بایدن «فشار هوشمند» را جایگزین «فشار حداکثری» می‌کند| تلاش برای مهار ایران تداوم می‌یابد

بازار؛ گروه بین الملل: مراسم تحلیف «جو بایدن» در امریکا به پایان رسید و او در شرایطی کاملا متفاوت از روسای جمهوری قبلی امریکا وارد کاخ سفید شد.

این انتخابات هم برای مردم امریکا اهمیت زیادی داشت و هم برای جهان مهم بود. سران کشورها، شهروندان و مقامات پیشین کشورها انتصاب بایدن به عنوان رییس جمهوری جدید را گام مثبتی در عرصه بین الملل می دانند و امیدوارند که دولت تازه بتواند زمینه را برای بهبود روابط امریکا با دیگر کشورهای دنیا فراهم کند.

در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «آرشین ادیب مقدم»، رئیس مرکز مطالعات ایران در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن تنظیم نموده که در ادامه می‌آید.

«آرشین ادیب مقدم»، استاد کامل «سیاست در غرب آسیا» در دانشگده مطالعات شرقی و آفریقایی در دانشگاه لندن است. از وی دو کتاب دیگری به نام های «ایران در سیاست جهانی: پژوهشی درباره جمهوری اسلامی» (Iran in World Politics: The Question of the Islamic Republic ) و «سیاست بین المللی خلیج فارس: تبارشناسی فرهنگی» (The International Politics of the Persian Gulf: A Cultural Genealogy) به چاپ رسیده است. ادیب مقدم رئیس مرکز مطالعات ایرانی مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن است.

کتاب اخیر ادیب مقدم که از سوی انتشارات «دانشگاه کمبریج» منتشر شد «روانشناسی ناسیونالیسم، تفکرات جهانی، تصورات ایرانی» نام دارد.

*برخی معتقد هستند با توجه به کابینه بایدن که افراد زیادی از تیم مذاکرات هسته ای دوره اوباما با ایران را تشکیل می دهد شاهد تغییرات گسترده در روابط آمریکا با ایران خواهیم بود. ارزیابی شما چیست؟
تغییراتی وجود خواهد داشت، اما این تغییرات گسترده نیستند. پرونده ایران به عنوان اسب تروا برای فعال سازی مجدد اتحاد ترانس آتلانتیک استفاده خواهد شد و اروپا پذیرای این امر خواهد بود. ترامپ سعی کرد از طریق زورگویی به خواسته خود برسد، بایدن باهوش تر خواهد بود.

اما تلاش برای مهار ایران ادامه دهنده سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا خواهد بود. با این دولت دانش بهتری از کشور وجود دارد، اما سوال اصلی این است که از این دانش به چه منظور استفاده خواهد شد؟ تنها موفقیت مهم از ایران می تواند باشد.

رئیس جمهور تازه نفس در ایران، فردی اصلاح طلب - کسی که به زبان دیپلماسی و سازش صحبت خواهد کرد - تغییر دهنده بازی خواهد بود زیرا این کار را برای ایران غیرممکن تر می کند تا  نمایندگی شود به عنوان یک کشور ابدی سرکوبگر که باید مقهور شود و کشوری که به حقوق شهروندان خود احترام نمی گذارد.

*بر اساس برخی اخبار قرار بود که برداشتن تحریمهای نفتی ایران در فرمان ابتدایی بایدن باشد و این موضوع از دستور کار خارج شده است. این خبر را بلومبرگ اعلام کرده بود. به نظر شما دلیل این موضوع چیست؟
شک ندارم که بایدن یک معامله سخت را پیش خواهد برد. اول، او توسط لابی ها تحت فشار قرار خواهد گرفت. دوم او می خواهد به عنوان فردی سخت دیده شود چون این تصویری است که در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا به ویژه پس از ترامپ باید نمایان شود و سوم او به اندازه همه در جریان اصلی سیاسی ایالات متحده نگران قدرت ایران و ابعاد چینی و روسی آن است.

