بازار؛ گروه استانها: همدان یکی از استان‌های مستعد در کشت محصولات کشاورزی به‌ویژه گندم به‌عنوان یک محصول استراتژیک است اما با توجه به اینکه مزارع گندم برای بهره‌وری بیشترنیاز به تناوب کشت دارند و هر دو سال یک‌بار می‌توان غلات را در مزارع کشت کرد از مدت‌ها قبل کشاورزان به‌دنبال کشت جایگزینی بودند که بتوانند هم از زمین بهره مناسبی بگیرند و هم تناوب کشت را رعایت کرده باشند.
در این زمینه طبق تحقیقات انجام شده کشت دانه روغنی کُلزا برای تولید پایدار گندم مناسب عنوان شد زیرا این محصول در تناوب کشت با گندم سبب تقویت خاک، کاهش آفات و بیماری‌ها، استفاده بهینه از آب و در نهایت افزایش تولید گندم می‌شود.
کشت دانه روغنی کُلزا در دهه اخیر با توجه به سیاست‌های کشور و با هدف خوداتکایی در تولید روغن سالم در دستور کار قرار گرفت
بر همین اساس کشت دانه روغنی کُلزا در دهه اخیر با توجه به سیاست‌های کشور و با هدف خوداتکایی در تولید روغن سالم و کاهش وابستگی به واردات در شرایط اقتصاد مقاومتی و جهش تولید، به‌عنوان یک محصول راهبردی در دستور کار دولت قرار گرفت.
خردادماه سال جاری بود که مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد خرید تضمینی هر کیلو کُلزا به شورای اقتصاد را پنج هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد، اما کارشناسان همان موقع اعلام کردند حتی اگر این قیمت هم تصویب شود، برای ترغیب کشاورزان به کشت کُلزا کافی نیست.
کارشناسان معتقد بودند نرخ خرید تضمینی کُلزا به‌اندازه‌ای نیست که بتواند کشاورزان کشور را برای کشت این محصول بسیار ارزشمند که تأمین‌کننده روغن مورد نیاز کشور است، ترغیب کند در حالی که ۹۰ درصد نیاز کشور به روغن از طریق واردات تامین و سالانه چهار میلیارد تومان ارز از کشور برای واردات روغن خارج می‌شود و بر همین اساس هر گام در مسیر افزایش تولید این محصول به جلوگیری از خروج ارز و افزایش ضریب امنیت غذایی کمک خواهد کرد.
در امتداد این موضوع مهرماه سال جاری پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی افزایش قیمت تضمینی کُلزا از هر کیلوگرم چهار هزار و ۶۶۰ تومان کنونی به بالای ۹ هزار تومان برای سال زراعی جاری مطرح شد.اما به‌راستی آیا این قیمت محقق می‌شود؟
روزگاری شهرستان نهاوند قطب تولید کُلزا بود و در این راستا تنها کارخانه روغن کشی استان همدان به عنوان یکی از قدم ها در مسیر فرآوری و صنایع تبدیلی این محصول راه اندازی شد
در بین شهرستان های استان همدان روزگاری شهرستان نهاوند قطب تولید کُلزا بود و در این راستا تنها کارخانه روغن کشی استان همدان به عنوان یکی از قدم ها در مسیر فرآوری و صنایع تبدیلی این محصول راه اندازی شد.
اما به راستی این روزها چرا بحث خودکفایی و خوداتکایی و افق ۱۰ ساله برای تامین دانه های روغنی و کاهش و حتی قطع وابستگی به واردات روغن در این شهرستان به سمت و سوی دیگری رفته و کشت گشنیز جا پای کُلزا گذاشته است؟
گشنیزی که بدون فرآوری و ارزش افزوده و حتی بدون این که نامی از همدان بر آن باشد و گاهاً با گونی و فاقد بسته بندی بندی مناسب به دیگر کشورها چون پاکستان فرستاده می شود و خام فروشی در این زمینه رونق پیدا کرده است، در حالی که از سوی دیگری، برای تامین روغن مورد نیاز استان، باید مادام چشم انتظار واردات بود!
