خدیجه ستارزاده؛ بازار: «شرکت مد فناوران پلاس» با ساخت دستگاه های اولتراسوند که تاکنون تکنولوژی آن در اختیار چندین کشور خاص مثل «ژاپن، کره جنوبی، آمریکا و کشورهای اروپایی» بوده، توانسته به عنوان اولین شرکت دانش بنیان در غرب آسیا دستگاه های « سونوگرافی » را تولید و وارد عرصه صادرات شود.
کشور ما که یکی از واردکنندگان عمده دستگاه اولتراسوند در منطقه خاورمیانه است، طی یک سال از زمان تولید همین دستگاه توسط نخبگان ایرانی در یک شرکت دانش بنیان، توانست ضمن کاهش وابستگی به یکی از صادرکنندگان در این حوزه تبدیل شود و در صورت حمایت لازمه، می تواند در ارزآوری برای کشور و همچنین اشتغالزایی برای نخبگان ایرانی گام های بلندی بردارد.
گفتگوی خبرنگار بازار با «مصطفی تقی پور» موسس و رئیس هیئت مدیره این شرکت را با هم می خوانیم
*از شروع و چگونگی فعالیت خود بگویید.
ما در «شرکت مدفناوران پلاس» که در فرودگاه پیام البرز مستقر است از سال ۹۴ تحقیقات خود را در حوزه ساخت دستگاه اولتراسوند «سونوگرافی» آغاز و در سال ۹۶ بصورت جدی شروع به فعالیت و راه اندازی خط تولید کردیم و در دی ماه ۹۸ موفق به گرفتن مجوز وزارت بهداشت برای صادرات دستگاه این دستگاه شدیم.
در مد فناوران پلاس طبق رویکردی که داریم با تحقیق و توسعه و فناوری حاصله به محصول و عرضه آن به بازارهای داخلی و جهانی در راستای اقتصاد مقاومتی، پروژه های دیگری را هم تعریف کردیم که امیدواریم اوایل سال ۱۴۰۰ بتوانیم شاهد به ثمر رسیدن آن باشیم.
در حال حاضر با ۴۰ نیروی متخصص و نخبه از لیسانس تا دکترا که همه از فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف، امیرکبیر و دانشگاه تهران هستند مشغول فعالیت هستیم.
*از دستگاه اولتراسوند بگویید.
به جرات می گویم ساخت دستگاه اولتراسوند در ایران از نظر سطح تکنولوژی یکی از پیچیده ترین پروژه هایی بوده که در حوزه پزشکی کشور انجام شده و می توان ساخت آن را با ساخت بخش الکترونیک پروژه ماهواره قیاس کرد.
ما با وجود چالش های زیادی که وجود داشت وارد میدان شدیم و خوشبختانه توانستیم در ساخت یکی از پیچیده ترین پروژه ها و دستگاه های تصویر برداری در دنیا موفق شویم.
*چه مشکلات و موانعی پیش پای تولید داشتید؟
وقتی شرکتی در حوزه تکنولوژی و فنی وارد و کاری در بخش پروژه های High Tech شروع می کند میزان ریسک و احتمال شکست پروژه نیز به همان میزان High Tech بودن پروژه افزایش پیدا می کند لذا شرکت ها سعی می کنند در ابتدا وارد کار های High Tech نشوند. که البته در مد فناوران پلاس ریسک این کار را قبول کردیم و به لطف خدا سربلند از این داستان برون آمدیم.
برای ما هم بخشی از مشکلات، تکنولوژی بود که تاکنون در کشور وجود نداشته و باید به آن توجه می شد. مورد دوم جمع آوری نیروی انسانی متخصص برای مجموعه بود. متاسفانه در سالهای گذشته نیروهای متخصص کشور به دلایل مختلف از جمله نبود کار در پروژه های High Tech از کشور رفتند یا اگر در جایی هم مشغول هستند به عنوان یک نیروی کلیدی، مجموعه حاضر نیست به هیچ قیمتی آنها را از دست بدهد.
