صدام بسیار عمیق تر شده است.
در راستای این پیوند و روابط عمیق، از آن جایی که عراق به عنوان یکی از بزرگترین مقاصد صادراتی ایران و کشوری که دارای بیشترین مصرف کننده تولیدات ایرانی است، شناخته می شود، بنابراین، لزوم توجه به گسترش مناسبات حمل و نقلی دو کشور در جهت افزایش همکاری های دوجانبه بیشتر خواهد شد زیرا حمل و نقل یکی از اصلی ترین و مهم ترین حوزه ها و شریان های رونق اقتصادی و بازرگانی میان دو کشور است.
بر همین اساس، در اواخر سال گذشته، «محمد اسلامی»، وزیر راه و شهرسازی ایران در سفر خود به بغداد تاکید کرد که تهران آماده توسعه و تقویت همکاری ها و مناسبات در حوزه حمل و نقل با عراق است و در همین راستا وزیر حمل و نقل عراق نیز در بیانیه ای در خصوص سفر همتای ایرانی خود اینگونه اظهار کرد که دیدار آن ها در راستای تحکیم روابط و همکاری مشترک بین عراق و جمهوری اسلامی ایران با هدف بهره مندی از تجربه ها و توانایی های فنی تهران در حمل و نقل دریایی، هوایی و ریلی انجام شد.
«ساسان زاهدی»، کارشناس مسائل بین المللی حمل و نقل در خصوص توسعه مناسبات حمل و نقلی ایران و عراق به خبرنگار بازار گفت: کشور عراق با دارا بودن مساحتی برابر ۴۳۷ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود ۴۰ میلیون نفر، به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان منابع نفتی در جهان شناخته شده و همین امر توجه کشورها، شرکتها و اتاق‌های فکر را به این کشور معطوف نموده که بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن ۱۶۰۹ کیلومتر مرز مشترک با عراق، به منزله یکی از مهمترین همسایگان این کشور محسوب می‌گردد.
وی افزود: افزایش حجم مبادلات اقتصادی و تجاری میان دو کشور در سالهای اخیر، در کنار مشترکات تاریخی و فرهنگی بسیار، ضرورت ایجاد زیر ساخت‌های مناسب به منظور پاسخگویی به تقاضای سفر و نقل و انتقال کالا و مسافر را نیز اجتناب ناپذیر نموده است.
کارشناس مسائل حمل و نقل بین المللی اضافه کرد: در همین راستا، از سال‌ها پیش موضوع اتصال ریلی دو کشور مورد مطالعه قرار گرفته و یکی از گزینه‌های مدنظر برای این منظور احداث راه‌آهن کرمانشاه ـ قصر شیرین ـ خسروی به منظور اتصال به شبکه راه‌آهن عراق (در منطقه خانقین) بوده است.
وی ادامه داد: البته گزینه دیگر برای این موضوع، مسیر راه‌آهن خرمشهر_شلمچه_بصره می‌باشد که این مسیر ریلی به طول حدود ۳۷ کیلومتر در سالهای قبل احداث شده است. این خط ریلی در حوزه ترانزیت بار از شرق به غرب و بالعکس نیز مزایای ویژه‌ای دارد و مبادلات کالا بین ایران و عراق را تسهیل می‌کند
ساسان زاهدی گفت: از مرز شلمچه در جهت اتصال به بصره به منظور متصل شدن به شبکه راه آهن عراق، علاوه بر احداث خط به طول حدود ۲۰ کیلومتر نیاز به احداث پل بزرگی بر روی اروند رود به طول حدود دو کیلومتر می باشد که از لحاظ فنی و مهندسی با سختی و پیچیدگی مواجه بوده است.
کارشناس حوزه حمل و نقل تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران نیز بارها مراتب آمادگی و تمایل خود برای همکاری با طرف عراقی را اعلام نموده که در نهایت بر اساس اعلام اخیر وزارت راه و شهرسازی، عملیات احداث این محور ریلی به طول ۳۵ کیلومتر با سرمایه گذاری بخش خصوصی به ارزش تقریبی ۱۰۰ میلیون یورو به زودی وارد مرحله اجرا می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران بارها مراتب آمادگی و تمایل خود برای همکاری با طرف عراقی را اعلام نموده که بر اساس اعلام اخیر وزارت راه و شهرسازی، عملیات احداث این محور ریلی به طول ۳۵ کیلومتر با سرمایه گذاری بخش خصوصی به ارزش تقریبی ۱۰۰ میلیون یورو به زودی وارد مرحله اجرا می‌شود
زاهدی در ادامه اظهار کرد: طرح راه‌آهن غرب کشور یعنی راه‌آهن اراک_ ملایر_کنگاور_کرمانشاه_ اسلام‌آباد غرب_خسروی از جمله طرح‌های در دست اجرا توسط وزارت راه و شهرسازی می‌باشد که مسیر اراک_ ملایر آن در سال ۱۳۹۰ و مسیر ملایر_کرمانشاه آن در سال ۱۳۹۶ افتتاح شد و مقرر است ظرف چند سال آینده، مسیر کرمانشاه_اسلام‌آباد غرب آن نیز به بهره‌برداری برسد.
وی یادآور شد: به غیر از مسائل مالی برای اجرای این طرح، عدم وجود راه‌آهن در خاک عراق یعنی در حد فاصل مرز خسروی تا شهر خانقین و عدم مشاهده اراده جدی برای احداث این مسیر ریلی از جانب طرف عراقی، فعالان اقتصادی را در راه اندازی اتصال ریلی میان ایران و عراق در این کریدور، در کوتاه مدت دچار دلسردی کرده است.