اگر او تحریم ها را به عنوان یک حسن نیت لغو کند، این امر به دستور آنها از طریق کانال اروپایی انجام می شود. اروپا در همه اینها نقشی اساسی دارد و شاید به این علت باشد که بایدن برای برقراری مجدد اعتماد با اروپا نرم خواهد شد و نه به دلیل تصمیم استراتژیک برای ایجاد روابط بهتر با ایران - حداقل تا زمانی که ایران رئیس جمهور بعدی را انتخاب کند.

*بلینکن در جلسه تأیید صلاحیتش در مجلس سنا که پیش از مراسم تحلیف ریاست جمهوری آمریکا برگزار شد گفت رئیس‌جمهور منتخب(بایدن) معتقد است که اگر ایران به توافق بازگردد ما هم به این توافق برمی گردیم، اما از این مسئله، همراه با متحدانمان که بار دیگر با ما همراستا می‌شوند به عنوان سکویی برای دستیابی به یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر و رسیدگی به مسائل دیگر به خصوص مسئله موشکی و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران استفاده خواهیم کرد. به نظر شما برجام چگونه به مسائل موشکی و سیاست منطقه ای ایران گره می خورد؟
در اینجا عامل اروپا مهم است که در بالا ذکر کردم. دیپلماسی چند جانبه یک شمشیر دو لبه در یک سیستم بین المللی است که متقلبانه بوده و اینکه ایران واقعاً هرگز به اندازه کافی خوب در این سیستم مانور نمی داد.

تحت پوشش دیپلماسی و تخفیف تحریم ها، دولت بایدن ممکن است اروپایی ها را متقاعد کند که برجام باید به طریقی با مسئله موشکی یا مسئله ای دیگر مرتبط شود و با توجه به چندجانبه گرایی جدید، اروپا ممکن است پذیرای چنین پیشنهادهایی باشد که فشار بیشتری بر ایران وارد می کند.

*رویکرد بایدن به منطقه خلیج فارس و به ویژه به عربستان و اسرائیل چگونه خواهد بود؟ تا چه میزان روابط آمریکا با آنها متأثر از رابطه آمریکا و ایران خواهد بود؟
بایدن کمتر از ترامپ معامله گر خواهد شد. رویکرد ترامپ در روابط بین الملل اساساً فاسد بود، یعنی معیار او تقریباً برای همه چیز پول بود. از نظر وی عربستان سعودی مکانی مناسب برای سازماندهی پول نقد مورد نیاز بود.

اعراب ثروتمندی که برای همه چیز هزینه می کنند زیرا برای بقای رژیم خود به ایالات متحده آمریکا وابسته هستند. این همان چیزی است که ترامپ بارها و بارها حتی در ملا عام گفت.

بدون شک، دیدگاه بایدن دارای عمق و ارزش بیشتری است که به یک رابطه نسبتاً متعادل تر با عربستان سعودی، اسرائیل و منطقه به طور کلی تر تبدیل خواهد شد. پرونده ایران کمتر به سایر تنظیمات استراتژیک مربوط می شود.

بنابراین دولت بایدن در این زمینه استقلال خواهد یافت تا فضای مانور دیپلماتیک گسترده تری را حفظ کند. سوال واقعی این است که این فضا برای چه مواردی استفاده خواهد شد. اگر ایرانیان به یک رئیس جمهور تازه وارد و طرفدار فعالیت رأی دهند  - اگر خواست مردم مانع نشود، در این صورت ایران در هر مذاکره دیپلماتیک شتاب خواهد داشت.

در آن مرحله دیدگاه اسرائیل و عربستان سعودی دیگر واقعاً مهم نخواهد بود. از نظر مفهومی این تفاوت بین استقلال نسبی است که انقلاب ۱۹۷۹ با قیمت سنگین ارائه کرد و استقلال آشکاری که ایران هنوز به آن دست نیافته است. من این تفاوت را در کتاب آینده خود «ایران چیست؟» بحث می کنم.