در این راستا برآن شدیم تا گفتگویی با کریم حاج باباعلی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند ترتیب دهیم و وضعیت فعلی کشت کُلزا در این شهرستان را جویا شویم که در ادامه متن این گفتگو را می خوانید:
خام فروشی گشنیز و فراموشی کشت کلزا
کریم حاج باباعلی در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه نهاوند در گذشته به عنوان قطب تولید کُلزا مطرح بود، عنوان کرد: در این راستا چهار هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان نهاوند به کشت این محصول اختصاص یافته بود اما به دلیل عدم توجیه اقتصادی و کاهش قیمت کُلزا، کشاورزان منطقه کم کم از کشت این محصول فاصله گرفتند.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند در رابطه با کشت محصول گشنیز در اراضی سطح شهرستان نهاوند، عنوان کرد: درحال حاضر، به دلیل عدم وجود صنایع تبدیلی و جانبی در کشور، این محصول نیز به صورت خام به بازارهای خارجی صادر می شود.
حاج باباعلی اضافه کرد: در حال حاضر صنایع تبدیلی و جانبی در کشور برای فناوری محصول گشنیز وجود ندارد و به همین منظور گشنیز به صورت خام صادر می شود.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند عنوان کرد: بازرگانان بخش کشاورزی به صورت سلفی، محصول را از کشاورزان پیش خرید می کنند که درآمد حاصله از آن برای کشاورزان بسیار اندک است.
وی با اشاره به اینکه تعداد ۱۴ واحد بوجاری در شهرستان نهاوند فعال است، عنوان کرد: واحدهای بوجاری مستقر، محصول را از کشاورزان خریداری و پس از عملیات بوجاری در بسته های ۴۰ کیلویی صادر می کنند.
محصول گشنیز عمدتاً به کشورهای پاکستان، قطر، امارات و نیز به مقدار بسیار اندکی به اروپا و آسیای شرقی صادر می شود
حاج باباعلی ادامه داد: محصول گشنیز عمدتاً به کشورهای پاکستان، قطر، امارات و نیز به میزان مقدار بسیار اندکی به اروپا و آسیای شرقی صادر می شود.
وی اضافه کرد: محصول گشنیز پس از خریداری توسط بازرگانان و اجرای عملیات بوجاری روی محصول در بسته های ۴۰ کیلویی صادر می شود و چون در اروپا این محصول به صورت گرمی مصرف می شود، بسته های بزرگ پس از صدور به کشورهای هدفی که ذکر شد، مجدد بسته بندی شده و به دست مصرف کنندگان می رسد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند در تشریح میزان کشت گشنیز در این شهرستان نیز مطرح کرد: از آن جهت که این محصول به صورت پاییزه و بهاره کشت می شود هنوز آمار نهایی میزان کشت این محصول مشخص نشده است.
حاج باباعلی در خصوص کشت این محصول در سال گذشته در شهرستان نهاوند مطرح کرد: در سال زراعی گذشته (۹۸_۹۹) حدود ۶ هزار و ۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت محصول گشنیز قرار گرفت که از این سطح زیر کشت با معدل و میانگین دو تن در هکتار معادل ۱۲ هزار و ۳۰۰ تن محصول برداشت شده است.
کشاورزان نهاوندی زمانی که دیدند کشت و برداشت این محصول صرفه اقتصادی ندارد، کم کم از کشت کُلزا فاصله گرفتند
وی با بیان اینکه نهاوند در گذشته قطب تولیدکُلزا و دانه های روغنی در استان همدان به شمار می رفت، افزود: سالانه حدود چهار هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان نهاوند زیر کشت محصول کُلزا قرار داشت، اما کشاورزان نهاوندی زمانی که دیدند کشت و برداشت این محصول صرفه اقتصادی ندارد، کم کم از کشت کُلزا فاصله گرفتند.
حاج بابا علی ادامه داد: در سال جاری با توجه به اینکه قیمت کُلزا بهتر شده امیدوار هستیم سال آینده شاهد کشت مناسب محصول کُلزا باشیم اما این مهم در شرایطی است که قیمت محصول بهتر باشد چراکه کشاورزان نهاوندی کلزاکاران حرفه ای هستند و در صورتی که درآمد حاصله از کشت و تولید کُلزا مجاب کننده و اقتصاد زا باشد با توجه به پتانسیل و توانایی و همچنین وجود اراضی کشاورزی مستعد و خوب در نهاوند وجود مجدداً به سمت کشت این محصول سوق پیدا خواهند کرد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند با بیان اینکه امید است تا شاهد این روند و تبدیل دوباره نهاوند به قطب کلزای استان همدان باشیم، گفت: کشت کُلزا با کشت گشنیز منافات ندارد چنان که زمینی که برای کشت گشنیز استفاده می شود با همان بهره وری، می توان مجدداً از آن در خصوص کشت کُلزا نیز استفاده کرد.
