بازار؛ گروه استانها: بازار رضا(ع) یکی از بزرگ‌ترین بازارهای ایران در مجاورت حرم رضوی به‌عنوان کانون سوغات استان خراسان رضوی است که وقتی به طبقات فوقانی آن پا بگذارید مشاهده چیرگی هنر دست صنعتگران این استان برایتان نمایان خواهد شد.
در این بازار هنرمندان و صنعتگران بسیاری به تولید انواع زیر آلات، انگشتربازی، پرچم دوزی و هم‌چنین فروش برخی از صنایع‌دستی مانند دیگ‌های سنگی و به‌اصطلاح «هرکاره» مشغول هستند که البته کرونا نیمی از این کارگاه‌ها را به تعطیلی کشانده است و چرخ‌های این اقتصاد را از چرخش باز نگاه داشته است.
به‌غیراز زعفران و زرشک که به‌عنوان معروف‌ترین سوغات مشهد از آن یاد می‌شود این شهر دارای صنایع‌دستی ماننددیگ‌های سنگی؛ پرچم دوزی با مضامین مذهبی و هم‌چنین قلم‌زنی است که مشتریان بسیار زیادی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دارد.
برای بررسی این موضوع که سایه‌اندازی کرونا و نبود زائر در این بازارچه مشکلاتی برای تولیدکنندگان و صنعتگران به وجود آورده است با صادق ابراهیم‌زاده فرشچی رئیس اتحادیه صنف صنایع‌دستی مشهد مقدس به گفت‌وگو نشستیم.
* کرونا چه تبعاتی برای صنعتگران مشهد به همراه داشته است؟
کرونا صد درصد صنف ما را تحت تأثیر رکود قراردادِ است و متأسفانه باید اذعان کرد هم تولید و هم صادرات را به صفر رسانده است.
تولیدات هنری دقیقه در این شهر وابسته به وجود گردشگر و زائر است و لذا در این شرایط که گردشگر و زائری حضور ندارد لذا کاملاً وضعیت صنعتگران مشخص و بدیهی است.
کار ما دقیقه مانند هتلداران است که از ابتدای سال کاملاً تعطیل هستند و هیچ خریداری ندارند.
حیات بازار صنایع‌دستی به حضور مشتریان داخلی و خارجی وابسته است اما امسال شیوع ویروس کرونا باعث شد تا ورود توریست به کشورمان و بخصوص به مشهد به صفر برسد بنابراین ما به‌عنوان صنفی که بیشتر درآمدش را از زائر و توریست است با نبود زائر درآمدی هم نداریم.
* آیا مشهدی‌ها خریدار محصولات شما نیستند؟
چرا بخشی از تولیدات ما توسط شهروندان مشهدی خریدار می‌شود اما در مقایسه با آمار تولیدات رقم قابل‌توجهی نیست از طرفی آن‌قدر قیمت‌ها افزایش‌یافته و قدرت خرید مردم به دلیل مشکلات مالی کم شده که خرید صنایع‌دستی در اولویت چندم خانواده‌ها قرارگرفته است.
* چند درصد محصولات شما را خریداران داخلی تشکیل می‌دهد؟
آمار نشان می‌دهد، خریداران داخلی ۸۰ درصد از سایر استانها هستند و ۲۰ درصد را ساکنان خود مشهد تشکیل می‌دهند.
ازآنجاکه نیمی از مغازه‌های اعضای ما درحریم حرم واقع‌شده و مناطقی مانند بازار رضا، ۱۷ شهریور به‌عنوان کانون تولید و فروش صنایع‌دستی اختصاص دارد لذا نبود زائر و مسافر تقریباً تمام این مغازه‌ها را متضرر و مجبور به تعطیلی و تغییر شغل کرده است.
نبود مشتری و متقاضی باعث شده که افزون بر صدها مغازه‌ای که در ناحیه بازار رضا قرار دارند به دلیل اجاره‌بهای سنگین و نبود مشتری تعطیل شوند و افزون بر ۷۰ درصد کارگاه‌های تولید صنایع‌دستی نیز کرکره‌های خود را پائین بکشند.
