بازار؛ گروه استانها: باجگیران شهری کوچک مرزی از توابع شهرستان قوچان در استان خراسان رضوی است که با دارا بودن گمرک قدیم، سابقه زیادی در تبادلات کالا دارد.
با راه‌اندازی بازارچه، مشترک مرزی ایران و ترکمنستان در نقطه صفر مرزی و افتتاح آن در فروردین‌ماه سال ۱۳۷۵ جنب‌وجوش زیادی در این نقطه مرزی و شهر باجگیران ایجاد شد ، تردد کامیون‌های حمل کالا و ترانزیت از این مرز به مقصد ترکمنستان و چند جمهوری تازه استقلال‌یافته، و در آسیای مرکزی ازجمله قزاقستان و همچنین روسیه فعالیت‌های مرزی در باجگیران را گسترش داد و مدتی بعد نیز با احداث و راه‌اندازی پایانه‌های مرزی ایران و ترکمنستان و رفت‌وآمد مسافر تجار و گردشگران بر اهمیت باجگیران افزود.
کارشکنی ترکمنستان
در طی سال‌های گذشته اگرچه طرف ترکمنستانی بارها با بدعهدی و کارشکنی تجارت و تحرک در این بازارچه را به بازی گرفته است اما درنهایت با پیدا شدن سروکله ویروس کرونا و انسداد مرز که البته بنا بر گفته بسیاری از کارشناسان بخشی از آن‌ها بهانه‌های واهی است بازارچه مرزی ایران و ترکمنستان از فعالیت بازایستاد.
ترکمنستان در طی سال‌های گذشته با افزایش ناگهانی تعرفه‌های گمرکی و یا ایجاد محدودیت برای تردد روزانه تنها ۱۰ کامیون بارها و بارها تجارت در این منطقه را با فراز و نشیب روبرو کرده تا اینکه این محدودیت‌ها درنهایت موجب بی‌رونقی بازارچه و کوچ بسیاری از تجار و در حال حاضر نیز بیکاری جوانان و مردم این منطقه شده است.
اگرچه تا همین چند سال گذشته به دلیل حضور تجار، تردد گردشگران وصف‌های طویل خودروهای سنگین شور و حالی در این مرز و بازارچه مرزی حاکم بد اما این روزها غبار رکود و سکوت بر این مرز نشسته و خبری از تجارت و کار نیست!
رشته‌هایی که پنبه شد
در این راستا امید سام یکی از فعالان قدیمی در این بازارچه به ما می‌گوید: قبل از رونق باجگیران تمام جوانان این منطقه برای کار به تایباد و یا شهرستان‌های دیگر عزیمت می‌کردند اما بارونق گرفتن این بازارچه دیگر هیچ جوانی لازم نبود که شهر خود را ترک کند و حالا با تعطیلی بازارچه باری دیگر این مهاجرت برای یافتن کار در حال شکل‌گیری است.
این فروشنده مواد پلاستیکی به ما می‌گوید: تا پیش‌از این که بازارچه رونق داشت همه‌روزه گردشگران ترکمن وارد این بازارچه می‌شدند و لذا اشتیاق بسیاری هم برای خرید نشان می‌دادند و لذا کسبه ایرانی هم از این موضوع بسیار خرسند بودند.
سام با اشاره به اینکه کالاهایی مانند فرش، موکت، پلاستیک، کفش، پارچه و مصنوعات فلزی مشتری بسیاری در این بازار داشتند می‌افزاید: البته از طرف ترکمنستان بیشتر منسوجات شامل انواع پارچه‌های جین و نخی و سایر کالاها مانند روفرشی، روتختی و پتوی مسافرتی وارد می‌شد.
این صادرکننده به ما می‌گوید: در شرایط سخت اقتصادی این منطقه می‌تواند با ایجاد اشتغال و همکاری مشترک اقتصادی بین‌الملل درزمینهٔ سرمایه‌گذاری، مدیریت صادرات و جذب سرمایه فعال باشد اما متأسفانه باوجود سرمایه‌گذاری و تجار فعالی که داشت در حال حاضر بلاتکلیف رهاشده است.
وی بابیان اینکه امکانات به نسبت مطلوبی هم در این بازارچه وجود دارد که تا پیش‌ازاین آن را در زمره بازارچه‌های فعال کشور قرار داده بود ادامه می‌دهد: به دست فراموشی سپردن این بازارچه در این شرایط اقتصادی و بیکاری کار اشتباهی است.
وی بابیان اینکه تا پیش‌ازاین مرزنشینان اجازه داشتند با پروانه گذر مرزی به ترکمنستان رفت‌وآمد داشته باشند و همین موضوع موجب ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم شده بود می‌افزاید: اما متأسفانه تمامی افرادی که برای تجارت به آن‌سوی مرز می‌رفتند در حال حاضر بیکار هستند.
بهانه برای تعطیلی
در همین راستا مدیر بازارچه مرزی باجگیران در گفت‌وگو با بازار این تعطیلی را بهانه‌ای بیش نداشته و به ما می‌گوید: این بازارچه از ۱۹ دی‌ماه سال ۹۸ تاکنون به‌صورت یک‌طرفه از طرف کشور ترکمنستان تعطیل‌شده است.
علی رحمتی بابیان اینکه وجود مرز و رونق آن سبب رونق اقتصاد و حل مشکلات مردم منطقه می‌شود ادامه می‌دهد: به دلیل تعطیلی بازارچه مرزی متأسفانه بخش خالی از سکنه شده است و از طرفی مشکلات زیادی اعم از بیکاری، فقر و مهاجرت پدید آمده درحالی‌که در طی سال‌های گذشته مهاجرت از سایر شهرستان‌ها به سمت این بخش بود.
