بازار؛ گروه انرژی: قیر بی‌کیفیت عراقی به صورت فله از مسیر ایران به ترکیه ترانزیت می شود. البته بخشی هم به صورت بشکه‌ای راهی بندرعباس می شود و در نهایت با لیبل ایرانی راهی بازار کشورهایی همچون چین، آفریقا و کشورهای عربی می شود. آنگونه که حمید حسینی دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی به بازار می گوید: با این کار نه تنها به جایگاه برند ایرانی در بازارهای جهانی آسیب می‌زنیم بلکه به نوعی بازار ترکیه و چین، آفریقا و کشورهای عربی را دو دستی به رقیب خود واگذار می کنیم. به گفته او، عراق می تواند قیر خود را از طریق بنادر خود صادر کند، اما هزینه حمل سنگین آن را به جان می خرد و به صورت بشکه راهی بندرعباس می کند تا از آنجا صادر کند. این نشان می دهد که قیر عراقی در بازار جهانی مشتری ندارد. برای همین روی بشکه های قیر این کشور لیبل ایرانی زده می شود.
این فعال صنعت نفت می گوید: ما در حالی جاده صاف صادرات قیر عراق شده ایم که ایران خود سالانه بین ۴.۲ تا ۴.۵ میلیون تن قیر مازاد داشته و باید به دنبال بازاری مناسب برای صادرات آن باشد. متن کامل گفتگوی بازار با حمید حسینی دبیر کل اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی را در ادامه می خوانید:
قیر بی‌کیفیت عراقی به صورت فله از مسیر ایران به ترکیه ترانزیت می شود و بخشی هم به صورت بشکه‌ای راهی بندرعباس می شود و در نهایت با لیبل ایرانی راهی بازار کشورهایی همچون چین، آفریقا و کشورهای عربی می شود
* داستان ترانزیت قیر بی کیفیت عراق از مسیر ایران چیست؟
عراق در سال‌های گذشته به کمک ایران توانست ظرفیت تولید قیر خود را افزایش داده و با حجم زیادی از مازاد این محصول مواجه است. حالا دولت عراق، قیر خود را به صورت فله ای و با قیمت مناسبی به ترکیه صادر می‌کند. برای این قیر بارنامه ایرانی صادر می‌شود. بعد از منطقه مرزی به دلیل کاهش دمای، قیر با استفاده از گازوییل ایرانی گرم می‌شود. برای ترانزیت قیر از ایران ۲۰۰ الی ۳۰۰ لیتر گازوییل کشور صرف گرم کردن این قیر می‌شود. هیچ جای این ترانزیت به نفع ما نبوده و کاملا به ضرر ماست. در واقع هم بازار ترکیه را از دست داده ایم و هم اینکه قیر بی کیفیت به اسم ایرانی صادر می‌شود.
* به نوعی ایران مسیر صادرات به قیر را برای رقیب خود هموار کرده و نوعی گل به خودی محسوب می شود؟
۵ درصد بازار صادراتی قیر دنیا متعلق به ماست و بسیاری از مصرف کنندگان این محصول می‌دانند که می توانند از ایران نیاز خود را از طریق ایران تامین کنند. چین، ویتنام، آفریقا و کشورهای عربی مصرف کننده قیر ایران هستند. عراق حالا می خواهد از فرصت و اعتبار ایران برای صادرات محصول خود استفاده کنند که این اتفاق به هیچ وجه عادلانه نیست. ضمن اینکه ما نمیتوانیم جلوی ترانزیت این کشور را بگیریم.
در حال حاضر هر بشکه قیر عراق به قیمت ۲۵۰ دلار فروخته می شود در حالیکه بهای هر بشکه قیر ایرانی حدود ۲۷۰ دلار است. در بازاری که ارائه تخفیف‌های ۲ تا ۳ دلاری برای مشتری‌ها جذابیت دارد، مگر می شود قیری که ۱۵ تا ۲۰ دلار ارزان تر از این ایران است بدون مشتری بماند
* آیا مشتری‌های بازار جهانی و کشورهای همسایه حاضر هستند که این قیر که گفته می شود کیفیت مناسبی را ندارد، خریداری کنند؟
در بازاری که ارائه تخفیف‌های ۲ تا ۳ دلاری برای مشتری‌ها جذابیت دارد، مگر می شود قیری که ۱۵ تا ۲۰ دلار ارزان تر از این ایران است بدون مشتری بماند. در حال حاضر هر بشکه قیر عراق به قیمت ۲۵۰ دلار فروخته می شود در حالیکه بهای هر بشکه قیر ایرانی حدود ۲۷۰ دلار است.
* چند درصد صادرات قیر از طریق ایران و چند درصد به طریق بنادر و مرزهای این کشور در حال انجام است؟
بر اساس آمار موجود تقریبا می توان گفت که از خود عراق به جایی قیر صادر می شود. تمام صادرات این محصول از طریق ایران صادر و ترانزیت می شود. عراق این امکان را دارد که قیر بشکه‌ای را از طریق بندر ام القصر و سایر بنادر این کشور صادر کند. اما از آنجایی که آنجا مشتری وجود ندارد، هزینه های سنگین حمل را به خود تحمیل می‌کند و بشکه های قیر خود را راهی بندرعباس می کند تا با نام ایران این فرآورده را بتواند بفروشد.