پس ما باید به جوان ترهایی که شاید سالهای اول فارغ التحصیلی دانشگاهشان بود تکیه و اعتماد می کردیم و علاوه بر شرایط مالی مناسب، محیط و شرایطی آرام و بدون دغدغه را برای آنها فراهم می کردیم که از بودن و کار در مجموعه لذت می بردند. ما این فضا و همچنین مکانی را برای اسکان آنها فراهم کردیم که این امر هم چالش و هم هزینه بیشتری برایمان داشت، خود تکیه بر دانش این جوانان عزیز، مساله مهمی بود که شاید کمتر کسی حاضر بود در چنین پروژه با این نیرو ها شروع بکار کند.
مسئله بعدی شرایط اقتصادی کشور است که در سال ۹۶ که شروع بکار کردیم به شکلی دیگر و در سال ۹۸ که به بهره برداری رسیدیم به شکلی دیگر بود و این تفاوت شرایط، هر طرح و پروژه اقتصادی را به چالش می کشد. در واقع افزایش ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصدی نرخ ارز خیلی از کارهای توجیه پذیر را غیرتوجیه و یا بالعکس می کند.
چالش دیگر ما نگاه به محصولات ایرانی است، طی سالیان گذشته به دلایل مختلف از جمله واردات بی رویه در کشور و همچنین تولیدات داخلی کم یا بی کیفیت باعث شده باور مردم نسبت به تکنولوژی و تولید داخل خراب شده و اعتمادی به تولیدات داخلی کمتر شود. در نتیجه جلب اعتماد و متقاعد کردن مردم به استفاده از محصولات تولیدی داخل سخت است،معمولا به واسطه ارز زیادی که برای واردات تخصیص داده می شد اولین محصولات کمپانی های خارجی در کشور های امثال ما به فروش می رسیدند که خب کار را برای ما که یک شرکت نوپا بودیم سخت تر می کرد چرا که با بهترین های دنیا که بودجه تحقیق و توسعه آنها چند صد برابر بودجه ما بود مقایسه می شدیم و از طرفی هم تحریم ها دسترسی راحت به قطعات مورد نیاز را دشوار کرده بود.
* آیا همه مواد و قطعات مورد نیاز دستگاه در داخل تولید می شود یا واردات هم دارید؟
در کشور ما توانایی ساخت خیلی از قطعات الکترونیکی پیشرفته مانند میکروپروسسورها یا میکروکنترلرها وجود ندارد یا اگر داریم مقرون به صرفه نیست و مجبور هستیم آنها را از خارج وارد که البته بیش از ۹۰ درصد کمپانی های دنیا هم همین رویه را دارند و نهایتا بر اساس برنامه نوشته و مدارات طراحی شده شده به کار گیریم. در کل بیش از ۸۰ درصد قطعات تولیدی ما داخلی است و مابقی را وارد می کنیم.
لازم به ذکر می دانم حتی کمپانی اَپِل هم همه قطعات مورد نیاز خود را تولید نمی کند و بخشی از آن را از دیگر شرکت ها تامین می کند. البته اصل ماجرا که همان سیستم عامل و دستگاه های آنهاست توسط خود شرکت اپل برنامه نویسی شده است. ماهم در شرکت خودمان هم همین رویه است البته قطعه عمق تولید ما شاید از شرکت های خارجی بیشتر باشد چراکه مجبوریم خیلی از قطعات را خودمان بسازیم و البته چالش های کار به واسطه این موضوع بیشتر می شود.
*در حوزه صادرات چه فعالیت هایی دارید؟
شرکت ما در ۲۸ دی ماه ۹۸ بعد از انجام تست های فنی مربوطه مجوز تولید انبوه را از وزارت کشور گرفت. متاسفانه از اواسط بهمن که به دلیل شیوع کرونا همه مرزهای کشور بسته شد و در روند صادرات و اخذ مجوز ها اختلال به وجود آمد.
