محمدحسین طبسی؛ بازار: استان خراسان رضوی هم چون سایر استان‌هایی که از مرزهای مشترک با همسایگان برخوردار است از سال گذشته تاکنون از محدودیت‌ها و محرومیت‌های صادراتی بی‌بهره نبوده و به دلایلی ازجمله انسداد مرز ترکمنستان میزان صادرات و واردات این استان با افت‌وخیز بسیاری روبرو بوده است.
این کشور قریب به یک سال است که به بهانه شیوع کرونا، محدودیت‌هایی را در مرزهای خود اعمال نموده و مقرر است تا آبان سال آینده نیز رویه کنترل و مقابله با کرونا در این کشور، تداوم پیدا کند.
ترکمنستان اگرچه تا پیش‌ازاین محدودیتی برای مراودات تجاری نداشت اما ممنوعیت و محدودیت را تا آنجا پیش برد که تنها اجازه تردد ۳۰ دستگاه کامیون در طول روز از مرز سرخس و لطف‌آباد را به ایران داد.
ایجاد محدودیت تردد اتباع کشور ترکمنستان از مرز سرخس، اخذ عوارض اضافی از رانندگان کامیون‌های ایرانی، عدم پذیرش محموله‌های صادراتی ایران به مقصد تاجیکستان از سوی ترکمنستان، برگشت کامیون‌ها تنها بخشی از بهانه‌جویی‌های این کشور در طی یکی دو سال اخیر بوده است.
ترکمنستان بعد از عراق و افغانستان سومین بازار صادراتی ایران به شمار می‌آمد و مسیر دسترسی کشورمان به آسیای میانه است.
بسته شدن مرز ترکمنستان در طی یک سال گذشته،برای بخش خصوصی، دغدغه‌هایی جدی را رقم‌زده است و بخشی از بازار فعالان حوزه تجارت خارجی ما به همین واسطه ازدست‌رفته است.
اگرچه در این مدت تلاش‌های زیادی برای برگشت به شرایط گذشته صورت گرفت و ترانزیت ریلی بازگشایی شد و پس‌ازآن ترانشیپ آزمایشی از مرز سرخس وارد فاز اجرا گردید و حتی در مرز لطف‌آباد نیز این اتفاق محقق شد؛ اما مجموع این اقدامات نتوانست مراودات تجاری را به گذشته بازگرداند و لذا روند تجارت و ارتباط ما با بازار آسیای میانه، همچنان محدود و پر مشکل است.
البته در این راستا تلاش‌هایی صورت گرفت تا مسیرهای جایگزین به مقصد آسیای میانه نیز تعریف و حتی امتحان شوند چراکه تلاش برای حفظ بازار این منطقه، برای بخش تجارت خارجی برای ایران و خراسان رضوی بسیار مهم بود.
در همین راستا راه‌اندازی مسیر ارتباطی از طریق راهگذر (کریدور) کتای از مسیر افغانستان- تاجیکستان یا ایجاد سرویس رو - رو از بنادر شمالی ایران به اکتائو را ازجمله تلاش‌هایی بود که برای جایگزینی مسیر قبلی انجام گرفت اما به دلیل تأخیر انتقال بار از طریق مسیر دریایی و نبود امنیت در مسیر زمینی کتای لذا توفیق چندانی حاصل نشد.
سیاست‌های جدید ترکمنستان
ترکمنستانی‌ها در بخش سوخت و انرژی هدف‌گذاری ۶۳میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری را در نظر دارند.
در بحث توسعه زیرساختی نیز به دنبال تغییر مسیر ترانزیتی به‌جای شمال- جنوب به شرق- غرب و از طریق دریای خزر هستند و شیوع کرونا را هم برای دستیابی به این هدف بهانه کردند و فشارهایی که امروز وارد می‌کنند نیز در همین راستا است.
دولتمردان این کشور، احداث فرودگاه‌های بین‌المللی و دریایی، بهره‌برداری از بندر جدید ترکمن باشی، احداث بزرگراه عشق‌آباد- ترکمن‌آباد و توسعه بخش کشاورزی را هم در دستور کاردارند.
تمرکز بر اقتصاد دیجیتالی از دیگر اهداف و برنامه‌های توسعه محور این کشور است و جایگزینی برنامه صادرات به‌جای واردات را نیز در پیش‌گرفته‌اند.
چه باید کرد؟
لازم است تا مسیر جایگزین مشخصی برای ترکمنستان معرفی کنیم. اگر می‌خواهیم هدف‌گذاری در آسیای میانه را به نتیجه برسانیم، چاره‌ای جز سرمایه‌گذاری نداریم و یکی از راه‌ها، سرمایه‌گذاری در مسیر هرات تا مزار شریف است البته چالش موجود در این مسیر، ناامنی آن بوده و باید امنیت لازم در این مسیر فراهم گردد.
توسعه بازاریابی الکترونیکی، دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی یکی از استراتژی‌هایی است که باید در دستور کار قرار بگیرد و می‌تواند در این راستا کارساز باشد.
سیاست‌های تجاری و تعاملات اقتصادی ما نیز باید با این کشور همسایه ارتقا یابد و از بحث صادرات منبع محور و مبتنی بر کشاورزی به سمت‌وسوی صنعت و تولید مشترک حرکت کنیم.
البته تعریف یک پازل خوب و جامع از همکاری‌های اقتصادی می‌تواند بخشی از مشکلات دیگر به‌ویژه سختگیری‌ها در حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت را سمت‌وسوی تسهیلگری هدایت کند نکته دیگر آنکه، کشور ما در عرصه فنّاوری‌های نو دارای توانمندی‌های مطلوبی است و همین عرصه می‌تواند سرآغاز مجموعه‌ای از همکاری‌های جدید باشد.
چه خوب است که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های ما در این زمینه ورود کنند و بازارهایی همچون ترکمنستان را جدی بگیرند.
خراسان رضوی دروازه تجارت با ترکمنستان و افغانستان به شمار می‌آید و از این منظر، بخش دولتی باید در تعامل با این استان، شرایط را برای توسعه تجارت به این کشورها فراهم نماید.
رشد استفاده از شبکه‌های اجتماعی در تجارت و بازاریابی از دیگر تغییرات مهم بازاریابی در دوران کرونا و پساکروناست. حدود ۸۴درصد از بازاریابان از رسانه‌های اجتماعی برای توسعه برند خود استفاده کرده‌اند و ۵۴ درصد برای حفظ مشتری به‌طور مستمر از این شبکه‌ها بهره جسته‌اند و لذا به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری و توسعه این نوع بازاریابی نیز کمک شایانی به دور جدید همکاری‌ها بکند اگرچه که هیچ‌یک از این راهکارها به‌اندازه دیپلماسی و روابط دیپلماتیک برای ازسرگیری روابط تجاری کاربردی نیست.
نظر شما