وی با اشاره به اینکه از دست مسئولان منطقه‌ای و بومی کاری از پیش نمی‌رود می‌افزاید: امید می‌رود در سالی که مزین به مانع زدایی و حمایت است مسئولان عالی‌رتبه و به‌ویژه در وزارت امور خارجه فکری به حال بازگشایی این مرز و معیشت مردم بکنند.
وی اذعان می‌کند: در حال حاضر خیلی از افراد از اتباع کشور ترکمنستان طلب داشته و هزینه‌های مراودات قبلی به دلیل قطع ارتباط تجاری در مرز بلاتکلیف مانده و هیچ شخصی نیز در این راستا پاسخ‌گو نیست.
رحمتی بابیان اینکه پیش‌از این با پیگیری نماینده شهرستان هیئتی از مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین مسئولان وزارت امور خارجه در شمال و شمال شرق از این مرز بازدید داشتند لذا موضوع و مشکلات مردم منطقه برای آن‌ها روشن بوده و نیاز به تصمیم‌گیری در سطح فراملی و بین‌المللی دارد.
رحمتی بابیان این مطلب که مرز ما جدا از مرز اینچه برون و لطف‌آباد به‌صورت تجارت چمدانی بوده است گفت: قبل از تعطیلی مرز در ۱۰ ماه سال ۱۳۹۸ ، ۸۸ هزار نفر فقط ورودی از کشور ترکمنستان داشتیم که این رقم خوبی بود زیرا سبب اقتصاد و رونق منطقه شده بود که فعالیت و تجارت کلانی در سطح استان و این بخش واردشده بود.
وی افزود : در ۱۰ ماهه سال ۹۸ میزان کل صادرات ۴ میلیون و ۶۹۰ هزار و ۹۶۷ دلار بود و واردات ما نیز طی این زمان به ۵۸۹ هزار و ۶۳۷ دلار رسیده بود که کل مترددین از باجگیران به ترکمنستان ۱۶ هزار و ۹۶۰ نفر و بالعکس ۸۸ هزار و ۲۸۸ نفر ورودی را داشتیم .
رحمتی وجود مسئولان مرزی را در جلسات کمیسیون‌های اقتصادی و بین‌المللی برای حل این مشکلات ضروری دانسته و می‌گوید: اگرچه شایعاتی در خصوص بدهکاری مباحث گازی از طرف ایران مطرح است ولی درواقع دلیل اصلی تعطیلی بازارچه مشخص نیست.
پل ارتباطی آسیای میانه
فرماندار قوچان در خصوص وضعیت بازارچه مرزی باجگیران به ما می‌گوید: پیگیری‌های زیادی از طرف استاندار و نماینده شهرستان انجام‌شده است به‌هرحال از کشور ترکمنستان از سال ۹۹ به دلیل بیماری کرونا، محدودیت‌ها و سخت‌گیری‌های جدی را داشتند ولی بازارچه عملاً تعطیل‌شده است .
امین رضا مراتی در گفت‌وگو با بازار اذعان می‌کند: در همین راستا پیگیری‌هایی از استانداری و نماینده شهر نیز انجام‌شده است ولی با بسته شدن مرز و محدودیت‌های کرونایی آسیب جدی به اقتصاد واردشده است و بیش‌ترین بخش گردشگری و مبادلات مرزی داشتیم که حتی در خصوص تجارت و مبادلات چمدانی تأثیر فراوانی گذاشته بود که با تعطیلی غرفه داران، تاجران، حوزه حمل‌ونقل و تولید دچار مشکلاتی شدند .
فرماندار قوچان بابیان اینکه این بیماری کرونا هنوز ادامه‌دار خواهد بود خاطرنشان می‌کند: تلاش داریم تا به یک نقطه‌ای برسیم که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مبادلات تجاری و رونق بخشیدن از بازارچه را بهبود ببخشیم زیرا اقتصاد منطقه باجگیران نیازمند تحول است.
وی می‌افزاید: از طرفی با توجه به موقعیت جغرافیایی و مکانی قوچان از طرف گذرگاه آسیایی با مرز باجگیران و نزدیکی مرز با مشهد مقدس ظرفیت اقتصادی با سرمایه‌گذاران و هلدینگ های بزرگ محقق شود تا ظرفیت اقتصادی و منطقه‌ای دام و کشاورزی در بخش‌های تجاری و بین‌المللی مطرح شود .
مراتی یادآور می‌شود: امیدواریم در سال آینده با جذب سرمایه‌گذاری و توسعه تجارت با بخش‌های برون‌مرزی اثرگذارتر باشیم .
ضرورت رایزنی
یکی از مهم ترین انگیزه های راه اندازی و رونق بازارچه باجگیران، توسعه روابط اقتصادی وتجاری مناطق مرزی با کشورهای همجوار ورونق اقتصادی مناطق مرزی است.
ایجاد اشتغال و کمک به تأمین معیشت مرزنشینان، جلوگیری از مهاجرت آن‌ها به شهرها، جلوگیری از قاچاق کالا و بهبود وضعیت آن‌ها تنها بخشی از مزیت‌های بازارچه مرزی باجگیران است که متأسفانه تمامی این فرصت ها در حال حاضر به دلیل انسداد مرز به تهدید تبدیل‌شده است و ضرورت دارد تا با دیپلماسی و رایزنی وزارت امور خارجه باری دیگر از این فرصت برای کمک به معیشت مرزنشینان کمک کرد.
نظر شما