برای صادرات به کشورهای همسایه نیاز به برپایی نمایشگاه است تا محصول را ببینند اما با وجود محدودیت های کرونایی، که طی این مدت تمامی این نمایشگاه ها اغلب لغو شد. با ارتباطات مختلف و تشکیل تیم در کشورهای همسایه و اقداماتی که انجام شد، از کشورهای مختلفی مثل ترکیه، عراق، سوریه و پاکستان با جلسه های آنلاین که برگزار کردیم و دعوت از این شرکت ها شاهد درخواست ها و پیشنهاد نمایندگی برای محصولات تولید ما در کشور های همسایه بودیم. در مورد فروش به کشورهای اروپا هم صحبت هایی انجام شده و پیش بینی می کنیم از ابتدای سال ۱۴۰۰ شاهد صادرات این محصول به اتحادیه اروپا باشیم که در حال حاضر درحال اخذ مجوز صادرات به اتحادیه اروپا هستیم.
*رمز موفقیت برای پیشرفت تکنولوژی را در چه می بینید؟
باور عموم مردم همیشه بر این بوده که پشتوانه پول طلاست، در حالیکه حدود ۲۰ درصد پشتوانه پول اتحادیه اروپا تکنولوژی آنهاست. با صادرات تکنولوژی می توانند بدون فروش خام منابع طبیعی شان ثروت آفرینی کنند و در جاهایی به دلیل داشتن تکنولوژی اراده شان را بر ملت ها تحمیل کنند، در همین قضیه کرونا شاهد بودیم که حتی کشور هایی مانند آلمان و اتریش مرز خود را بر روی یکدیگر بستند و اجازه صادرات تجهیزات مانند ونتیلاتور را به سایر کشور ها ندادند لذا در این بحران ها نقش تکنولوژی و لزوم دست یابی به آن پر رنگ تر می شود.
اینکه یک کشور در اوج تحریم ها و مشکلات اقتصادی که در ۳۰ سال اخیر بی سابقه بوده، دست روی تولید محصولی می گذارد که دارای تکنولوژی بسیار بالایی است و علاوه بر تامین نیاز داخلی برنامه ریزی صادرات آن محصول را به کشورهای همسایه و اروپا هم دارد، اتفاقی نادر است و واقعا به عنوان یک ایرانی نه به عنوان موسس این شرکت به کاری که انجام شده افتخار می کنم.
*ظرفیت و میزان تولید شما چقدر است؟
ما طبق پروانه ظرفیت تولید سالانه ۱۰۰۰ دستگاه را داریم. با توجه به اینکه این دستگاه بر اساس سفارش مشتری ساخته می شود « امکان دارد یک مشتری آپشن هایی را بخواهد یا نخواهد» این میزان متغیر است. نکته مورد اهمیت این است که انبارش آن از نظر اقتصادی کار عاقلانه ای نیست و ما بر اساس سفارشی که از مشتری می گیریم تولید می کنیم. در حال حاضر توانایی تولید روزانه ۳ تا ۴ دستگاه را داریم
*آیا جذب بازار داخلی رضایت بخش بوده؟
مشتریان ما هم خصوصی و هم دولتی هستند که محصولات ما به آنها فروخته شده است. در سال ۹۹ عمده نیاز وزارت بهداشت از طریق دستگاه های ما تامین شد و محصولات ما از پایتخت گرفته تا دورافتاده ترین استان ها مثل سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، تبریز، خراسان شمالی نصب شده و در حال استفاده و خدمات دهی به مردم کشوراست. که این باعث خوشحالی و افتخار ماست،
*قیمت تمام شده اولتراسوند در قیاس با دستگاه های خارجی چطور است؟
بستگی دارد با چه نرخ ارزی محاسبه کنیم؟ با احتساب ارز آزاد محصول تولیدی این شرکت بین ۳۰ تا ۷۰ درصد نسبت به مدل های خارجی خود ارزان تر است. البته عرض کردم اگر برای واردات محصول خارجی ارز دولتی تخصیص داده نشود و در یک رقابت عادلانه دستگاه ها مقایسه شوند. ما هنوز شاهد این هستیم که دستگاه های مشابه تولید ما با ارزدولتی وارد کشور شده و از معافیت گمرکی نیز برای ترخیص این دستگاه ها استفاده می شود.