وی در ادامه افزود: در گذشته کشت کُلزا به دلیل اینکه هزینه های کشت و قیمت زمین و درآمد حاصله از آن توجیه اقتصادی داشت کشاورزان برای کشت و تولید محصول رغبت نشان می دادند اما درحال حاضر، به دلیل افت قیمت محصول کُلزا به هر کیلو ۶ هزار تومان و در برابر آن قیمت مناسب محصول گشنیز (یک کیلوگرم گشنیز معادل ۱۵ هزار تومان) و به دلیل عدم توان رقابت، کشاورزان در این رابطه، میل و رغبتی برای کشت محصول کُلزا ندارند.
مدیر جهادکشاورزی شهرستان نهاوند گفت: در خصوص احیای اراضی زیر کشت کُلزا و در راستای حمایت کشاورزان برای کشت این محصول، کود یارانه ای تحویل کشاورزان شده و دستگاه های کارنده مورد نیاز تامین شده و همچنین همکاران جهاد کشاورزی با مراجعه به درب منازل، به راهنمایی کشاورزان پرداختند.
کشاورزان به این نتیجه رسیده اند که با قیمت موجود در بازار کشت کُلزا صرفه اقتصادی ندارد و به سمت کشت محصول گشنیز سوق پیدا کرده اند
حاج بابا علی در پایان این گفتگو عنوان کرد: کشاورزان، خود تصمیم گیرنده فرم اقتصادی خویش اند و با شرایط مذکور در حال حاضر کشاورزان به این نتیجه رسیده اند که با قیمت موجود در بازار، کشت کُلزا صرفه اقتصادی ندارد و به سمت کشت محصول گشنیز سوق پیدا کرده اند.
اما به راستی این وضعیت جای سخن دارد؛ کشت دانه روغنی کُلزا در دهه اخیر با توجه به سیاست‌های کشور با هدف خوداتکایی در تولید روغن سالم و کاهش وابستگی به واردات در شرایط اقتصاد مقاومتی به عنوان محصول راهبردی در دستور کار دولت قرار گرفت و بر همین اساس نیاز است تا این موضوع در استان همدان نیز با جدیت پیگیری شود و در کنار توجه به بحث ترویج کشت دوباره محصول کلزا، فکری برای حمایت از کشاورزانی که اقدام به کشت این محصول دارند، شود تا شاهد ورود به عرصه کشت گشنیز و در نهایت، خام فروشی آن و مجدد چشم انتظاری واردات روغن نباشیم!
از سویی به گفته کارشناسان فعال در حوزه کشاورزی از بین دانه‌های روغنی، کُلزا به دلیل خاصیت سازگاری با محیط، نیاز آبی کم، ارزش تناوبی بالا، کنترل علف‌های هرز، استفاده بهینه از رطوبت و بارندگی، مقاوم بودن به سرما، برداشت زود هنگام نسبت به گندم و داشتن ۴۰ درصد روغن بسیار باکیفیت و ۵۷ درصد کنجاله برای تعلیف دام یکی از دانه‌های روغنی با کیفیت و ایده آل در کشور است که می توان با توجه به توسعه کشت آن تحول بزرگی در بخش کشاورزی ایجاد نمود اما نیاز است تا این موارد به کشاورزان و فعالین این عرصه گوشزد شود و حمایت های لازم از آن ها صورت گیرد.
بدین ترتیب، باید جهادکشاورزی از افزایش سطح کشت این محصول با خرید تضمینی، توزیع بذر داخلی و خارجی، کودشیمیایی و سموم موردنیاز با قیمت یارانه‌ای حمایت کند تا به اهداف مدنظر افق ۱۰ ساله خوداتکایی و برنامه‌های مشخص سال جهش تولید نائل آییم.
نظر شما