کارشناس حوزه حمل و نقل بین المللی تاکید کرد: از سوی دیگر نیاز به نوسازی و بازسازی شبکه ریلی عراق، امری ضروری محسوب می‌گردد تا بدین طریق امکان نقل و انتقال کالا و مسافر به نحو مطلوب میان دو کشور برقرار گردد.
وی افزود: مسلماً در غیر اینصورت، حمل و نقل جاده ای علیرغم معایب آن نسبت به حمل و نقل ریلی، قابلیت بیشتری برای پاسخگویی به تقاضای جابجایی بار و مسافر میان دو کشور خواهد داشت، زیرا عملاً برای مسافر و صاحب کالا، چاره و گزینه‌ای به جز استفاده از حمل ونقل جاده ای باقی نمی‌ماند.
حمل و نقل جاده ای علیرغم معایب آن نسبت به حمل و نقل ریلی، قابلیت بیشتری برای پاسخگویی به تقاضای جابجایی بار و مسافر میان دو کشور خواهد داشت، زیرا عملاً برای مسافر و صاحب کالا، چاره و گزینه‌ای به جز استفاده از حمل ونقل جاده ای باقی نمی‌ماند
این کارشناس در ادامه اظهارات خود گفت: به منظور نگاهی کلی تر به نقش و موقعیت عراق در بازرگانی خارجی ایران و جایگاه این کشور ، نکات زیر را باید مورد تأکید و توجه ویژه قرار داد:
۱ـ اهتمام سیاسی طرفین خصوصاً طرف عراقی) به اتصال خطوط ریلی دو کشور
۲ـ رفع مشکلات راه‌آهن داخل خاک عراق و نوسازی شبکه ریلی آن کشور جهت فراهم شدن امکان پاسخگویی به نیازهای حمل و نقلی
۳ـ ظرفیت‌سازی بهینه (تقسیم مرزهای جاده‌ای و ریلی) میان دو کشور به منظور استفاده مناسب‌تر از ظرفیتها و پرهیز از موازی کاری حمل و نقل جاده‌ای و ریلی با یکدیگر
۴ـ بررسی استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی برای احداث پروژه های زیرساختی نظیر احداث خطوط ریلی مدنظر
۵ـ بررسی امکان ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری مشترک برای احداث پروژه های زیرساختی نظیر خطوط ریلی مدنظر
۶ـ در نظر گرفتن ویژگی‌ها و مسائل خاص اقلیم کردستان عراق خصوصاً برای بهره‌مند شدن اقلیم از راه‌آهن کرمانشاه _خسروی
۷ـ استفاده از شیوه‌های مختلف حمل و نقل (حمل و نقل ترکیبی) برای ساماندهی به وضعیت نقل و انتقال کالا و مسافر میان دو کشور
۸ـ توجه بیشتر به ملاحظات مربوط به ایمنی در قالب کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوطه یا توافقنامه‌های دو جانبه
۹ـ دیده شدن بیشتر نکات و ملاحظات حوزه حمل و نقل در مذاکرات و قراردادهای دو طرفه میان عراق و ایران (خصوصاً توسط وزارت نیرو؛ به عنوان رییس کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق)
۱۰ـ استفاده از ظرفیت شرکت‌های پیمانکاری و مشاور ایرانی در تعریف و اجرای پروژه های زیرساختی
۱۱ـ مشارکت دادن شرکت‌های عمده صادر کننده ایرانی به عراق در تأمین مالی احداث راه‌آهن
۱۲ـ ایجاد و یا اختصاص بخش‌های ویژه در پایانه‌های مرزی به منظور تسهیل و تسریع در فرایند صادرات
۱۳ـ بهبود همکاریهای گمرکی میان دو کشور و در مراحل بعدی ایجاد توافقنامه تجارت ترجیحی میان دو کشور
۱۴ - تسهیل شرایط صدور روادید برای فعالان اقتصادی ایرانی
۱۵ -استفاده از موقعیت برای ایران در تأمین نیازهای برق و گاز عراق در مذاکرات حمل و نقلی
۱۶- عقد قراردادهای بلند مدت به منظور ایجاد اطمینان خاطر در طرفین
۱۷- فراهم نمودن چارچوب‌های قراردادی انعطاف‌پذیر و در عین حال شفاف
۱۸- تشکیل کنسرسیوم های اقتصادی و یا گروههای تجاری به منظور تحقق بیشتر صرفه جویی ناشی از مقیاس و هماهنگی
۱۹- تنوع بخشی به ترکیب کالاها و خدمات صادراتی ایران به عراق
۲۰- فراهم نمودن مسیر تجاری برای ترانزیت کالاهای صادراتی عراق از مسیر ایران به کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز (خصوصاً صادرات برخی محصولات دارای مزیت رقابتی عراق و دارای بازار مناسب مانند خرمای عراق به جمهوری آذربایجان، روسیه، ارمنستان و گرجستان)
وی در پایان خاطر نشان کرد که تحقق اهداف فوق مستلزم همسویی تلاش‌های بخش‌های دولتی و خصوصی با یکدیگر و هم افزایی آنها می‌باشد و لازم است از طریق ایجاد نهادهای تعاملی، با همکاری بیشتر میان این دو بخش اهداف و منافع ملی را در پرتو همکاری و صلح پایداری با این کشور همسایه غربی‌مان پیگیری نماییم.
نظر شما