البته ناگفته نماند من احساس می کنم نیت مسئولین کمک به تولید است اما گاهی نمی دانند چه باید بکنند، نه بستن واردات کالاهای خارجی عاقلانه است نه تخصیص ارز دولتی و معافیت گمرکی برای واردات در مجموعه های دولتی، هر دو این موضوعات از آسیب های جدی برای تولید و اقتصاد است. از طرفی هم در وزارت بهداشت بیمارستان ها وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند که البته این دلیل نمی شود محصول خارجی مشابه تولید داخل ارز دولتی بگیرد و معافیت گمرکی داشته باشد لذا من پیشنهاد می کند از محل تفاوت نرخ ارز دولتی و ارز آزاد تخفیفاتی به بیمارستان های تابعه وزارت بهداشت داده شود، تا فشار زیادی را متحمل نشود و از طرفی آن بیمارستان هم که گاها فلان برند خارجی را برای خرید در خواست می کند در جریان قیمت این محصول بصورت واقعی باشد اینطور شاید در تخمین نیاز به آن دستگاه و قابلیت های آن واقع بینی بیشتری به خرج دهند و نهایتا این به نفع کشور و دولت است.
*رقابت این دستگاه با دستگاه های مشابه خارجی را چطور می بینید؟
متاسفانه در سالهای گذشته نگرش و تمایل به کالاهای خارجی در محصول مشابه ما بواسطه نبود تولید و تخصیص ارز فراوان افزایش پیدا کرده است، گاها می بینم دستگاه ها خارجی با قابلیت های فروانی به یک مرکز دور افتاده داده شده که پزشک متخصص آن مرکز شاید از بخش زیادی از این قابلیت ها استفاده نکند، من فکر می کنم اگر به درستی نیاز ها شناخته شود و بودجه بندی صورت پذیرد این دستگاه می تواند بخش زیادی از نیاز کشور را پاسخ دهد.
توجه داشته باشید وقتی که بودجه کشور صرف واردات شود این پول برای واردات کالا از کشور خارج می شود که در این بین یک سری کمپانی واسطه سود خوبی می برند و کمپانی خارجی هم فروش خوبی دارد.
اتفاقی که می افتد پول وارد کمپانی خارجی می شود و جوان های نخبه کشور ما را جذب و برای پروژه های جدیدتر از کشورمان خارج می کند و با پول خودمان محصولات جدیدتری، ساخته و وارد کشور می کنند و با چند برابر قیمت به ما می فروشد.
بنابراین بعد از یک مدت منابع ارزی حاصل از نفت، منابع طبیعی و همچنین جوانان نخبه را از دست دادیم. چرا که انگیزه و کاری وجود ندارد که جوان در کشور بماند، جذب پروژه و شرایط پیشنهادی خوب آنها می شود و نهایتا" بعد از مدتی نه ثروتی خواهیم داشت و نه نیروی انسانی متخصصی که این در واقع مرگ یک ملت است.
*چشم انداز شما از میزان ارزآوری اولتراسوند چیست؟
قیمت تمام شده این محصول ۳۰ تا ۶۰ درصد از مدل های خارجی در بازار آزاد کشور خودمان پایین تر است. از نظر میزان ارزآوری اگر برنامه ما طبق روال پیش برود پیش بینی می شود از یکسال آینده، سالانه بین ۵ تا ۱۰ میلیون دلار ارز آوری داشته باشیم که البته این مبلغ سالانه قابل افزایش است بسته به قدرت ما در تحقیق و توسعه و کیفیت محصول ماست.
