حامد پودینه؛ بازار: با توجه به اینکه کشورهای هم‌جوار استان به آب‌های آزاد دسترسی ندارند فرصتی استثنایی برای توسعه حمل‌ونقل و ترانزیت خراسان رضوی فراهم‌شده است با این تفاسیر می‌توان خراسان رضوی را مرکز مبادلات میان قاره آسیای میانه قلمداد نمود و به اهمیت حمل‌ونقل در این استان پی برد.
خراسان رضوی به‌عنوان نقطه‌ای استراتژیک، رابط میان ایران با ترکمنستان، افغانستان و ترکیه از طریق ریل است و کریدور ریلی سرخس - بندرعباس که بیشتر به جابه‌جایی بار ترانزیت از کشورهای آسیای مرکزی به مقصدهای خارجی و صادرات ایران به این کشورها اختصاص دارد، فعال‌ترین کریدور ریلی کشور است.
خراسان رضوی در مسیر کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب قرارگرفته و تبادلات کالایی کشورهای غرب با شرق آسیا یا بالعکس و همچنین دسترسی به آب‌های آزاد با عبور از این منطقه میسر می‌شود لذا توسعه ترانزیت با توسعه شبکه ریلی می‌تواند نقش بسزایی در ایجاد امنیت و خنثی‌سازی تحریم‌ها ایفا کند.
اتصال بین‌قاره‌ای
موقعیت ویژه ایران در کانون اتصال بین‌قاره‌ای، ظرفیت منحصربه‌فردی را برای جذب کالاهای ترانزیتی ایجاد کرده است که در همین راستا توجه به کریدور شمال-جنوب و راه‌آهن چابهار- سرخس در استان خراسان رضوی بسیار حائز اهمیت است.
به‌طورکلی پنج کریدور ترانزیتی اصلی برای اتصال شرق به غرب آسیا و اروپا وجود دارد که سه کریدور از طریق مرزهای شمال و جنوب شرقی کشور شامل دوغارون، سرخس، باج‌گیران و لطف‌آباد در خراسان رضوی و اینچه برون و مرزهای غربی و شمال غربی شامل جلفا، بازرگان، سرو، رازی، باشماق و خسروی نیز آسیا را به اروپا متصل می‌کند.
به‌جز سه کریدوری که نام‌برده شد از دو کریدور دیگر، یکی از روسیه و دیگری -معروف به «تراسیکا»- از چند کشور شمالی ایران عبور می‌کنند.
اگرچه وجود کریدورهای متعدد شرق-غرب سبب شده است تا ایران برای جذب سهم کالای ترانزیتی از این کریدورها با سایر کشورها رقابت داشته باشد، اما ایران در این رقابت چندان موفق نبوده است.
در همین راستا کریدور شمال - جنوب مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپاست که در مقایسه با مسیرهای سنتی ازنظر مسافت و زمان تا ۴۰ درصد کوتاه‌تر و ازنظر هزینه تا ۳۰ درصد ارزان‌تر است، درواقع اگر بعضی مسیرهای ناتمام ریلی و جاده‌ای ایران تکمیل شود، ایران می‌تواند از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جاده‌ای خود درآمد سرشاری از این مسیر کسب کند.
طبق بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی موقعیت مناسب ریلی و جاده‌ای و دسترسی ایران به سواحل طولانی در خلیج‌فارس، دریای عمان، دریای مکران و سؤال دریای خزر در سال‌های اخیر بسیار موردتوجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان بوده است.
از سوی دیگر اگر بعضی مسیرهای ناتمام ریلی و جاده‌ای ایران تکمیل شود، ایران می‌تواند از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جاده‌ای خود درآمد سرشاری داشته باشد.
توسعه ترانزیت
کریدور شمال - جنوب یکی از مهم‌ترین کریدورهای ترانزیتی برای اتصال کشورهای جنوب به کشورهای شمالی، روسیه و کشورهای حاشیه دریای خزر است، موقعیت مناسب ترانزیتی و قرار گرفتن در مسیر اتصالی این کریدور و دسترسی ایران به سواحل خلیج‌فارس، دریای عمان و سواحل دریای خزر موجب شده تا ایران در سال‌های اخیر بسیار موردتوجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان قرار گیرد.
مسیر کریدور شمال - جنوب شامل بندر بمبئی - اقیانوس هند - خلیج‌فارس - بندر انزلی در جنوب غرب دریای خزر (با بندر امیرآباد در جنوب شرق دریای خزر) - بندر آستارا خان - مسکو - اروپای شمالی و شرقی است؛ بنابراین کریدور شمال - جنوب یک مفهوم وسیع از مسیر ترانزیتی را شامل می‌شود که تعداد زیادی زیرکریدور در خود دارد.
ازجمله زیرکریدورهای این کریدور بزرگ که از خاک ایران عبور می‌کند، می‌توان به کریدور بندر چابهار - افغانستان (جاده‌ای و ریلی از طریق راه‌آهن خواف - هرات) بندر چابهار - سرخس - آسیای میانه، کریدور بندرعباس به آسیای میانه (ریلی، جاده‌ای و دریایی از بندر امیرآباد)، کریدور بندرعباس - قفقاز - روسیه (جاده‌ای، ریلی و دریایی از بندر انزلی در صورت تکمیل راه‌آهن رشت - انزلی آستارا) و کریدور بندرعباس - ترکیه (اعم از زمینی و ریلی) اشاره کرد.
بندر و ریل دو رکن اساسی
با توجه به اینکه بندر شهید بهشتی چابهار تنها بندر مهم منطقه است که خارج از تنگه هرمز و خلیج‌فارس، به آب‌های بین‌المللی متصل است، اتصال این بندر به شبکه ریلی کشور نقش مهمی در فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب خواهد داشت.
مسیر ریلی طراحی‌شده از بندر شهید بهشتی چابهار آغاز و از سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی عبور کرده و ازیک‌طرف به سرخس و از طرف دیگر، به نقاط مرزی لطف‌آباد و باج‌گیران در خراسان رضوی منتهی می‌شود لذا باید بندر و ریل به‌عنوان دو رکن اصلی جذب و حمل کالا به‌موازات هم ایجاد و توسعه یابد.
دستاورد
مزیت بهره‌برداری از این کریدور برای کشور این است که نقش ایران در ترانزیت کالای بین‌المللی می‌تواند راهکاری برای مقابله با تحریم‌ها باشد.
افزایش ظرفیت‌های ترانزیتی با گره زدن منافع سایر کشورها، راهکار خوبی برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی و تجاری ایران و افزایش هزینه تحریم‌ها برای تحریم کنندگان خواهد شد.
دوم اینکه این کریدور باعث استحکام ساختار اقتصادی کشور از طریق تنوع و افزایش منابع درآمدی کشور، ایجاد اشتغال، مشارکت در ایجاد ارزش‌افزوده کالاهای ترانزیتی خواهد شد.
نظر شما