کاروانسرای تکنولوژی را ایجاد کنیم 

سادینا آبایی؛ بازار: چرا جیتکس به‌عنوان یک نمایشگاه بزرگ و مرکز جذب تمام فعالیت‌های نوآورانه و محلی برای عرضه جدیدترین تکنولوژی ها در حوزه هوش مصنوعی، رباتیک، نرم افزارهای جدید و کاربردی و... و. در جهان بدل شده  اما ما نتوانستیم با وجود نمایشگاه‌های متعدد مانند الکامپ، تلکام، شهرهوشمند، دولت الکترونیک و...  خروجی مناسب ومتناسب با ظرفیت های داخلی و همسو تغیییرات سریع در جهان برای خود رقم بزنیم؟  
 پاسخ به این سئوال کلیدی  از این جهت حایز اهمیت است که جهان به سرعت در حال تغییر است و نباید از آن غفلت کنیم از این رو سعی در پاسخ به چرایی آن داریم.

باید گفت یکی از مهمترین دلایل برای این موضوع میتواند اتخاذ استراتژی  غلط باشد. توجه و تمرکز بیش از حد به مقوله خودکفایی و تولید در همه حوزه ها شعار زیبایی است اما آیا در جهانی که دو دشمن قدر قدرت (آمریکا و چین)  با هم همکاری های در هم تنیده اقتصادی و تکنولوژیک دارند و محصولات «های تک» مشترک می سازند؛ استراتژی درستی است؟  

اختراع دوباره چرخ یا بهره بردار خوب 
 متاسفانه ما هنوز باورمان نشده که تکنولوژی های جدید متعلق به سایر کشورهاست و ما باید بتوانیم از این تکنولوژی ها استفاده کردهو به آنها ارزش افزوده بیافزاییم  و خود را به عنوان گذرگاه تکنولوژی غرب به شرق و برعکس تبدیل کنیم.

مثال واضح این موضوع  هم کشور آلمان است. در حالی که آلمان نه یک گوگل، فیس بوک و یا حتی  فروشگاه های بزرگی مانند ای بی و آمازان دارد اما  با استفاده از مواهب تکنولوژی های جدید  همچنان جزو بهترین بهره برداران این تکنولوژی ها است. این مثال ها  از این جهت زده شد که بدانیم ما در چه جایگاهی قرار داریم و لذا از یک سو  نباید چرخ را دوباره اختراع کنیم و از سوی دیگر شاید بتوانیم  در این سیر تحولات سریع خود را  در منطقه که قرار بود زمانی حرف اول را بزنیم، جایگاه فعلی خود را حفظ کنیم و با مقایسه عملکرد کشورهای همسایه و با بازتعریف استراتژی های خود اوضاع را بهتر کنیم.  

مانع ورود تکنولوژی نشویم 
اگر چه امارات استعداد نیروهای انسانی موجود در کشور ما را ندارد اما همان طور که در جیتکس (جیتکس، بزرگترین و معتبرترین نمایشگاه فناوری اطلاعات در منطقه خاورمیانه) می بینیم امارات به گذرگاهی در مسیر بازار تکنولوژی کشورها بدل شده، همان کاری که نیاکان ما پیش ترها  در مسیر گذر سیاحان و تاجران  اروپایی به چین و برعکس کردند.

ایرانی ها بدون ترس و واهمه و در مسیر راه این رهگذران و تاجران و انتقال دهندگان تکنولوژی و محصولاتشان کاروانسراهای متعدد ایجاد کردند تا هم مامنی برای تجار باشند، هم محلی  برای مراوده کالای زمان خود و فراخ تر کردن روزی خود و مردم منطقه شان.  

باید به جای این که از تاجران و سیاحان بترسیم از رهگیران و راهزنان اطراف خود بترسیم که می خواهند بدون زحمت اموال دیگران را غارت می کنند و مانع از ورود محصولات جدید شوند.

متاسفانه، نمایشگاه‌های ما بیشتر از آنچه که بر روی اهداف درست متمرکز باشد بیشتر ماکتی از نمایشگاه های کارآمد است و دراثر گذاری در حوزه فناوری های جدید، هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات و ارتباطات  کارنامه شاخصی را ارایه نداده است.

باید اعتراف کرد که جیتکس امارات اکنون به محلی واقعی برای تبادل و انتقال تکنولوژی، هم افزایی خلاقیت ها و پاتوق و پایگاهی قوی برای جذب سرمایه گذاری در این حوزه ها بدل شده است. و ما بدون توجه به بخش ارتباطات تنها به گونه ای ناقص به فناوری اطلاعات تاکید داریم  در حالی که  ICT به معنی فناوری اطلاعات و ارتباطات است.

دومین نکته قابل تامل دیگر در جیتکس  توجه به استعدادها و نیروی انسانی با حداقل تبعیض است. نگاهی به بخش های استعدادیابی در نمایشگاه و یا بستر فراهم شده برای سرمایه گذاری نشان می دهد که ما هنوز کارهای پایه ای بسیاری را باید انجام دهیم.  

به عنوان مثال: در حالی که روابط سیاسی ایران و امارات روزهای خوبی را پشت سر نمی گذارد و صدور ویزا برای ایرانی ها ممنوع شده است، ۲۰ شرکت منتخب موفق به حضور در نمایشگاه جیتکس می شود و فرصت رقابت پیدا می کند و در گزارشی که این تیم ارایه کرده آمده است: «جلسات سرمایه‌گذاری ۲۰ شرکت ایرانی با ۱۵۵ شرکت سرمایه‌گذاری، با معرفی خدمات و محصولات، توضیحاتی پیرامون کارکرد محصولات، ایده، تیم، بازار هدف و... طبق برنامه هماهنگ شده و ۱۵۵ شرکت سرمایه‌گذاری پای میز مذاکره با تیم‌های ایرانی نشستند» باید از خود بپرسیم: آیا واقعا در ایران چنین اقدامی در نمایشگاه های پیشتاز ما عملیاتی بود؟  

عامل بعدی باز تعریف و جهان شمول کردن بازارهای فناوری و خلاقیت نیروهای انسانی است. همان طور که اشاره شد، وقتی اهداف بلند و دقیقی داشته باشیم و ظرفیت خود را بالا ببریم، دیگر بازار فناوری را محدود به چارچوب و مرزهای خود نمی بینیم. بدیهی است که بر اساس علم اقتصاد وقتی محدودیت زیاد باشد، رانت هم به وجود می آید و کمتر خلاقیت تبلور می یابد. وقتی این حجم نیروی خلاق و با انگیزه خود را محصور در مرزهای داخلی می بینند؛ بدیهی است که در بازار کوچک داخل بیش ازآن که خلاقیت و نوآوری ها  در حوزه های  تخصصی و علوم روز متمرکز باشد، بر روی کسب رانت و تصاحب بازارهای محدود انرژی  توان می گذارد در حالی که خصیصه تکنولوژی های امروزی جهان شمولی و بازارهای فرامرزی است.

به عبارت بهتر به دلایل متعدد سیاسی و مدیریتی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، درحوزه هوش مصنوعی، گیم ها، نرم افزارها و... ظرف بازارهای داخلی ما کوچک و کوچک تر می شود و چون  گنجایش کمی داشته سر ریز آن به خارج  روان می شود.  

لذا به نظر می رسد باز بینی نمایشگاه های متعدد در حوزه علوم و تکنولوژی های روز با اهداف کوچک نیاز به اصلاح استراتژی و نوع نگاه مسئولان دارد. ای کاش مانند نیاکانمان، کاروانسرای زمانه خود را بسازیم!