*در مسیر تولید آیا حمایتی هم داشتید؟
من یک سوال از مسئولین محترم دارم که شاید جوابش چکیده کل مشکلات اساسی این شرکت و شرکت های مشابه ما باشد؛ بنظر شما اگر به کمپانی اروپایی یا آمریکایی یا ژاپنی یا هر کشور دیگری بگویید می خواهید از تولید داخلی خود حمایت کنید و بنابراین به شرکت تولید کننده در ایران ارز یک پنجم قیمت ارز آزاد می دهید و مواد اولیه اش را از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معاف می کنید، حالا باید شما (آن کمپانی خارجی) محصولی به ما تحویل دهید با کیفیت بالاتر و قیمتی ارزان تر، و پرداخت به شما نیز بصورت ریالی است، آیا کمپانی در دنیا می تواند در چنین شرایطی با تولید کننده داخلی رقابت کند؟مطمئن باشید جواب خیر است.
حالا ما متاسفانه در برخی از مناقصات می بینیم عکس اتفاق می افتد، پس اگر مسئولین دولتی فقط رقابت را عادلانه کنند خود کمک بزرگی است چون برخلاف تصور ها هنوز هم واردات ارجه به تولید است. واگر شما همین محصول را دریک کشوری مثل ترکیه تولید کنید و به ایران صادر کنید سود و منفعت بیشتر و درد سرکمتری دارید.
تا امروز شرکت ما از لحاظ مالی از هیچ ارگانی حمایتی دریافت نکرده و تمام کار با توان خود ما بوده است. در بحث «خرید محصولات» با توجه به وظیفه ای که هیات امنای صرفه جویی ارزی وزارت بهداشت داشت، و حمایت این مجموعه از تولید داخل «۳۰ دستگاه » از اولین دستگاه های ما را خریداری کردند.
که به دلایلی نمی خواهیم آن را باز کنم متاسفانه در شرایط فعلی این خرید نتوانست کمک چندانی به ما بکند، البته هیات امنا صرفه جویی ارزی وزارت بهداشت از ما حمایت کرد اما آنطور که باید و نیاز کشور بود از سوی سایر متولیان حمایت نشدیم.
در اینجا نباید از زحمات مجموعه هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران وزارت بهداشت در بحث تامین نیاز های مراکز درمانی در دوره شیوع کرونا غافل شد، بشخصه تشکر می کنم از این عزیزان و امیدوارم خداوند اجر این زحمات را بدهد.
*چه درخواست یا پیشنهادی دارید؟
تخصیص ارز دولتی برای کالاهایی که مشابه داخلی دارند مانند سم مهلکی برای تولید است و مسئولان و تصمیم گیرندگان باید در نظر بگیرند که اگر ارزی تخصیص می دهند برای خرید مواد اولیه و برای ورود تکنولوژی باشد نه برای کالای تمام شده ای که در کشور خودمان تولید می شود و تولید کننده با ارز آزاد و با مشقات زیاد آن را تولید می کند، اخیرا می شنویم قرار است بخشی از پول های بلوکه شده کشور آزاد شود، من خواهش می کنم یادمان نرود که چه ظلمی بخاطر بلوکه کردن این پول ها و گاها نرسیدن دارو و تجهیزات پزشکی به مردم شد. یادمان نرود از آن روزی که دارو های بیماران پروانه ای و انسولین نایاب شد بود، یقینا بجز دولت امریکا کشور هایی که با این تحریم های ظالمانه همراهی کردند در این ظلم شریک هستند و نباید بازار کشور ما مجددا و بدون در نظر گرفتن خسارت های وارد آمده در اختیار این کشور ها قرار گیرد، بنابراین واردات کالای مشابه تولید داخل بجای بخش از پولی که این ها در شرایط سخت بلوکه کردن موجب از بین رفتن امید ها به آینده کشور در بخش تولید است و نابودی تولید را در پی خواهد داشت بنابراین به دنبال واردات مواد اولیه م ماشین آلات تولید باید باشیم.
نظر شما