* آیا پیش از این هم صادرات قیر عراق از طریق ایران صادر می شد؟
سال ها پیش وکیوم باتوم عراقی وارد ایران می شد و با استفاده از آن قیر بی کیفیت در داخل تولید می شد. این واردات به تولیدکنندگان داخلی آسیب زیادی وارد کرد. سری قبل عراقی ها به بازار داخل ما لطمه زدند اما حالا در حال آسیب وارد کردند به بازار صادراتی ما هستند.
* یعنی باید ترانزیت قیر از ایران متوقف شود؟
ما به دنبال حل این مشکل هستیم ولی هدفمان ممنوعیت ترانزیت نیست. قیر عراق باید با بارنامه این کشور صادر شود و نباید لیبل ایرانی روی آن بخورد.
* هم اکنون چه میزان قیر عراقی به اسم ایران و از کشور ما ترانزیت می شود؟
بر اساس بررسی‌های انجام شده روزانه حدود ۴۰ کامیون یعنی حدود ۸۰۰ تن قیر از باشماق به صورت بشکه و ۴۰ کامیون یعنی ۸۰۰ تن دیگر هم به صورت فله به ترکیه صادر می شود. البته این میزان دو هفته پیش کمتر بود و صادرات به ترکیه متوقف شده بود اما از هفته گذشته دوباره ترانزیت از ایران به این کشور از سر گرفته شده است.
چین، ویتنام، آفریقا و کشورهای عربی مصرف کننده قیر ایران هستند. عراق حالا می خواهد از فرصت و اعتبار ایران برای صادرات محصول خود استفاده کنند که این اتفاق به هیچ وجه عادلانه نیست
مازاد تولید قیر ایران چقدر است و چه ظرفیت صادراتی را دارد؟
ما حدود ۶.۵ میلیون تن وکیوم باتوم ماده اولیه قیر تولید می کنیم که تبدیل به قیر می شود. معمولا از این مقدار ۱.۵ تا ۲ میلیون تن آن در داخل مصرف می شود و مابقی آن صادر می شود. به عبارت دیگر سالانه بین ۴.۲ تا ۴.۵ میلیون تن قیر صادر می شود و چیزی حدود یک میلیارد دلار درآمد ارزی نصیب کشور می‌شود.
* هم اکنون چقدر از نیاز بازار ترکیه توسط ایران تامین می شود؟
تقریبا بازار قیر ترکیه را به دو دلیل را از دست دادیم. دلیل نخست همین ترانزیت قیر ارزان قیمت و بی کیفیت عراقی به ترکیه است. اما این تنها دلیل آن نیست. ما یک قرارداد تعرفه ترجیحی با ترکیه داشتیم؛ منتهی برخی از مفاد آن را رعایت نکردیم ترک ها در جاهایی آن را تلافی کردند و حالا حاضر به خرید برخی از محصولات ایرانی همچون قیر نیستند.
نیاز بازار ترکیه چقدر است؟
ترکیه در مجموع واردکننده قیر است و تولید آن بسیار ناچیز است. حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن قیر وارد می کند. دو سال است بخشی از قیر ترکیه از محل عراق تامین می شود.
بازار قیر ترکیه را به دو دلیل را از دست دادیم. دلیل نخست همین ترانزیت قیر ارزان قیمت و بی کیفیت عراقی به ترکیه است. اما این تنها دلیل آن نیست. ما یک قرارداد تعرفه ترجیحی با ترکیه داشتیم؛ منتهی برخی از مفاد آن را رعایت نکردیم. حالا ترک ها در حال تلافی آن هستند و حاضر به خرید برخی از محصولات ایرانی همچون قیر نمی شوند
* برای حل این مشکل چه اقدامی انجام شده و واکنش دستگاه مسئول به این موضوع چه بوده است؟
مسئولان گمرک می گوید تنها در صورتی که تخلفی صورت گرفته باشد، امکان برخورد پیش می آید. از طرفی بر اساس قانون اجازه ایجاد ممنوعیت برای ترانزیت قیر از ایران را ندارند. وزارت نفت از دیگ دستگاه های مسئول در این خصوص هستند. اخیرا وزارت نفت مصوبه ای را از دولت گرفت که بر اساس آن ترانزیت فرآورده های نفتی از ایران ممنوع است. اما در فهرست تعیین شده نام قیر قرار ندارد. با این اوصاف هم اکنون دو را بیشتر وجود ندارد یا باید در لیست وزارت نفت قیر افزوده شود و ترانزیت این فرآورده هم ممنوع شود. اما راه حل دوم این است که گمرک باید سخت گیری بیشتری را نسبت به بارنامه های ایرانی برای محصولات عراق داشته باشد. باید روی فرآورده ها، لیبل به گونه ای نصب شود که امکان جدا کردن آن وجود نداشته باشد. اما مسلما سخت گیری ها لازم در بررسی بارنامه این کامیون ها از سوی وزارت راه و شهرسازی و همچنین دقت لازم از سوی گمرک در نصب لیبل صورت نگرفته است.
نظر شما