* چه کشورهایی خریدار صنایع‌دستی مشهد هستند و این استقبال شامل چه محصولاتی است؟
در حوزه تولید پرچم‌های مذهبی و محصولاتی مانند انگشتر به کشورهای همسایه به‌ویژه عراق فعالیت بسیار خوبی داشتیم. به‌طور میانگین ماهانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان از محل صادرات صنایع‌دستی به استان خراسان رضوی وارد می‌شد که این رقم به دلیل شیوع بیماری کرونا به یک رؤیا تبدیل‌شده است .
در سال گذشته ۵۰ واحد صنفی داشتیم که هرکدام به‌طور میانگین ماهانه ۱۰۰ میلیون تومان درآمد داشتند اما باوجود عرضه و افزایش تولید بازهم با کمبود کالا مواجه می‌شدیم و لذا تولید تا سه الی چهار برابر افزایش می‌یافت اما بازهم تقاضا بیشتر بود اما از اسفندماه سال ۹۸ تاکنون این رقم صفر شده است.
عراقی‌ها علاقه فراوانی به خرید پرچم‌های مذهبی دارند و لذا برگزاری مراسم اربعین نیز بهترین فرصت برای فروش و صادرات این تولیدات بود که و این واقعه بزرگ جهان نیز به دلیل کرونا برگزار نشد و اجازه برپایی بزرگ‌ترین پیاده‌روی جهان اسلام را نداد و لذا تمامی تولیدات کارگاه‌های بر روی دست تولیدکنندگان مانده است.
* آیا راهکاری برای برون‌رفت از این مشکلات و نجات صنعتگران هست؟
افزون بر ۱۵ سال است که ما به سایر کشورها صادرات داشتیم و واقعاً بخش اعظم ارزآوری بر عهده صنف ما بود.
همان‌طور که گفتم صدور پرچم‌های مذهبی به کشورهای مذهبی همسایه مانند عراق مهم‌ترین صادرات ما تلقی می‌شد به‌نحوی‌که اگر تولید را سه برابر هم می‌کردیم بازهم خریدار داشتیم اما دریکی دو سال اخیر این صادرات کاهش چشمگیری داشت به‌نحوی‌که در سال گذشته به ۱۰ درصد و با شیوع کرونا متوقف شد.
دلیل این کاهش بحث افزایش قیمت سفرهای مذهبی و پس‌ازآن هم شیوع کرونا بود درخواست خرید را به صفر رساند.
درگذشته نه‌چندان دور ما کارگاه‌هایی داشتیم که از ۲۰۰ نفر کارگر تا ۵۰ نفر در آن فعال بودند در حال حاضر تمام این کارگاه‌ها تعطیل‌شده‌اند و کارگران آن‌همه بیکار شده‌اند و لذا بازگشایی مرزها برای صادرات و هم‌چنین حضور گردشگران می‌تواند این صنعت را از وضعیت فعلی نجات دهد.
* چه انتظاراتی از دولتمردان دارید؟
طی چند سال گذشته با تمام وعده‌ووعیدها اما حمایتی از تولیدکنندگان صنایع‌دستی در کار نبوده است.
در حال حاضر تهیه مواد اولیه از بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان صنایع‌دستی است و تغییرات قیمت ارز و تأثیر آن در خرید مواد اولیه همان معدود هنرمندان فعال را در مضیقه تأمین مواد اولیه قرار داده است.
واقعیت این است در سالی که مزین به جهش تولید بود اگرچه هیچ شخصی کرونا را پیش‌بینی نمی‌کرد اما انتظار می‌رفت که به‌صورت واقعی از تولیدکنندگان صنایع‌دستی حمایت شود زیرا این موضوع نه‌تنها ارزآوری بالایی برای کشور خواهد داشت، بلکه زمینه اشتغال‌زایی نیز برای جوانان فراهم می‌شود.
نظر شما